De sleutel voor de toekomst

Technologie is de sleutel voor de toekomst. Het is de basis voor enerzijds militaire slagkracht en anderzijds economische productiviteit en een concurrentiële positie op de wereldmarkt.

Op beide vlakken had de VS tot voor kort een onaantastbare, dominante positie. Die alleenheerschappij wil het Witte Huis te allen prijze behouden, maar de opkomst van China dreigt daar een einde aan te maken.

De VS heeft China geïdentificeerd als zijn belangrijkste vijand en probeert zijn economische en technologische opgang te dwarsbomen.

Volgens de VS presidentiële Veiligheidsadviseur Sullivan “worden we geconfronteerd met een concurrent die vastbesloten is om het Amerikaanse technologische leiderschap in te halen en bereid is om bijna onbeperkte middelen aan dat doel te besteden”.

Daarom heeft de VS de Volksrepubliek China geïdentificeerd als zijn belangrijkste vijand en probeert het de economische en technologische opgang van deze Aziatische reus te dwarsbomen.

Chipoorlog

Vooral halfgeleiders en chips[1] worden daarbij geviseerd. Dat is logisch, want in de toekomst zal de geopolitieke overmacht wellicht steeds meer afhangen van computerchips. Chips zijn geïntegreerde schakelingen die zowat het zenuwstelsel vormen van elektronische apparatuur.

Een chip. Foto: PIXNIO / CC0

Tot vorige eeuw was de militaire slagkracht gebaseerd op vuurwapens, oorlogsschepen, straaljagers of (kern-)raketten. In het digitaal tijdperk vormen chips de ruggengraat van de economische én militaire prestaties.

“Het Pentagon heeft besloten dat chips de heuvel zijn waarop het bereid is te sterven.”

Volgens James Mulvenon, een expert op het gebied van Chinese cyberveiligheid, heeft “het Pentagon besloten dat chips de heuvel zijn waarop het bereid is te sterven. De industrie van chips is de laatste waarin de VS voorop loopt, en het is de industrie waarop al het andere is gebouwd”.

Halfgeleiders. Foto: Flickr / CC BY 2.0

Begin oktober 2022 heeft het Witte Huis de daad bij het woord gevoerd. De Biden regering heeft ingrijpende exportcontroles ingevoerd die de pogingen van Chinese bedrijven om geavanceerde computerchips te verkrijgen of te vervaardigen ernstig zullen bemoeilijken.

Onder Trump mochten VS-bedrijven geen chips meer verkopen aan Huawei. Biden heeft die handelsbeperkingen nu uitgebreid tot meer dan 40 Chinese bedrijven waaronder verschillende chipproducenten. De nieuwe maatregel verbiedt in feite elk Amerikaans of niet-Amerikaans bedrijf om aan die Chinese bedrijven hardware of software te leveren waarvan de toeleveringsketen Amerikaanse technologie bevat.

De uitvoerbeperkingen richten zich niet alleen op militaire toepassingen maar proberen de ontwikkeling van China’s technologische macht met alle middelen te blokkeren. De strategie bestaat erin China af te snijden van de rest van de wereld in de toeleveringsketens voor chips om het op die manier de mogelijkheid te ontzeggen om zijn chipindustrie in eigen land te ontwikkelen.

“De VS heeft de oorlog verklaard aan het vermogen van China om het gebruik van high-performance computing voor economische en veiligheidsdoeleinden te bevorderen”.

Paul Triolo, China- en technologie-expert omschrijft de nieuwe maatregel als een “belangrijk keerpunt” in de betrekkingen tussen de VS en China. “De VS heeft in wezen de oorlog verklaard aan het vermogen van China om het gebruik van high-performance computing voor economische en veiligheidsdoeleinden te bevorderen”.

Omgekeerd doet de VS er alles aan om zijn technologische voorsprong verder te vergroten. Zo heeft de National Science and Technology Council van het Witte Huis zopas een 47 pagina’s tellende ‘National Strategy for Advanced Manufacturing’ gepubliceerd die 11 strategische doeleinden bevat om de VS concurrentiekracht qua chips op te trekken.

Los van het geopolitieke aspect is de chipindustrie ook big business. De marktkapitalisatie van de grootste beursgenoteerde chipbedrijven bedraagt nu meer dan 4.000 miljard dollar. China geeft meer uit aan de invoer van computerchips dan aan olie.

Op zoek naar bondgenoten

Hoewel Biden beweert graag met de bondgenoten samen te werken, gaat deze chipoorlog enkel uit van de VS. Experts geven toe dat indien andere landen blijven leveren aan China de beperkingen dan weinig effect kunnen ressorteren. Het enig gevolg is dan dat de chipbedrijven in de VS de grote Chinese markt mislopen.

In het verleden heeft de VS al andere landen onder druk gezet om high techproducten niet langer te leveren aan China. Bij chips gaat het dan vooral over Zuid-Korea, Japan, Taiwan en Nederland. Met de nieuwe maatregel worden buitenlandse bedrijven die met VS technologie werken nu verondersteld volgens de VS beperkingen te handelen. Ze moeten geval per geval toelating vragen aan de VS.

Het is in het kader van deze chipoorlog dat het provocerend bezoek van Pelosi en andere VS politici aan Taiwan moet bekeken worden.

Die landen staan daar natuurlijk niet voor te springen, want China is een heel belangrijke zo niet de belangrijkste klant. Samsung bijvoorbeeld is wereldwijd de grootste bouwer van geheugenchips. Onder meer als gevolg van de nieuwe maatregel verwacht dit Zuid-Koreaans bedrijf 32 procent minder inkomsten. Het valt af te wachten of en in welke mate deze landen mogelijke achterpoortjes zullen zoeken en vinden.

Washington wil vooral Taiwan meekrijgen in zijn isolatiestrategie. Taiwan is goed voor 92 procent van de hoogwaardige chips in de wereld. Voor China is de import uit Taiwan economisch en technologisch van vitaal belang.

Het is in het kader van deze chipoorlog dat het provocerend bezoek van Pelosi en andere VS politici aan Taiwan moet bekeken worden. Half september keurde de Senaat in de VS een wetsontwerp goed dat voorziet in 6,5 miljard dollar aan directe militaire steun aan het eiland. Via verschillende fronten voert Washington de druk op tegen China.

Kans op slagen?

Chips zijn de belangrijkste motor van de elektronica. China vervaardigt zelf zo’n 12 procent van de wereldwijde productie. Dat is absoluut niet voldoende voor eigen gebruik. Slechts een zesde van wat het nodig heeft aan chips wordt in eigen land geproduceerd. Bovendien is het voorlopig nog niet in staat om de meest geavanceerde chips te produceren.

Het land is op het vlak van chips m.a.w. sterk afhankelijk van de import. Jaarlijks is die goed voor ongeveer 400 miljard dollar. Als die toelevering in het gedrang komt dan zou dat niet alleen een zeer groot economisch verlies betekenen, maar bovendien zou dit de technologische opgang ernstig ondermijnen. In die zin worden chips beschouwd als de achilleshiel van de Chinese industrie.

Om die afhankelijkheid te overwinnen en de technologische achterstand in te halen investeert China meer dan gelijk welk ander land in deze strategische industrie. Op een aantal vlakken heeft het land al serieuze vooruitgang geboekt. Zo heeft het met succes een 7 nanometer-chip geproduceerd.[2] Daarmee loopt het slechts één of twee ‘generaties’ achter op de industrieleiders in Taiwan en Zuid-Korea.

Tegen het einde van dit decennium zullen we weten of de poging van de VS om de Chinese chipindustrie te nekken geslaagd of mislukt is.

Maar bij deze doorbraken blijft het voorlopig wel afhankelijk van import van onderdelen uit andere landen.[3] Dat hoeft zo niet te blijven. Mason, een toonaangevend adviesbureau, zegt in een recent rapport dat China binnen drie tot vier jaar zelfvoorzienend kan zijn op het gebied van chips.

De restrictieve strategie van de VS zal de Chinese overheid in elk geval motiveren om nog meer middelen uit te trekken en om doorbraken te realiseren. Asia Times geeft het voorbeeld van de blokkering in 2015 van de levering van Intel’s high-end Xeon Phi processors aan Chinese supercomputerbouwers. Een jaar later ontwikkelden Chinese onderzoekers die processoren zelf.

In het verleden is de VS er vaak in geslaagd om landen tot de orde te roepen en in de pas te laten lopen. Het is echter zeer de vraag of dit met China zal lukken. Tegen het einde van dit decennium zullen we weten of de poging van de VS om de Chinese chipindustrie te nekken geslaagd of mislukt is.

Notes:

[1] Halfgeleiders zijn elektronische componenten op basis van halfgeleidermateriaal. Een diode en een transistor zijn voorbeelden van halfgeleiders. Je kan halfgeleiders of semiconductors in zekere zin beschouwen als de bouwstenen van chips. Chips zijn geïntegreerde schakelingen, klein van formaat. Ze maken deel uit van een computer of ander elektronische toestellen. In de mainstream media maakt men meestal geen onderscheid tussen halfgeleiders en chips.

[2] Naar verluidt zou het bedrijf in kwestie, SMCI, nu bezig zijn met de nog meer geavanceerde 5 nanometer-chips.

[3] China kan bijvoorbeeld geen geavanceerde halfgeleiderapparaten maken zonder EUV-lithografieapparatuur van ASML (Nederland) en EDA-tools (electronic design automation) van het Synopsis en Cadence (VS) of van Siemens (Duitsland).