Na lange en discrete besprekingen is er een akkoord gekomen om de levensduur te verlengen van de twee minst oude reactoren Doel 4 en Tihange 3 – want dat zijn ze: de minst oude, en niet de “jongste” reactoren. Reactoren die 40 jaar lang nucleaire elektriciteit en gevaarlijk afval geproduceerd hebben, kunnen moeilijk “jong” genoemd worden.
Droge opslag van gebruikte brandstofstaven in containers. Men heeft nog steeds geen definitieve oplossing voor dit afval. Laat staan dat men weet wat het gaat kosten. Foto: Nuclear Regulatory Commission, Wikimedia Commons / CC BY 2.0
Engie ontsnapt aan verplichtingen voor ontmanteling en afval
Er zijn twee elementen in het principeakkoord die ons erg verontrusten. Ten eerste was er de eis van Engie dat de staat mee de kosten van het radioactieve afval zou dragen. In het principeakkoord heeft Electrabel heel wat in de wacht kunnen slepen. Zo zal de Belgische staat mee instaan voor de kosten van het nucleaire afval en de gebruikte brandstofstaven van de twee verlengde reactoren, en dat voor de hele duurtijd van de verlenging.
We weten hoe de schattingen van de verwachte facturen hiervoor met de tijd sneller vooruit hollen dan de inflatie. Daarmee komt de overheid zelf terecht in de mogelijke valstrik van aan te leggen provisies. Hoeveel moet je er aanleggen, als je de reële toekomstige kosten per definitie niet weet, hoe professioneel schatters ook te werk mogen gaan.
Staat riskeert mee te betalen voor afval van Engie
Hiermee is het verhaal nog niet af. In het onderhandelde akkoord is ook opgenomen dat op het einde van dit jaar een maximumbedrag voor de financiële afvalvoorzieningen “wetenschappelijk” vastgelegd zal worden. Het gaat om de hoeveelheid financiële middelen die nodig zullen zijn voor de definitieve behandeling en berging van het radioactieve afval en de gebruikte splijtstoffen. Hoe kan men nu “wetenschappelijke” schattingen maken van kosten die pas binnen tientallen jaren gemaakt zullen worden? In Nederland plant men definitieve berging tegen … 2130!
Het enige wat we weten is dat de schattingen uit het verleden in reële prijzen steeds naar boven werden bijgesteld. Als men nu een bedrag vaststelt, wordt Engie van alle toekomstige kostenverhogingen vrijgesteld.
Wie zal risico’s en kosten dragen voor uitbating van oude reactoren?
Het principeakkoord bepaalt verder dat er een gemengde maatschappij opgericht zal worden die de financiële risico’s en resultaten delen van de uitbating van de verlengde reactoren. De uitbating blijft in handen van Engie. Het zou een soort gemengde maatschappij worden waar zowel de overheid als Engie betrokken zijn. Op deze manier draagt de overheid mee de financiële risico’s van de verlenging van de twee minst oude reactoren. Dit is het gevolg van een eis van Engie, die op deze manier de financiële risico’s deels afwentelt op de staat.
In de praktijk gaat het om de consument, de belastingbetaler of bepaalde bedrijven. De gewone mensen zullen dus op de één of andere manier in hun buidel moeten tasten om tegenvallende resultaten te dekken. En als er al meevallende resultaten zijn, valt nog te bekijken waarvoor die in dat geval gebruikt zullen worden. Maar de stopzetting om economisch-financiële redenen van meerdere oude reactoren door meerdere uitbaters (het Zweedse vattenfall, het Amerikaanse Exelon, …) in verschillende landen belooft weinig goeds op dat vlak.
De boswachter is tegelijk een stroper: de (mede)uitbater staat tegelijk in voor “onafhankelijk” veiligheidstoezicht
Er komt nog een andere aap uit de mouw door de bovengenoemde constructie van de staat als financiële deelnemer. Zij krijgt een financieel belang in het (laten) maken van winsten. Ze krijgt er immers een deel van. Hoe kan de Belgische staat in zulke omstandigheden onafhankelijk blijven als het om veiligheidskwesties gaat? Zij is via het FANC – het Federale Agentschap voor Nucleaire Veiligheid – tegelijk veiligheidstoezichthouder op Engie. Maar ze is in de overeengekomen constructie van diezelfde Engie afhankelijk om winsten te innen – of verliezen te incasseren.
Hoe kan een overheidsinstelling dan onafhankelijk zijn? Bij de evaluatie van de kernramp in Fukushima bleek dat een te grote belangenvermenging tussen bedrijven en controle-instellingen mee als belangrijke oorzaak van de ramp werd aangewezen. Het was niet zozeer de tsunami die Fukushima overspoelde, maar wel in de wind geslagen waarschuwingen van wetenschappers die nooit toegepast werden, omdat ze “veel te kostelijk” waren.
Zo waarschuwden de wetenschappers daar al jaren dat de dijken niet bestand waren om mogelijke erge tsunami’s te weerstaan. Maar er kwam geen gevolg aan de waarschuwingen, noch vanuit de uitbater, noch vanuit de overheid. Zulke risico’s nemen in België toe, wanneer de overheid tegelijk toezichthouder is, en belanghebbende in de winsten uit de uitbating van de kerncentrales …
Zelfs de scheurtjesreactoren Doel 3 en Tihange 2 staan op menu
Sommigen hebben bloed geroken met de verlenging van Doel 4 en Tihange 3. De ultraliberalen aan beide zijden van de taalgrens – of ze nu MR of NVA heten – vinden elkaar in het terugplooien op afgedane energievormen. Ze staan het hardst op de rem wat klimaatbeleid betreft. Kijk maar bijvoorbeeld naar het gebrek aan klimaatambities en -plannen in Vlaanderen, waar N-VA de regering feitelijk leidt. Maar ze misbruiken tegelijk het argument van het klimaat, jawel, om het lijk van kernenergie (eigenlijk krengenergie) nieuw leven in te blazen, ten koste van echt klimaatbeleid.
En opnieuw wordt de oorlog in Oekraïne opgedist, hoewel die juist het grote gevaar van kernenergie in oorlogsomstandigheden klinklaar aantoont. En het is Engie zelf die er op wijst dat alle scenario’s van verlenging van de scheurtjesreactoren Doel 3 en Tihange 2, zelfs een korte verlenging, enorme risico’s inhouden. Ze noemt zelfs het gevaar van reactorvergiftiging. Niet onbelangrijk om te weten: in 1986 ging Tsjernobyl de lucht in, onder andere ten gevolge van een reactorvergiftiging met xenon 135 en het ongepast reageren hierop.
Verlenging van reactoren houdt ons afhankelijk van … Rusland
Wat is het resultaat van de verlenging van twee kernreactoren? We zullen duurdere elektriciteit hebben dan met hernieuwbare energie. Er zijn meer veiligheidsrisico’s. En meer eeuwig gevaarlijk afval, met kosten ervan die afgewenteld worden op de bevolking. Het gaat om onbetrouwbare energie, want de reactoren worden nog ouder. Er zijn uitgestelde en onbekende kosten voor de behandeling en berging van afval.
Maar ja, we zullen onafhankelijker zijn van het Russische gas (maar daardoor wel afhankelijker van het Amerikaanse nog vervuilendere schaliegas). En wat krijgen we ervoor in ruil? 100 procent afhankelijkheid van buitenlands uranium. En meer afhankelijkheid van Russisch (bewerkt) uranium, afkomstig van Russische, Kazachse of andere bodem. Volgens een Duitstalige bron zijn we hierin voor ongeveer 40 procent afhankelijk van Rusland. Heb jij al gehoord van een boycot van Russisch uranium en andere nucleaire hulpmiddelen? Neen natuurlijk niet, want anders ligt de kernindustrie bij ons op haar buik.
Bronnen:
https://www.knack.be/nieuws/belgie/ook-doel-3-en-tihange-2-langer-openhouden-nood-breekt-wet/
https://www.quantumuniverse.nl/tsjernobyl-radioactiviteit-en-verwoesting
