De lezing focuste op twee samenhangende thema’s: de opkomst van de burgerjournalistiek bij de berichtgeving over grote humanitaire rampen, en als gevolg hiervan de reactie van NGO’s op de opkomst van die burgerjournalistiek.

“Vroeger had je een vaste relatie tussen hulpverleners en de media bij de verslaggeving van humanitaire rampen. Hulpverleners zorgden voor accommodatie en informatie voor de journalisten, en in ruil maakten journalisten ‘reclame’ voor de NGO’s die zich hadden gespecialiseerd in noodhulp. Mensen zagen het nieuws dat gemaakt was door de ogen van de westerse media en westere NGO’s.”

“Burgerjournalistiek heeft hier verandering in gebracht. Voor het eerst verdween het monopolie van de hulpverleners als bron van informatie. Nieuwe technologieën zoals mobiele telefoon en internet zorgen ervoor dat iedereen nu zelf nieuws kan maken. NGO’s werden minder belangrijk als bron voor informatie. Slachtoffers van de rampen zijn nu de journalisten geworden die het dichtst bij de bron zitten.”

“Sommige grote noodhulporganisaties hebben hierop gereageerd door zichzelf intensief op de productie van nieuws te werpen. Ze begonnen met het oprichten van eigen nieuwsdiensten, die soms even groot waren als die van kranten. Hun medewerkers worden nu opgeleid tot echte journalisten, en verslag geven van gebeurtenissen behoort nu tot hun vast takenpakket. Op die manier proberen ze hun invloed op de media terug te vergroten. Het probleem hier is dat de grens tussen opinie en informatie soms lijkt te vervagen, wat absoluut niet kan en mag.”

“NGO’s willen zoveel mogelijk hún boodschap naar buiten brengen. Het fenomeen ’embedded journalism’, dat bekend werd tijdens de invasie van de Verenigde Staten in Irak, vindt je ook bij NGO’s. Ze brengen steeds meer nieuws aan dat ze zelf geproduceerd hebben. Journalisten moeten altijd de volgende bedenking maken: zou ik dit nieuws ook brengen als het niet van een NGO kwam?”

Burgerjournalistiek

“Het grootste voordeel van verslaggeving door burgers is dat het net dat monopolie van de westerse media breekt en nieuwe invalshoeken kan bieden. Slachtoffers kunnen hun eigen verhaal rechtstreeks vertellen, zonder tussenkomst van hulpverleners en/of journalisten. Het is een grote stap voorwaarts in de berichtgeving, maar het is vanzelfsprekend dat niet alle burgerjournalistiek van even hoog niveau is.”

“Het is vaak enorm moeilijk om zekerheid te krijgen over de juistheid van de informatie (bv hoax’en). Er is ook de vaststelling dat burgers niet altijd objectief kunnen schrijven. Door de overvloed aan informatie is het vaak moeilijk om te weten wat wel of juist niet bruikbaar is. Het is heel belangrijk dat media altijd gaan checken en dubbelchecken als ze informatie van mensen overnemen.”

“De traditionele media en de burgermedia kunnen perfect naast elkaar blijven bestaan en elkaar aanvullen. De traditionele media moeten dan wel een zekere verantwoordelijkheid opnemen. Ze moeten een situatie blijven opvolgen. Bijvoorbeeld bij de aardbevingsramp in Haïti hebben de media de plicht om ook de volgende maanden en jaren te blijven berichten over de situatie daar. Ze moeten ook de mensen in getroffen gebieden niet langer voorstellen als passieve slachtoffers. Het zijn mensen met een eigen stem die ze aan het woord moeten laten.”