Eer en glorie aan onze voorouders die ons altijd vergezellen! (hierna volgt een reeks van korte dankwoorden aan het Boliviaanse volk, de aanwezige staatshoofden en vertegenwoordigers van andere landen, aan maatschappelijke leiders en organisaties, nvdr.). Vanaf 10 november 2019, na 21 dagen waarin de volkswil die tijdens de verkiezingen tot uitdrukking was gebracht en een winnaar had aangeduid, was Bolivië het toneel van een interne en systematische oorlog tegen het volk, vooral tegen de meest bescheiden mensen.
“De facto regering”
De twee taken die de feitelijke regering1 (van Jeanine Áñez) zichzelf oplegde, de pacificatie van het land en een onmiddellijke oproep tot nieuwe verkiezingen werden niet vervuld, integendeel. Ze zaaide dood, angst en discriminatie, een intensivering van racisme die samen met de pandemie werd gebruikt om een illegale en onwettige regering langer aan de macht te houden. De vervolging en criminalisering die het regime ontketende tegen leiders van de MAS-IPSP2 en de sociale bewegingen, tegen nederige vrouwen en mannen van het volk, resulteerde in doden, gewonden, gevangenschap, vervolging, asiel en ballingschap.
Carlos Orlando Gutiérrez Luna. Foto: erbol.com
Sacaba, Senkata en El Pedregal3 zijn het onweerlegbare bewijs van de wreedheid van dit regime. Ze zijn tevens een symbool van waardigheid en verzet, samen met mannen als Carlos Orlando Gutiérrez Luna (foto hierboven)4, een groot mijnbouwleider die dapper vocht voor het herstel van de democratie en die altijd zal leven in het hart van het volk. Maar, zoals Marcelo Quiroga Santa Cruz, de socialistische leider die in 1980 bij een nieuwe staatsgreep werd vermoord, zou zeggen: “Het is geen haat die onze daden drijft, maar een passie voor gerechtigheid”.
‘Een nieuwe fase’
Op 8 november 2020 beginnen we aan een nieuwe fase in onze geschiedenis. We willen dit doen met een regering die er voor iedereen is, zonder enige vorm van discriminatie. Onze regering zal er te allen tijde aan werken om de eenheid in ons vaderland herop te bouwen om in vrede te leven. Op deze weg is democratie een fundamentele waarde van de volkeren. Het is de enige waarde die ondubbelzinnig de wil van de bevolking uitdrukt en tevens de organiserende as is van onze instellingen en onze samenleving.
Democratie is niet alleen de stem om autoriteiten op alle niveaus te kiezen, maar ze betekent ook open en eerlijke verkiezingen. Het is de deelname van iedereen zonder uitsluiting van wie dan ook, vooral de sociale en nationale culturele meerderheden. Het is de bescherming van burgerrechten en politieke rechten zoals vrijheid van meningsuiting en vrijheid van organisatie. Het is politiek pluralisme.
Al deze vereisten om een systeem als democratisch te kwalificeren, werden verminkt in een jaar van de feitelijke regering. Maandenlang hadden ze de mond vol van democratie voor sommigen, terwijl ze probeerden niet alleen de MAS te verbieden, maar ook het volk als geheel. Sinds het herstel van de democratie in Bolivië in 1982, het product van de strijd van het Boliviaanse volk, is er nooit eerder dan dit jaar nog sprake geweest van een verminkte democratie, uitgehold in haar centrale inhoud. Een immense multinationale meerderheid liep opnieuw het gevaar van verbanning, criminalisering en vervolging.
De sociale bewegingen, boeren en inheemse volkeren en arbeiders werden opnieuw gestigmatiseerd. We werden ‘wilden’ genoemd en opruiende terroristen. Vrouwen in keukenschort werden vernederd, onze Wiphala5 verbrand, wat hetzelfde is als onszelf en onze wortels verbranden. Dit werd gedaan door minderheidsgroepen onder de bevolking, zoals duidelijk werd aangetoond bij de verkiezingen van afgelopen oktober. Zij wilden slechts een democratie voor de enkelen, voor hun minderheid.
In feite verheffen deze minderheidsgroepen de vlag van de democratie alleen wanneer het hen uitkomt. Als dat niet het geval is, nemen ze hun toevlucht tot destabilisatie, geweld en staatsgrepen om de macht te grijpen. Helaas willen sommige groepen terugkeren naar hun exclusieve democratie, die onze plurinationaliteit verminkt en waaraan de meerderheden niet deelnemen die met hun inzet Bolivië elke dag mogelijk maken.
Ondanks deze ongunstige omstandigheden, ondanks het feit dat de deelname van het volk werd bedreigd door het geweld van de feitelijke regering en van paramilitaire groeperingen, behaalden we bij de verkiezingen van 18 oktober een historische overwinning met meer dan 55 procent van de stemmen.
‘Wij zijn de meerderheid’
Wij zijn de meerderheid. Dit betekent dat de Boliviaanse bevolking stemde voor vrede en stabiliteit, voor hoop en waardigheid, voor de hereniging tussen alle Boliviaanse vrouwen en mannen. Die stem van de 55,10 procent is niet die van Luis Arce of (vice-president) David Choquehuanca. Deze stemming is het product van het bewustzijn en de organisatie van een volk dat geen vrijheid wil voor enkelen, maar voor allen. Het is de stem van een volk dat geen welzijn wil voor enkelen, maar voor allen, die geen vreugde wil voor enkelen, maar voor allen.
President Arce en vice-president Choquehuanca na de eedaflegging met een aantal bevriende staatshoofden – allen mét mondmasker. Foto: Gobierno de Chile/CC BY 3:0
We aanvaarden het mandaat dat de bevolking ons geeft om onvermoeibaar en nederig te werken voor de wederopbouw van ons vaderland. We verbinden ons ertoe om recht te zetten wat mis was en om het goede dat er is te verstevigen. In oktober 2020 zegevierde de interculturele democratie, de democratie die beraadslaging en organisatie van onderaf mogelijk maakt. Dit is de democratie die deze wil vertaalt, die als creatieve kracht zegevierde. Democratie is echter ook de verwezenlijking van de rechten die in onze Grondwet zijn vervat.
Het heeft geen zin om overheden te kiezen door te stemmen als tegelijkertijd het volk aan wie de democratie te danken is, zijn fundamentele rechten wordt ontnomen, zoals de toegang tot gezondheidszorg, onderwijs, werk, inkomen en huisvesting. Democratie is het recht om te genieten van de welvaart die er voor iedereen is en niet voor enkelen. Dit hebben we 14 jaar gedaan6 en gaan we nu uitdiepen met onze regering: herverdeling van het inkomen en voordelen die altijd hand in hand zullen gaan met ons economisch beleid.
We gaan samenwerken om het groeiniveau te herstellen dat de feitelijke regering heeft tenietgedaan en dat zullen we doen door zowel armoede als economische en sociale ongelijkheden te verminderen. Dit zijn de principes die richting geven aan ons productieve sociaal-economische model van de gemeenschap. We zullen dit terug veroveren.
Een driedubbele crisis
Vandaag wordt ons vaderland geconfronteerd met een drievoudige crisis die begon in november 2019 met de staatsgreep en die zich verdiepte met de pandemie. Deze politieke crisis werd veroorzaakt door een regering die noch uit de stembus kwam noch de voorschriften van de Plurinationale Wetgevende Vergadering respecteerde, laat staan dat ze zich aan de Grondwet hield.
De gezondheidscrisis is het gevolg van de wereldwijde COVID-19-pandemie in Bolivia, waarop de feitelijke regering geen adequaat alomvattend antwoord kon bieden. De economische crisis was het gevolg van het onvermogen van die regering om stabiliteit en groei te genereren samen met sociale rechtvaardigheid. In één jaar tijd werden alle veroveringen van het Boliviaanse volk teruggedraaid.
Er zijn mensen die beweerden dat de huidige situatie uitsluitend en exclusief het product is van de actie van die stille vijand genaamd COVID-19. Het is echter onjuist om alle schuld te geven aan de pandemie voor deze situatie. De crisis had zich al aangekondigd kort na de staatsgreep, na de abrupte wijziging van het economisch beleid en werd daarna acuter als gevolg van de gezondheidscrisis.
Vandaag bevindt onze nationale economie zich in een diepe recessie met een daling van het BBP met 11,1 procent. Volgens gegevens van het INE (Instituto Nacional de Estadística) stond ons land vooraan in de ranglijst van de economische groei van Zuid-Amerika gedurende zes jaar in de periode tussen 2006 en november 2019. Nu zitten we met de sterkste daling van de economie in de afgelopen 40 jaar. Op dezelfde manier is het begrotingstekort dat was gepland voor het jaar 2020 opgelopen tot 12,1 procent, het hoogste deficit sinds de regeringsperiode van de UDP7. Het tekort van de financiële openbare sector vanaf september, staat nu al op 5,6 procent.
Van zijn kant stelt de nationale schatkist een geprogrammeerd tekort van 8,7 procent vast, wat voornamelijk wordt verklaard door de stijging van de lopende uitgaven, omdat het huidige tekort van de schatkist 8,1 procent bedraagt onder de huidige regering. Uit deze cijfers blijkt dat één jaar beheer door de feitelijke regering overging van een economie die overheidsinvesteringen en inkomensherverdeling bevoorrechtte naar een oplopende overheidsschuld om de lonen in de openbare sector te betalen. Ook de openbare schuld nam drastisch toe tussen november 2019 en oktober 2020.
De feitelijke regering heeft het land opgezadeld met meer dan 4,2 miljard dollar (3,5 miljard euro) schulden, verdeeld over binnenlandse en buitenlandse schulden, die werden opgebouwd door de Centrale Bank van Bolivië van ongeveer 1.900 miljard dollar en 800 miljoen openbare leningen bij de schatkist. In het buitenland werden kredieten opgenomen voor meer dan 1.500 miljard dollar.
Deze de facto regering laat een economie achter met cijfers die zelfs niet voorkwamen tijdens de ergste crisissen die Bolivia lin de jaren 1980. Werkloosheid, armoede en ongelijkheid namen toe. Wij staan voor de grote uitdaging om onze economie weer op te bouwen, terug zekerheid te creëren, groei te genereren met inkomensherverdeling en om economische en sociale ongelijkheden te verminderen. We zijn er echter zeker van dat we door samenwerking met de bevolking deze tegenslag opnieuw zullen overwinnen.
‘Een boodschap van hoop’
Vandaag zijn we hier om een boodschap van hoop te sturen naar alle naties die deel uitmaken van Bolivia, naar de dappere vrouwen en mannen die elke dag op pad gaan om te vechten om deze moeilijke situatie te boven te komen. Zij zijn voorbeelden voor een politieke klasse die deze donkere bladzijde moet omslaan, om naar het heden te kijken met verantwoordelijkheid en engagement, en naar de toekomst met optimisme. We hebben maar één doelstelling: Buen vivir (Goed leven) voor alle Bolivianen.
Daarom zullen we werk maken van de stabiele werderopbouw van onze pluriforme en diverse economie die al ons potentieel herstelt, de initiatieven en capaciteiten van Bolivia, van de gemeenschappen van inheemse volkeren en boeren, van de staat, van de privé, van de coöperaties en van onze omvangrijke culturele diversiteit.
Betogers dragen een ‘wiphala’, de nationale vlag van de volkeren van Bolivia. Foto: flickr/Danielle Pereira
Maandenlang hebben we een reeks acties gepland om onze economie te reactiveren en de binnenlandse economie te stimuleren. We plannen grote projecten die we de komende maanden geleidelijk gaan implementeren, waarmee we de beloften van onze campagnebeloften aan de bevolking waarmaken. Want elke dag die voorbijgaat zonder actie is een dag die de situatie in Bolivia ingewikkelder maakt.
Ons land vereist vandaag meer dan ooit inspanningen en gesynchroniseerde mobilisatie van het maatschappelijk middenveld met alle overheidsorganen, tussen de publieke sector en de privésector, dus ook tussen de verschillende politieke fracties. Ondanks onze verschillen zijn we verplicht ons engagement voor de bevolking te realiseren, voor een volk dat eenheid, vrede en zekerheid eist.
Eenheid en complementariteit tussen oost en west, tussen binnenland en stad. We zijn allen Bolivia, we moeten samen een einde maken aan de angst in Bolivia. Ik geloof in gerechtigheid, niet in het koesteren van wrok of wraak, die de diversiteit der gedachten niet respecteert, waar bij een andere partij of politieke kleur horen een mens het voorwerp van haat maakt.
Dit moet stoppen. Ik geloof en steun de versterking van de overheidsinstellingen en de creatie van een veilige en stabiele leefwereld waarin de enigen die angst moeten hebben de misdadigers zijn, de criminelen, de geweldenaars en de corrupten. Onze regering zal zich richten op heden en toekomst, het Boliviaanse volk dienen, de gemeenschappelijke belangen dienen, niet langer het ellendige individuele eigenbelang.
‘Wij zijn een soevereine natie’
Vanop dit podium richt ik me ook op de internationale gemeenschap, onze zusters en broeders uit de landen die ons vandaag bezoeken. Wij zijn een soevereine natie, met een regering ontstaan uit de stembus. Het is onze vaste wil om te ijveren voor een multipolaire wereld, waarin geen enkel land overheerst en waarin alle staten en volkeren leven zonder angst, zonder oorlog, zonder haat, zonder plundering van onze natuurlijke hulpbronnen, zonder uitbuiting, zonder racisme en discriminatie, zonder bedreigingen, zonder enige vorm van druk.
We gaan vandaag meer dan ooit met overtuiging uit van de principes van het zelfbeschikkingsrecht der volkeren, van non-interventie en van de volledige juridische en politieke gelijkheid van alle staten zonder enige vorm van onderwerping. We zetten ons in voor een emancipatorische en niet-ondergeschikte integratie die rekening houdt met alle levensdomeinen, van gezondheid, onderwijs tot de commerciële economie. We eisen tevens een Zuid-Zuid-integratie in een geglobaliseerde wereld die geen eisen meer oplegt vanuit het Noorden.
Wij pleiten voor de politieke eenheid en diversiteit van Latijns-Amerika en de Caraïben. CELAC8 is de beste manier om een dergelijk nobel en historisch doel te bereiken. We betuigen onze trouw aan de CELAC-resolutie van 20149, wanneer we Latijns-Amerika en de Caraïben tot vredesgebied verklaarden. We hijsen de vlag van de diplomatie tussen de volkeren, voor het leven en een wereld zonder muren. We moeten een einde maken aan alles wat ons ervan weerhoudt onszelf als gelijken, als zusters, als broers te erkennen.
Op ons continent stellen wij het herstel voor van de UNASUR10 als ruimte voor integratie en als mechanisme voor politieke overeenstemming waarin we ons allen kunnen vinden, ongeacht de politieke aard van onze regeringen.
‘Ik neem het presidentschap met nederigheid op’
Liefste volk van Bolivia, ik sta vandaag voor jullie allen met veel emotie, maar met een enorm verantwoordelijkheidsgevoel dat voortkomt uit de liefde die ik heb voor ons Vaderland, voor onze wortels en voor het volk, maar ook voor de beloften die werden gedaan vóór deze politieke campagne. Ik neem het Presidentschap van de Plurinationale Staat Bolivia op met grote nederigheid, met grote eer en met grote dankbaarheid voor het in ons gestelde vertrouwen.
We zullen regeren met verantwoordelijkheid en inclusie, waarbij we iedereen willen vertegenwoordigen en de nodige veranderingen aanvatten met het doel Bolivia zo snel mogelijk naar het pad van stabiliteit terug te brengen. Vandaag staan we voor de enorme uitdaging om samen te zorgen voor de komende vijf jaar van onze geschiedenis. Wij hopen herinnerd te worden als de regering waarmee het Boliviaanse volk de democratie en de waardigheid, de vrede en de groei van de sociale rechtvaardigheid heroverde.
We zullen onvermoeibaar werken om het Boliviaanse volk te dienen. We zullen de pandemie verslaan, we zullen deze crisis overwinnen zoals we dat reeds de voorgaande jaren deden, omdat wij een vechtend, volhardend en moedig volk zijn dat zonder angst en met optimisme vooruitblikt met de kracht van het besef dat we in staat zijn dit te bereiken.
Tijdens mijn reis door Bolivië, samen met broeder Jilata David Choquehuanca11, heb ik de pijn gevoeld, maar ook de hoop van miljoenen Bolivianen. Ik zal nooit de tranen, de omhelzingen, de glimlachen, de woorden van kracht vergeten die zij me altijd gaven, noch de persoonlijke verhalen die ze met me deelden op elke plek waar ik langs kwam. We zullen de verwachtingen niet vergeten van zij die zo getroffen werden in dit noodlottige jaar dat wordt gekenmerkt door een aanslag op de democratie en door deze wrede pandemie. Hun gezichten, hun stemmen, hun liefde en hoop zullen vanaf vandaag altijd bij mij zijn en zullen me de komende vijf jaar steeds vergezellen.
Met uw mandaat, geliefde zusters en broeders, neem ik met grote nederigheid en verantwoordelijkheid het presidentschap van de Plurinationale Staat op mij. Ik kijk naar het verleden, naar alles wat we samen beleefd hebben en overwonnen hebben. Ik kijk ook naar het verleden, naar alles wat we verwezenlijkt hebben. Ik kijk en zie dat een beter Bolivia mogelijk is, met de deelname en het werk van elke Boliviaan.
Laten we in vrede zij aan zij optrekken om dit te bereiken. Adelante! Lang leve de Plurinationale Staat Bolivië! Eer en glorie aan het Boliviaanse volk!
De toespraak van president Luis Arce van Bolivia op 8 november 2020 werd vertaald door Toon Mondelaers.
Notes:
1 President Arce verwijst in zijn toespraak naar de ‘de facto’ regering. Hij weigert ze de ‘vorige’ of de ‘interimregering’ te noemen, omdat hij haar grondwettelijkheid niet erkent. Zelfverklaard interimpresident Jeanine Áñez had een delegatie uitgenodigd van eveneens zelfverklaard interimpresident Juan Guaidó van Venezuela, maar noch zijzelf noch Guaidó waren aanwezig bij de eedaflegging. In de verdere tekst gebruiken we de omschrijving ‘feitelijke regering’ (nvdr).
2 De Movimiento al Socialismo–Instrumento Político por la Soberanía de los Pueblos (MAS-IPSP = beweging naar het socialisme – politiek instrument voor de soevereiniteit der volkeren) is een samengaan van meerdere partijen en maatschappelijke organisaties die zich achter de kandidatuur van Evo Morales en in 2020 van Luis Arce schaarde (nvdr.)
4 Carlos Orlando Gutiérrez Luna werd op 28 oktober 2020, kort na de verkiezingen, voor zijn huis vermoord door een exrtreem-rechts doodseskader (nvdr.)
5 De Wiphala is de nationale vlag van de plurinationale volkeren van Bolivia. Wiphala betekent ‘vlag’ in de inheemse taal Aymara (nvdr.)
6 Een verwijzing naar de regeerperiode van zijn voorganger Evo Morales (2006-2019), de langste politiek stabiele periode in de Boliviaanse geschiedenis. Tijdens zijn regeringen had Bolivia met een gemiddeld groeipercentage van 4,9 procent het hoogste cijfer van heel Zuid-Amerika, wat ook door zijn ergste vijanden werd erkend. Hun probleem was dat die nieuwe welvaart werd herverdeeld onder de bevolking met sociale programma’s en niet meer zoals voorheen exclusief naar de economische toplaag en buitenlandse multinationals ging (nvdr.)
7 De linkse partij Unidad Democrática y Popular (democratische volkseenheid) regeerde van 1980 tot 1984 (nvdr.)
8 De Comunidad de Estados Latinoamericanos y Caribeños (CELAC = gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caraïbische Staten), zonder de VS en Canada, opgericht in 2010 als tegengewicht voor de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) die door de VS wordt gedomineerd (nvdr.)
9 Deze resolutie ijvert voor integratie, vreedzame onderhandeling van conflicten en een gemeenschappelijke aanpak van economische ontwikkeling, strijd tegen armoede, voor welvaartsverdeling, degelijk en toegankelijk onderwijs, betere sociale arbeidsvoorwaarden en voor de uitroeiing van het analfabetisme (nvdr.)
10 De Unión de Naciones Suramericanas (UNASUR – Unie van Zuid-Amerikaanse Staten) werd opgericht in 2008. Na de machtsovername door rechtse politici verlieten de meeste landen onder druk van de VS deze organisatie, waaronder ook Bolivia tijdens de interimregering van het voorbije jaar (nvdr.)
11 Jilata is de inheemse naam van vice-president David Choquehuanca, lid van het Aymara-volk. Van 2006 tot 2017 was hij minister van buitenlandse zaken onder president Evo Morales (nvdr.)
