Wij, sociale bewegingen

Er staat ons iets te doen, wij hebben werk voor de boeg. Ik zal u straks ook vragen om mee de handen uit de mouwen te steken en uw plaats op te eisen. Want u bent vandaag hier omdat u de leiding neemt bij een partnerorganisatie of bij een collega-organisatie uit het middenveld.

U bent hier omdat u samenwerkt met ons of omdat u in de politiek ijvert voor wat wij belangrijk vinden. U hoort dus bij ons, u bent thuis hier. Daarom verwacht u vandaag van mij niet dat ik tegen u spreek, of over u.

Neen, vandaag breng ik onze boodschap. Ons, dat zijn wij, wij sociale bewegingen; wat ons te doen staat.

Want wij, sociale bewegingen, wij zijn ongerust

Ik telde het even na en naast de normale contacten die onze 16 partnerorganisaties met elkaar hebben, had ik sinds onze vorige nieuwjaarsreceptie een persoonlijk contact met 41 middenveldorganisaties. Dat waren er nog nooit zo veel.

Sociale bewegingen zijn écht bezorgd dat onze democratie in gevaar komt

De Beurszaal loopt vol. Foto: beweging.net

Elk van die 41 actieve organisaties en netwerken is echt ongerust over onze democratie. Ze vragen zich af hoe we beter kunnen samenwerken om een positievere, meer mensvriendelijke, meer vertrouwenwekkende samenleving tot stand te brengen.

Ze zien een nieuw type onderstroom waar ze moeilijk de vinger op kunnen leggen. En in die gesprekken vertaalt zich dat in concrete bezorgdheden. Ik geef er u enkele. Ze zullen u bekend in de oren klinken:

• de sociale media: met hun onbeperkte reclamehonger en hun negatieve algoritme zorgen ze ervoor dat de lelijkste opmerkingen een megafoon krijgen en positieve opmerkingen snel wegschuiven;
• het compromis: de kracht van een oplossing die verschillende inzichten combineert. Het compromis lijkt wel een symbool van zwakte geworden waar enkel nog kritiek op gegeven wordt, opgejaagd door extreme partijen;
• de verdachtmakingen van politici: ze worden op een hoopje gegooid en beschouwd als postenpakkers, die enkel hun eigen carrière op het oog hebben. En zo wordt elke kandidaat op een lijst meteen een verdachte en moeten verkozenen voortdurend op hun hoede zijn.

Die bezorgdheden zijn echt, de angst dat onze democratie onder die druk in gevaar komt is echt.

We hebben voorbeelden gezien die de bezorgdheden ook bevestigen:

• 3,4 miljoen euro gaven N-VA en Vlaams Belang in 2023 uit aan reclame op Facebook en Instagram. Koplopers in Europa! Elke dag bevuilen ze ongevraagd de leuke berichtjes van de echte vrienden die we hebben op onze sociale media.

We zien bij grote dossiers dat een compromis niet mogelijk is omdat het belachelijk gemaakt wordt.

• Grotere dossiers als een betere pensioenregeling, een fiscale hervorming of een betere aanpak van migratie: telkens zien we dat een compromis niet mogelijk is omdat het belachelijk gemaakt wordt of omdat extreme partijen de politici opjagen.
• En dan over die verdachtmakingen: vrienden, een politiek mandaat dat is een eervol iets. Je wordt verkozen omdat mensen erop vertrouwen dat jij het verschil zal maken, dat je jezelf zal overstijgen en verantwoordelijkheid zal opnemen. Ik stel vast dat dit voor vele politici zo is, dat ze die taak serieus nemen. Wij doen ons best om dit in de verf te zetten. Dan stijgt het plaatsvervangend schaamrood naar mijn wangen als ik terugkijk op het voorbije jaar. Het is duidelijk dat niet iedereen even zorgvuldig omgaat met het gegeven vertrouwen. Van het ontslag van de man van pipi-gate, gaan we naadloos over naar de opportunistische zet van de burgemeester van Mechelen, die dan weer verbleekt bij de uittocht van de voorzitter van de Europese Raad. Een schande is het dat personen met de belangrijkste functies in de politieke wereld aan de haal gaan met het vertrouwen van gewone mensen. Ik hoop dat ik ze nooit meer zie in een uitvoerend ministerschap!

“Het is een schande dat personen met de belangrijkste functies in de politiek aan de haal gaan met het vertrouwen van gewone mensen. Ik hoop dat ik ze nooit meer zie als minister”

Maar wat zeg ik toch allemaal. Deze nieuwjaarsboodschap ging over ons. Wij hier tezamen. Wij sociale bewegingen!

Naast die bekommernissen worden we in het middenveld vandaag geconfronteerd met een eigenaardige spanning. Met regelmaat van de klok zien we beleidsmakers en opiniemakers zich uitspreken over ons werk.

Even bijpraten. Foto: beweging.net

De ene politieke partij beweert er te willen zijn voor de onderwijzer, voor het onderwijs, maar is hartsgrondig tegen de koepels. Een ander is er zogezegd voor de boer, maar tegen de Boerenbond. Nog een ander is voor de zieke, maar tegen de mutualiteiten. Voor een dak boven het hoofd, maar tegen de sociale woonmaatschappijen. Voor een goed minimumloon, maar tegen de vakbond.

Deze mensen lijken wel te lijden aan een vreemde vorm van geheugenverlies. Ze vergeten bewust de bouwers van de sociale systemen ten voordele van een staatsgerichte of commerciële aanpak. Alsof het niet die eerste groepen waren, wij sociale bewegingen, die sterke systemen ontwikkelden om de kwetsbaarheid op te vangen.

Het zijn de sociale bewegingen, die elke dag aan het werk zijn om de waardigheid van ieder mens en ieder beroep tot stand te brengen. Dat doen we al meer dan een eeuw succesvol, daadkrachtig en innovatief. Eigenlijk zouden die critici zich moeten aansluiten bij het middenveld.

Vlaams en Federaal Memorandum 2024. Foto: beweging.net

Partner worden en met respect voor het verleden meewerken aan de toekomst. Ik nodig ze allemaal uit kennis te maken met de sociale bewegingen en mee de handen aan de ploeg te slaan in de plaats van aan wal te staan roepen.

Maar wij sociale bewegingen hebben ook iets te onthouden van deze kritiek. Misschien kunnen we de hand ook in eigen boezem steken. In België zijn meer dan drie miljoen mensen lid van de vakbond, zo’n 180 sociaal-culturele organisaties bereiken meer dan een miljoen Vlamingen, de zorgorganisaties bereiken honderdduizenden hulpbehoevenden.

Dan heb ik het nog niet over de welzijnssectoren of de onderwijssectoren. Als iedere gebruiker van sociale organisaties ook ambassadeur van ons werk zou zijn, zou de ongerustheid dan niet minder zijn?

Als zoveel mensen zouden vertellen over het goede werk dat wij hier samen doen, zou dat geen enorm vertrouwen geven aan onze samenleving? Misschien moeten we ze nog meer betrekken bij onze werking en hen nog meer laten deelnemen aan inspraakorganen.

Want dan zullen die mensen ons als sociale bewegingen ook bewuster de noodzakelijke verbeteringen toevertrouwen. Een mandaat aan ons geven om verder voor hen aan de slag te gaan.

Laat ons, vrienden, in de komende periode werk maken van die vraag. Laat ons beginnen bij onze eigen achterban en ieder van hen, liefst persoonlijk, onverschrokken vragen om onze missie mee uit te dragen. Om wat wij voor hen doen als de uitvoering te zien van het soort samenleving dat wij willen zijn.

beweging.net verenigt 11 lidorganisaties met 5 geassocieerde partnerorganisaties

En diezelfde onverschrokkenheid moeten wij hebben als het gaat over de politieke verkiezingen. Sociale bewegingen horen veel bekommernissen via de leden en de bestuursleden. Wij nemen die mee in ons werk, wij bestuderen de beleidsthema’s, wij werken standpunten uit.

En zo schrijven wij in een memorandum onze verwachtingen uit voor de volgende beleidsperiode. Wij gaan bij de politieke partijen langs met die teksten en lichten die toe.

De mensen die lid zijn van onze organisaties hebben het recht om te weten welke partijen mee willen ijveren voor wat wij belangrijk vinden. Want iedereen is verstandig genoeg om te bepalen wie zijn of haar stem krijgt.

Ja, natuurlijk. Maar velen zijn wel geïnteresseerd om te weten welke partij of politicus mee wil werken met de organisatie waarvan je een lidkaart hebt! Laat ons dat dus onverschrokken zeggen.

De open relatie die wij mogen hebben met CD&V, de goede contacten met Vooruit en Groen bewijzen dat zij open staan voor gesprek met ons middenveld en dat is geweldig. Bedankt daarvoor, want het is niet vanzelfsprekend dat dit mogelijk is!

De fiscale plannen van CD&V en de verbeteringen in de kinderopvang bijvoorbeeld bewijzen dat zij dezelfde analyse maken over fiscale en sociale rechtvaardigheid als wij en dus onze steun daarvoor hebben.

Visie is het magazine van beweging.net

Maar ook omgekeerd geldt dit: de wijze waarop N-VA haar beleid voor sociaal wonen met een reeks van uitsluitingsmechanismen in de plaats van oplossingsmechanismen heeft vormgegeven, of hoe ze haar visie op de eindtermen in het onderwijs heeft willen doorduwen, bewijst dat zij onze analyse niet delen.

Integendeel. En de wijze waarop het Vlaams Belang kijkt naar de rol van het middenveld bewijst dat zij zelfs ons loutere bestaan niet kunnen verdragen. Hoe zouden ze dan voor ons een gesprekspartner kunnen zijn? Ook dat moeten onze leden weten!

Hoe het Vlaams belang naar het middenveld kijkt, bewijst dat zij ons niet kunnen verdragen. Hoe kunnen zij dan een gesprekspartner voor ons zijn?

Want wij, sociale bewegingen, wij staan met onze voeten in de realiteit. Als er beleid gevoerd wordt dan zien wij de gevolgen ervan bij mensen of ondervinden we de impact op onze samenleving. Elke dag.

Daarom heb ik vandaag ook een boodschap voor het Vlaams Netwerk van Ondernemingen, voor VOKA. Ik begrijp dat ondernemingen zo weinig mogelijk last willen hebben van een staatsstructuur. Net als wij willen ze gewoon een goed werkende overheid.

Foto: beweging.net

Maar juist daarom begrijp ik hun oproep voor een grote hervorming niet. Ik zeg u, met de inzichten die wij, sociale bewegingen, hebben opgedaan in de voorbije jaren is het duidelijk dat een verdere staatshervorming het niet gemakkelijker zal maken om te besturen.

Het probleem zit niet langer bij de bevoegdheidsverdeling. Die zal nooit perfect zijn. Het probleem zit bij de onwil om over de bevoegdheidsverdelingen heen samen te werken. De boodschap die alle beleidsniveaus vandaag moeten krijgen is simpel: leer eerst samenwerken.

De boodschap die alle beleidsniveaus vandaag moeten krijgen is: Leer eerst samenwerken

Sommige partijen hebben er een zaak van gemaakt vooral niet samen te willen werken. We zagen voorbeelden in Brussel, in Vlaanderen en in Wallonië. Tegenwerken in de plaats van samen te werken. Nochtans zijn in de laatste staatshervorming eerlijke mechanismen uitgewerkt.

Maar keer op keer werken dezelfde partijen als zij die een verdere staatshervorming willen die mechanismen tegen. Sommigen willen niet dat het werkt. Daarom zeggen wij, leer eerst samenwerken.

En heel concreet hebben wij voorstellen om diegenen die niet willen of kunnen samenwerken te helpen: versterk de bestaande samenwerkingsmechanismen, beloon de samenwerking, sanctioneer de tegenwerking, creëer een financiële waakhond die budgetten kan inhouden.

En straks, als samenwerken wat beter lukt, kunnen we zeker vanuit een inhoudelijk toekomstplan mee nadenken om een en ander te verschuiven naar boven of naar beneden. Wie gelooft dat de hervorming van de staatsstructuur op zich een oplossing zal zijn voor problemen van vandaag, maakt te weinig de evaluatie van hoe het vandaag werkt.

In ons memorandum staan 43 voorstellen. U krijgt straks onze bundel mee naar huis. Samen met het ACV, de CM en alle sociaal-culturele organisaties gaat het al over meer dan 100 concrete voorstellen.

Straks krijgt u van ons een zakje met geschenken mee naar huis. Daarin zit alvast één van onze eisen: een vogelhuisje waarop staat ‘kom uit uw kot en stem’, omdat wij willen dat de opkomstplicht terug wordt ingevoerd! En u weet waarom!

Foto: beweging.net

Ik lees ook memoranda van andere middenveldorganisaties. Wij hopen dat politieke partijen de kans nemen om ze te bespreken en op te nemen in hun verkiezingsprogramma’s. Ik vind dat vandaag nog belangrijker dan de evaluatie te doen van de huidige bestuursperiode.

Het is gemakkelijk voor mij om een lijst te geven van slechte of goede beleidsbeslissingen. Ik deed de voorbije jaren niets anders: proficiat voor die aanpak van de pandemie, bedankt voor de bescherming van onze koopkracht en de juiste stabiliteitsmechanismen zoals de index, goed gedaan met die stappen vooruit in ons gezondheidsbeleid, blij met de gestegen activiteitsgraad, … met daarnaast ook commentaar of betere voorstellen voor wat allemaal nog niet lukte of wat de verkeerde richting uitgaat.

Maar vandaag zitten we in een andere fase van politiek beleid. Ik wil vooruit kijken. Daarom wil ik nog één keer in herinnering brengen wat in 2019 gebeurde. Federaal werd de vorige regering flink afgestraft. Met maar liefst 800.000 kiezers minder voor dezelfde coalitie. 300.000 alleen al bij N-VA.

Federaal waren, na 18 informateurs, 7 partijen bereid een regering te vormen. En met z’n zevenen overeen komen, dat is moeilijk. Dat hebben we gezien in de voorbije 3 jaren. En in Vlaanderen kon dan weer geen regering gevormd worden zonder de N-VA. En ook dat hebben we gezien in het regeerakkoord en in de manier van werken de voorbije jaren.

Maar dat was het resultaat van de verkiezingsuitslag in 2019. Vandaag is daarom het toekomstprogramma van de partijen voor mij van groot belang. Hoeveel kiezers zullen de partijen daarmee kunnen overtuigen?

Welke verkozenen en ministers hebben het vertrouwen kunnen opwekken bij de kiezer? En dan op 10 juni zullen de krachten opnieuw verdeeld zijn en start een nieuwe periode. Onze voorstellen zullen zeker helpen om positieve aandacht te krijgen bij de mensen.

Wat wij zien en horen bij onze mensen is dat ze houden van politici die hun job ernstig nemen en voor nieuwe oplossingen kunnen zorgen. En ze steunen politieke partijen die geloven in een toekomst voor ons land en alle inwoners. Als ik daar vanuit ga, dan maak ik mij geen zorgen dat de extreme partijen te veel stemmen zouden halen.

Ik wil graag in dat verband wel een oproep doen aan de media. We hebben gezien dat de ‘stemtest’ erg populair was in de vorige verkiezingen. Ik veronderstel dat dit ook deze keer wel het geval zal zijn. Wij zagen twee grote valkuilen de vorige keer:

• Er waren partijen die goed scoorden in de stemtest met straffe eisen (pensioen, loon, …) en die in de jaren daarna actief tegenwerkten om die eisen om te zetten in wetgeving. Door bijvoorbeeld op Europees niveau alles wat zou kunnen leiden tot die eis weg te stemmen. Gaat die bedriegerij ontmaskerd worden?
• Er waren ook partijen die er in de stemtest in slaagden onduidelijk te zijn over hun ultieme droom als partij (het land splitsen, of socialist zijn, of personalist zijn) of die dat in de organisatie van de vragenlijst niet duidelijk konden maken. Terwijl voor veel mensen de ideologische overtuiging van een partij wel belangrijk is en wij jonge mensen moeten helpen om die te leren kennen.

Ook stemtesten kunnen dus bedrogen worden of bedrieglijk zijn. De stemtesten zijn zeker waardevol als gespreksonderwerp, maar ik hoop dat ze ook de opdracht op zich nemen om mensen te laten nadenken over de brede politiek en niet enkel de hippe voorstellen die goed kunnen scoren.

Politiek is geen spel. Ook wij zullen in onze politieke vorming de waarde van de democratie volop in de verf zetten. Zoals in de vorige verkiezingsperiodes zal beweging.net vorming aanbieden aan nieuwkomers in de politiek, met aandacht voor de spelregels die veranderd zijn, met aandacht voor de wijze waarop je goed kan samenwerken met sociale bewegingen, met aandacht voor onze inhoudelijke speerpunten.

In een democratie zijn rechten van mensen en minderheden van groot belang. Soms nemen wij ze aan alsof ze vanzelfsprekend zijn, maar niets is minder waar

Zo willen wij bijdragen aan de kwaliteit van onze democratie. In een democratie zijn rechten van mensen en minderheden van groot belang. Soms nemen wij ze aan alsof ze vanzelfsprekend zijn, maar niets is minder waar. Zowel bij ons als elders in de wereld. Onlangs kon ik dat nog vaststellen.

De voorzitter van de christelijke sociale beweging van India was op bezoek. We leerden elkaars werking kennen en halverwege het gesprek haalde hij zijn gsm boven en toonde mij en Lies een filmpje dat aan hem was toegezonden. Een meisje van 17 was uit de kerk gekomen en was onderweg naar huis. Ze werd tegengehouden door een klein groepje Hindu’s die een probleem hadden met haar godsdienst. Op hun gsm hadden ze opgenomen hoe ze haar verweten christelijk te zijn, haar op de grond gooiden en haar met stokken en stenen letterlijk sloegen … tot ze stierf.

Het beeld zit nog altijd in mijn hoofd. Het gemak waarmee de daders hun geloof gebruikten om iemand dood te slaan zal ik nooit meer vergeten … En zo kunnen wij vele voorbeelden geven vandaag, vrienden.

Over heel de wereld sterven vandaag mensen omdat ze een verkeerd geloof hebben, omdat ze de verkeerde kleur hebben, omdat ze aan de verkeerde kant van een grens wonen. De oorlogen en aanvallen bij ons en in de wereld wegen letterlijk en figuurlijk op onze samenleving.

Het is mijn laatste wens aan jullie in deze nieuwjaarsboodschap: treed op bij elk onrecht dat je een mens ziet aangedaan worden en vraag van uw medemensen hetzelfde. Wij, sociale bewegingen, kunnen, maar moeten ook, de samenleving mee richting geven.

Gelukkig nieuwjaar! Peter Wouters, 25 januari 2024

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier