Ik zie het gezicht van mijn ouders voor me. Meer dan eens heb ik hen horen zeggen: “Ik wil niet dat jullie moeten betalen als wij later in een rusthuis zitten.” Ik denk aan de kinderen bij wie het water financieel al aan de lippen staat. En hoe moet het CD&V-voorstel klinken bij ouders die nu al weten dat hun pensioen tekort zal schieten, dat ze niet alleen fysiek maar ook financieel afhankelijk zullen worden? 

Vanwaar die hoge prijs voor het rusthuis?

Ja, het is waar dat de rusthuizen voor een groeiend deel van onze bevolking onbetaalbaar zijn. Maar beste mevrouw Lanjri, “‘t is goed in ‘t eigen hert te kijken nog even voor het slapen gaan“, zo dichtte Alice Nahon al. De CD&V heeft namelijk met Open Vld, N-VA en sp.a, haar regeringspartners van vandaag en gisteren het probleem zelf geschapen. De prijs van de rusthuizen is de voorbije tien jaar met bijna dertig procent gestegen. In 2007 lag de gemiddelde prijs beneden de 1.300 euro per maand. Vandaag is dat 1.650 euro. 

De belangrijkste reden van die evolutie is dat de overheid de rusthuizen te weinig financiert. De Vlaamse regering erkent geen bedden meer voor zwaar zorgbehoevenden in de rusthuizen. Die erkenning is nodig om een hogere financiering te krijgen. 

Verder hanteert de overheid heel lage normen voor de personeelsomkadering. De reële nood aan personeel ligt een stuk hoger dan de financieringsnorm. Met andere woorden: er zou meer personeel moeten gesubsidieerd worden dan nu het geval is. Om dat schrijnende probleem deels op te vangen, werven de centra personeel aan boven de norm van de overheid, personeel waarvoor ze geen subsidies krijgen. Het geld om dit personeel te betalen komt in hoofdzaak van de bewoners, die jaar na jaar een hogere prijs moeten betalen. Hetzelfde gebeurt wanneer werkingsmiddelen niet geïndexeerd worden of wanneer bouwsubsidies on hold worden gezet. 

Wettelijke pensioenen in Frankrijk: 43 procent hoger

Vandaar dat de prijs voor een maand rusthuis gestegen is tot 1.650 euro. Die factuur moeten de bewoners betalen met een gemiddeld pensioen van … 1.200 euro. 450 euro te weinig, alleen nog maar om het rusthuis te betalen. Dan kunnen de bewoners niet af en toe nieuw schoenen, een broek of een rok kopen, kunnen ze niet eens buiten het rusthuis een koffie gaan drinken, kunnen ze hun kleinkinderen met kerstmis of op hun verjaardag niet iets geven, hebben ze zelf geen euro zakgeld …

Ook deze toestand is een gevolg van de politiek van CD&V en haar regeringspartners van vandaag en gisteren. De wettelijke pensioenen in België zijn veel te laag. Arbeiders en bedienden die exact even lang gewerkt hebben en tijdens hun loopbaan exact even veel verdiend hebben, krijgen bij ons 43 procent minder wettelijk pensioen dan in Frankrijk. Het aantal ouderen in armoede hier ligt dan ook twee keer zo hoog als in Frankrijk. 

Solidariteit? Liberale besparing, bedoel je

Het voorstel van de CV&V is een besparingsvoorstel: de OCMW’s moeten niet meer tussen komen. Het resultaat zal zijn dat de kloof tussen rijk en arm zal groeien: rijkere ouders hebben niet zo een probleem de factuur van het rusthuis te betalen terwijl kinderen uit minder rijke ouders en die het zelf ook al minder breed hebben, wel zullen moeten betalen.

Het mechanisme dat de CD&V voorstelt is van nature liberaal, net zoals de beslissing van Vlaams minister Jo Vandeurzen, ook CD&V, om in de sector van mensen met een handicap de gemeenschappelijke diensten af te bouwen en te vervangen door een systeem dat je kan samenvatten als: “hier is geld, trek nu maar je plan, ga met dit geld op de markt de diensten kopen die je nodig hebt”.

Het voorstel van Nahima Lanjri schaft, wat de OCMW-bijdrage betreft, de solidariteit vanuit de gemeenschap af. In de plaats komt de zogenoemde familiale solidariteit. Dat is een cynische omschrijving van wat eigenlijk individualisering en trek-uw-plan-politiek is. In het politieke jargon heet dat ook al eens ‘zelfredzaamheid’.

Maar onze maatschappij heeft in de vorige eeuw stapsgewijze een sociaal zekerheidssysteem uitgebouwd dat de principes doet gelden van gemeenschappelijke solidariteit en verzekering. Verzekering betekent dat je de kosten kan dekken. Dat kan met de huidige wettelijke pensioenen niet. Gemeenschappelijke solidariteit betekent dat de hele maatschappij samen de kosten draagt van ziekte, werkloosheid, invaliditeit, pensioen en rusthuis. Ik vraag me af wat de achterban van de CD&V die met ouders en grootouders meegebouwd hebben aan dat solidaire systeem van sociale zekerheid vandaag van het afbraakvoorstel van mevrouw Lanjri denkt. 

De oplossing van het probleem is te vinden in de aanpak van de oorzaak. De overheid moet opnieuw investeren in de ouderenzorg. Wij hebben geen liberalisme nodig maar warmte en solidariteit. Onze ouderen zijn geen last, zij mogen geen kostenfactor zijn. Zij hebben heel hun leven bijgedragen. Ze verdienen een goede oude dag met kwaliteitsvolle zorg en een degelijke omkadering van zorgverstrekkers, verzekerd vanuit de gemeenschap. Daarvoor is een betere financiering nodig, zowel van de rusthuizen als van de pensioenen. Een rusthuisfactuur moet betaalbaar zijn met het pensioen. 

Zolang er in België Albert Frères rondlopen die miljarden euro’s bezitten is er een alternatief. Zolang tien procent van de Belgen de helft van het vermogen bezit, heeft deze regering de keuze om het geld daar te gaan halen in plaats van bij de bevolking.

Michelle Heijens is zorgdeskundige en medewerkster studiedienst PVDA.