Democratie genekt

16 maart 2023 is een dag die geschiedenis gaat maken in Frankrijk. Op die dag zette president Macron het parlement namelijk buiten spel om zijn controversiële pensioenplannen door te drukken.

De pensioenwet is het paradepaardje van de tweede ambtstermijn van Macron. Met deze wet zullen de werknemers minstens twee jaar langer moeten werken om in aanmerking te komen voor een volledig pensioen.

Het plan is bijzonder impopulair. Bijna driekwart van de Fransen is tegen. Het heeft geleid tot grote stakingen en miljoenen mensen zijn sinds januari in het hele land de straat op gegaan om te protesteren.

Desondanks wou Macron koste wat kost zijn pensioenhervorming doorvoeren. Omdat hij vreesde dat hij niet genoeg stemmen zou halen in het parlement deed hij dan maar een beroep op een speciale grondwettelijke macht die bekend staat als 49.3. Daarmee wordt een stemming in het parlement omzeild.

Het pensioen plan is bijzonder impopulair. Bijna driekwart van de Fransen is tegen

Dit zelden gebruikte manoeuvre maakte heel wat parlementsleden woest. Linkse parlementsleden begonnen tijdens de zitting de Marseillaise te zingen waardoor premier Elisabeth Borne niet kon spreken en de voorzitter van het parlement ertoe werd aangezet om de zitting te onderbreken.

Kort na de chaotische parlementaire zitting braken spontane protesten uit in verschillende steden in het land. Sommige protesten waren hevig en leiden tot vernielingen en plunderingen. De dagen nadien waren er ook rellen en werden wegblokkades opgeworpen. Zoals gewoonlijk trad de politie bijzonder hard op. In totaal werden 540 personen gearresteerd.

Ziedende woede

De woede bij de bevolking is groot. Velen zien de pensioenwet als onderdeel van een reeks beleidsmaatregelen die de rijken en bedrijven bevoordelen ten koste van de werkende bevolking. Zo bijvoorbeeld hebben de regeringsmaatregelen voor de 5 procent rijkste Fransen tussen 2015 en 2020 bijna 3000  euro winst opgeleverd terwijl ze voor de 5 procent armsten een verlies betekenden van 240 euro.

Zeker de vergrijzing zorgt voor meeruitgaven. Maar om die te financieren vraagt Macron niet aan bedrijven om hogere belastingen te betalen, maar wil hij dat iedereen langer gaat werken. Dat treft de werkende bevolking, maar is een last die nog zwaarder drukt op mensen die op jongere leeftijd beginnen werken en mensen met fysiek zware banen.

Langer werken is voor niets nodig. Oxfam heeft berekend dat een belasting van 2 procent op de Franse miljardairs voldoende zou zijn om het verwachte jaarlijkse pensioentekort van 12 miljard euro tegen 2027 weg te werken.

Een belasting van 2 procent op de Franse miljardairs is voldoende om het verwachte jaarlijkse pensioentekort weg te werken

De linkse partij van Mélenchon vergelijkt het pensioentekort met de 80 miljard euro aan dividenden die de 40 belangrijkste beursgenoteerde bedrijven jaarlijks uitkeren. Bovendien verliest Frankrijk elk jaar tussen 80 en 100 miljard euro door fraude en belastingontduiking.

Voor de periode 2024-2030 wil Macron ook 100 miljard dollar meer uitgeven aan het leger en militaire bewapening ten opzichte van de periode 2019-2025. Daar is blijkbaar wel geld genoeg voor.

Macron, zelf een ex-bankier, wordt door meer en meer mensen gezien als een ‘president van de rijken’. In het begin van zijn eerste ambtstermijn kon hij rekenen op meer dan 70 procent van de Franse kiezers. Vandaag is dat nog amper 28 procent.

Politieke crisis

De werkwijze van Macron is brutaal en ondemocratisch, maar ook een teken van zwakheid. De politieke crisis over de pensioenwijzigingen maakt duidelijk dat de positie van Macron ernstig ondermijnd is. Hij heeft niet alleen de bevolking tegen, maar vindt ook in het parlement geen meerderheid meer voor zijn plannen.

“Nooit heeft een uitvoerende macht zo’n koppigheid gebruikt voor democratische obstructie. Macron minacht werknemers, burgers, vakbonden en zelfs het parlement. Hij moet ophouden zonder en tegen het volk te regeren”, hekelde een linkse parlementair.

“Macron minacht werknemers, burgers, vakbonden en zelfs het parlement”

Maar zelfs bevriende politici vinden dat het erdoor drukken van het wetsvoorstel een vergissing was. Erwan Balanant, een parlementslid van de centrische Mouvement Démocrate zei dat hij “geschokt” was door werkwijze.

’t Is maar een begin

De strijd om de pensioenhervorming is nog lang niet gestreden. Hij is vermoedelijk nog maar net begonnen. De stakingen die al een tijdje bezig waren in verschillende sectoren worden verder gezet. Vakbonden zijn volop aan het mobiliseren om op donderdag 23 maart het land plat te leggen.

“De regering kan de miljoenen mensen die al maanden tegen deze tekst marcheren niet negeren” aldus een vakbondslid. Het is maar de vraag of Macron deze krachtmeting kan overleven zonder de wet geheel of gedeeltelijk te herzien.

Macron kon geen betere werkwijze verzinnen om de demonstraties en stakingen nieuw leven in te blazen

Op maandag 20 maart waren er twee moties van wantrouwen in het parlement. Beide werden weggestemd, zij het dat een ervan amper negen stemmen tekort kwam. Het toont hoe zwak Macron staat.

Tegenstanders van de wet hebben nog een andere stok achter de deur: een referendum dat de wet ongedaan kan maken. Daarvoor moeten 4,7 miljoen handtekeningen opgehaald worden. Gezien de grote onvrede is dat best haalbaar.

Macron heeft een hevige klassenstrijd ontketend. Hij kon in elk geval geen betere werkwijze verzinnen om de demonstraties en stakingen nieuw leven in te blazen. Wordt ongetwijfeld vervolgd.