Solidariteit in een klassenconflict

Tussen de armen en de rest van de samenleving gaapt een diepe kloof. Bestaande vooroordelen worden aangedikt door een rechts beleid. Verdeel en heers… De titel van de gespreksavond is een reactie op het boekje ‘Voor wat hoort wat’ van de Antwerpse burgemeester Janssens (SP.A) die daarin de armen schuldig verklaart aan hun eigen situatie. (1).

In hetzelfde pamflet geeft hoogleraar Bea Cantillon (UIA) Janssens lik op stuk. Ze zegt : ‘Aan hen die veraf staan van de ruime middenklasse en getroffen worden door grote kwetsbaarheid kan alleen met solidariteit ‘om niet’ sociale waardigheid verleend worden’. Sociaal uitgeslotenen hebben rechten, ‘om niet’. Ze hebben niets – ‘…hoort wat…’ – terug te betalen om mee te mogen spelen.

Prof. Francine Mestrum (ULB) schrijft in haar artikel ‘Armoede, een klassenconflict ?’: ‘Het klassenconflict is zeer duidelijk aanwezig in dit neoliberale discours, maar heeft wel een andere betekenis gekregen. Er is geen conflict tussen armen en rijken, maar wel een conflict tussen niet-arme werknemers met sociale zekerheid en verworven rechten enerzijds, en andere mensen zonder werk. De rijken worden ongemoeid gelaten’. (2)

Land van melk en honing ?

Het klassenconflict tussen kapitaalbezitters en alle anderen blijft in alle hevigheid woeden, lokaal en mondiaal. Zowel armen als minder armen met een job zouden de strijd gezamenlijk moeten voeren. De beweging der Indignados heeft met haar originele slogans en organisatie vormen, een klasseninhoud die het kapitalisme viseert.

Ook de georganiseerde arbeidersbeweging neemt haar verantwoordelijkheid in ondermeer Griekenland op, waar een blijvende massa beweging ontstond. In de VS steunen vakbonden #occupywalstreet.’De mensen ‘ uit de middenklasse wachten niet op een signaal van hun syndicaten, organisaties.

Ze laten zich inspireren door het nieuwe verzet en nemen deel. Dat was ook in Brussel te zien tijdens de mars der 8.000. Doorheen de spontane actie ontstaat er een strijdbaar bewustzijn. Panta rhei, alles is in beweging zegden de oude Grieken.

Veel werkenden blijven echter weinig belangstelling  betonen voor hen die uit het productieproces gestoten zijn, de armen zelf vertoeven grotendeels gezagsgetrouw in de naweeën van het christelijke caritas. De werkende middenklasse voelt zich ‘veilig’. De armen zijn ‘de Anderen’.

Is die veiligheid werkelijkheid? Is België het eeuwige land van melk en honing? Vergeet het. Even wat kille cijfers waarachter drama’s schuilen en die aantonen dat armoede geen marginaal verschijnsel is. Het is veel meer dan de in een bushokje slapende dakloze die rond kerstmis alle media-aandacht krijgt en de rest van het jaar gecriminaliseerd wordt.

730.000 en 1.551.671.

De studiedienst van de Vlaamse regering gaf onlangs een rapport vrij waarin werd aangetoond dat 38 procent van de Vlaamse bevolking zonder sociale uitkeringen onder de armoede drempel zou belanden. Tegenover de 730.000 Vlamingen of 12 procent die in 2009 al effectief in een huishouden met een inkomen onder die drempel leefden. Vlaanderen behoort aldus tot de trieste top vijf in Europa.

De cijfers tonen ook aan dat armoede bij 65-plussers (23 procent leeft onder de armoede drempel) een ernstig probleem stelt. Eén op zeven personen behoorde in 2008 – voor de crisis volop woedde – tot de groep met een armoede risico op basis van hun inkomen. Dat waren 1.551.671 mensen, nu zijn het er meer.

Zonder uitkeringen zou 38 procent van de Vlamingen dus onder de armoede drempel belanden op een ogenblik dat deze sociale uitkeringen door ofwel het activeringsdiscours van Vandenbroucke en Janssens in ‘Voor wat hoort wat’ of het rauwe neoliberalisme van de N-VA onder druk komen te staan .

Bijna 1 op 10 volwassenen ontvangt een vervangingsinkomen, inclusief de pensioenen of sociale bijstanduitkering. Vooral de hoge huishuren en energiekosten vreten aan het budget. Wie niet meedraait in het systeem loopt een groot risico om in armoede te verglijden.

Honger of ‘moreel verval’ ?

Het mag dan ook niet verbazen dat de gratis brood bedelingen en de voedselbanken overspoeld worden. Ook door ‘working poor’ met een minimum loon en een gezin te onderhouden.

België en vooral Vlaanderen blijven welvarende regio’s in Europa. Men verstoot echter hen die uit de boot vallen naar de marginaliteit. Acht op 100 kinderen zijn arm, wat hun opvoeding en onderwijs rechten in de weg staat. Een arme blijft 53 jaar gezond, een rijke 71 jaar. Armen sterven vroeger.

Steeds meer armen lijden werkelijk honger. Volgens The Guardian steeg het aantal personen dat in Groot-Brittanië een beroep doen op voedsel paketten de afgelopen maanden met maar liefst 20 procent. (3)

Antwerps OCMW-voorzitter Monica De Coninck : ‘Dat zal hier ongeveer hetzelfde zijn’. Zouden de recente ‘rellen’ in Londen en andere steden niet hier in hun oorzaak vinden, in plaats van het gevolg te zijn van ‘moreel verval’, zoals gepredikt door Theodore Dalrymple, huis ideoloog van Bart De Wever?

Het wereldwijde protest van de Indignados en andere verontwaardigden die 99 procent der mensen vertegenwoordigen tegen de 1 procent profiteurs die de sociale crisis veroorzaken, maakt duidelijk dat de armsten en de in gevaar verkerende middenklasse dezelfde vijanden hebben.

Dat wordt niet steeds zo begrepen. Onlangs beweerde het uitzendkantoor Tempo -Team dat een onderzoek uitwijst dat ‘de Belgen voorstander zijn van een afnemende werkloosheidsvergoeding’ in de tijd. Het verhaaltje van de werkloze als profiteur. Terwijl velen van hen op of onder de armoedegrens leven.(4)

Ellende achter kille cijfers

Armoede betreft niet alleen de zichtbare marginalisering. Men kan stellen dat 10 procent van de arme bevolking daklozen en zwervende mensen zijn. Steeds meer vrouwen met kinderen en jongeren. Om de op straat gejaagde sans-papiers niet te vergeten. Armen trachten zich overeind te houden in een wereld in volle economische crisis.

Het is een illusie dat wie problemen heeft hulpverlening achter de hoek vindt. Zelfs gewone gezondheidszorg wordt hen onthouden. De wet – ook de grondwet- wordt dagelijks overtreden.

Hoe verdere verarming tegengaan ? Hoe een realistisch alternatief opbouwen voor de meer dan anderhalf miljoen Belgen die een armoede risico lopen ? Hoe de meer dan 730.000 Vlamingen in armoede een levens waardige toekomst geven ? De generatie arme gezinnen ondersteunen, de kinderen in armoede van hun stigma verlossen ? (‘Armoede in-zicht’ – ‘Niets is wat het lijkt’) (5)

Rood!-Antwerpen nodigt iedereen uit om er op donderdag 27 oktober ’11 mee over na te denken. Het debat heeft plaats in de zaal Multatuli, Lange Vlierstraat 5 in de Sint-Andrieswijk. Nabij de Nationalestraat. De gespreksavond begint om 19u30 en eindigt om 22u. Er is ruimte voor tussenkomsten. Toegang gratis.

Niet alleen woorden

Een interessant panel leidt van uit ervaring en kennis het thema in. Het is samengesteld uit  ABVV en ACW sprekers en ervaringsdeskundigen.

Danny Pauwels – Secretaris van de Algemene Centrale – ABVV. Verantwoordelijke voor sociale en beschutte werkplaatsen.

Jan Kint – Mede organisator van Stop Armoede Nu – Stafmedewerker – Pastor bij het Antwerpse ACW.

Steven Degeynst – Ervaringsdeskundige (veroordeelt tot zes maanden wegens het recupereren weggeworpen voedsel grootwarenhuis) – Samenlevingsopbouw Antwerpen.

Willem Heylen – Ervaringsdeskundige – Ex-délégué (ABVV) beschutte werkplaats.

Koen Calliauw – Moderator – Daklozen Aktie Komitee (DAK).

Erik De Bruyn van Rood! zal op het einde van de avond tot conclusies komen.

Dit debat van Rood! moet leiden tot een permanente Werkgroep Armoede. Deze zal zowel voor de inhoudelijke aspecten aandacht hebben als voor de noodzakelijke actie, samen met de organisaties waar armen het woord nemen, met de grassroots groepen, de zelf organisaties en vakbondsleden.

Rood! wil één van de politieke spreekbuizen zijn van de armen en hun eisen. Het blijft niet bij woorden alleen.

1 – ‘Afscheid van de sociaal democratie’  www.roodlinks.be/politiek/22257-patrick-janssens-schrijft-afscheid-van-de-sociaal-democratie

2 -‘Armoede een klassenconflict ?’  www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/04/30/armoede-een-klassenconflict

3 – ‘Vlaams ABVV’  www.dewereldmorgen.be/blogs/vlaams-abvv-studiedienst/2011/10/14/armoedebestrijding-moet-echte-prioriteit-worden

4 – ‘Tempo-Team in overdrive!’  www.dewereldmorgen.be/blogs/dre-wolput/2011/10/18/tempo-team-in-overdrive

5 – ‘Niets is wat het lijkt’ Een dossier voor de jeugd.  http://www.armoede-in-zicht.be/documents/krantenartikels.pdf