Alarmbel

Cuba beleeft moeilijke tijden. Als gevolg van de verscherpte economische blokkade van de VS en het wegvallen van het toerisme omwille van COVID-19, gaat het land door een diep economisch dal. Heel wat basisproducten zoals voedsel en medicijnen zijn schaars geworden.

Alsof dat niet genoeg is, slaat de coronacrisis nu bijzonder hard toe. Zozeer zelfs dat het gezondheidssysteem, dat tot de beste van de wereld behoort, dreigt overweldigd te worden door de pandemie.

Via de sociale media hebben dokters onlangs aan de alarmbel getrokken. Ze wijzen op tekorten aan medicijnen, zuurstof en andere benodigdheden voor de bestrijding van de huidige COVID-19-uitbraak. Net zoals dat in de meeste Westerse landen het geval was tijdens de coronapieken, zit het medisch personeel op Cuba vandaag op zijn tandvlees.

Net zoals dat in de meeste Westerse landen het geval was tijdens de coronapieken, zit het medisch personeel in Cuba vandaag op zijn tandvlees.

President Miguel Díaz-Canel erkent dat het gezondheidszorgsysteem overbelast is. “De huidige situatie van de epidemie heeft de capaciteiten van het gezondheidsstelsel overweldigd. Er is grote druk op het werk van al het personeel en alle instellingen die de pandemie bestrijden. De druk komt ook door het toegenomen verbruik van geneesmiddelen en zuurstof.”

Uitstekende start …

De huidige acute situatie komt eerder onverwacht. Het afgelopen jaar had Cuba de coronacrisis op een uitstekende manier aangepakt. Ondanks het feit dat het land veel bereisd wordt, was het aantal besmettingen heel gering gebleven.

De goed georganiseerde gezondheidszorg, de mobilisatie van de bevolking en de kordate beslissing om het toerisme stil te leggen, zat daar voor veel tussen. Cuba bouwde een soliede systeem van testen, opsporen en isoleren (TOI) uit. Iedereen die positief testte, ook mensen zonder symptomen, werd gehospitaliseerd.

Tot enkele maanden geleden was het aantal covid-doden per inwoner een van de laagste ter wereld. Halverwege mei 2021 telde Cuba 10 coviddoden per 100.000 inwoners. In Europa waren dat er 275.

Tot enkele maanden geleden was het aantal covid-doden per inwoner een van de laagste ter wereld.

… ondanks de blokkade

Dat Cuba het zo voortreffelijk deed is niet evident, want het moest gebeuren in moeilijke omstandigheden. Bovenop de al bestaande blokkademaatregelen had de regering Trump Cuba op de lijst gezet van landen die terrorisme steunen. Biden heeft die maatregelen niet ongedaan gemaakt. Dit heeft verregaande gevolgen. Het weerhoudt bedrijven ervan om handel te drijven met Cuba.

Heel wat medische bedrijven die in het verleden medicijnen of medische apparatuur uitvoerden naar Cuba, doen dit niet langer. Ook vervoermaatschappijen zijn niet langer bereid om Cuba aan te doen. Zo heeft een donatie van mondmaskers en diagnostische kits vanuit China Cuba nooit kunnen bereiken omdat de Amerikaanse scheepvaartmaatschappij op het laatste moment weigerde het materiaal te leveren. Om dezelfde reden was de aankoop van beademingstoestellen van het Californische bedrijf Vyaire Medical Inc. niet mogelijk.

Heel wat medische bedrijven die in het verleden medicijnen of medische apparatuur uitvoerden naar Cuba, doen dit niet langer.

Vooral banken zijn niet langer bereid om financiële transacties te verrichten. Zo bijvoorbeeld werd een donatie van een Zwitserse solidariteitsgroep in het kader van COVID-19 niet doorgevoerd. De giften waren bestemd voor de aankoop van reagentia die nodig zijn voor diagnostische tests en beschermende uitrusting in de strijd tegen Covid-19.

Toen kwam de deltavariant

De aanpak werkte goed zolang het aantal nieuwe besmettingen niet te hoog lag. Maar de veel besmettelijkere deltavariant strooide roet in het eten. Vanaf juni 2021 werd de deltavariant dominant en schoot het aantal dagelijkse besmettingen de hoogte in. Met zoveel nieuwe gevallen per dag kon het TOI-systeem niet volgen en was het protocol om alle positieve gevallen te hospitaliseren niet vol te houden.

Na anderhalf jaar maatregelen begon de coronamoeheid, net als hier, toe te slaan. Op dat moment was de vaccinatiecampagne nog maar pas begonnen. Op die campagne zit vertraging omwille van twee redenen. Cuba produceert zijn eigen vaccins. Omwille dat er in de eerste golf zo weinig covidpatiënten waren, duurde de testfase heel wat langer dan bij ons. In de Westerse landen daarentegen was geen gebrek aan zo’n patiënten …

Een tweede reden is de economische blokkade. Daardoor geraken elementaire grondstoffen niet of soms met veel vertraging het land binnen. Dat heeft de vaccinatiecampagne met weken tot maanden vertraagd.

Cuba heeft de op twee na hoogste vaccinatiegraad in Latijns-Amerika. Maar die is nog te laag om voldoende weerwerk te bieden tegen de deltavariant.

Vandaag is 27 procent van de bevolking volledig gevaccineerd en 44 procent heeft ten minste één dosis gekregen. Cuba heeft daarmee de op twee na hoogste vaccinatiegraad in Latijns-Amerika. Maar die is nog te laag om voldoende weerwerk te bieden tegen de deltavariant.

Het effect van de vaccinaties is heel duidelijk. 80 procent van de coviddoden in Cuba viel na 1 juni. In landen met een hoge vaccinatiegraad, zoals Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en België is dat respectievelijk 4, 3 en 1,5 procent.

Vanaf juni schoot het aantal nieuwe besmettingen de hoogte in tot meer dan 9.000 per dag. Op dit moment heeft Cuba een van de hoogste cijfers van de wereld. De stijging is gelukkig recentelijk gestopt. Het aantal coviddoden ligt ook zeer hoog, nu rond 80 per dag. Ook daar heeft zich de laatste week gelukkig een lichte daling ingezet.

Alle hens aan dek

De ziekenhuizen zijn niet voorzien op zoveel covidpatiënten. Er is tekort aan antibiotica, pijnstillers en andere medicijnen. Artsen schrijven steeds vaker natuurlijke geneesmiddelen voor.

Om het medisch personeel te versterken werden uit verschillende landen Cubaanse medische brigades teruggeroepen, o.a. uit Panama en Zuid-Afrika. Ook het leger wordt ingezet o.a. om zuurstof te leveren.

De VS roept zichzelf regelmatig uit tot kampioen van de mensenrechten. Als dat zo is, waarom handhaaft men dan een wurgende blokkadewet tijdens een pandemie?

Er wordt nu volop ingezet om iedereen zo snel mogelijk te vaccineren. Tegen eind september zal de helft van de bevolking ingeënt zijn en tegen het einde van dit jaar 95 procent. De twee Cubaanse vaccins, Abdala en Soberana 2, hebben een werkzaamheid van meer dan 90 procent.

Achterhaalde en onrechtvaardige blokkade

De VS roept zichzelf regelmatig uit tot kampioen van de mensenrechten. Als dat zo is, waarom handhaaft men dan een wurgende blokkadewet tijdens een pandemie?

Een aantal mensenrechtendeskundigen van de VN hebben de Verenigde Staten dringend opgeroepen om de economische en financiële blokkade tegen Cuba op te heffen, zodat het land in staat zou zijn om de COVID-19-pandemie te bestrijden.

“Wij dringen er bij de regering van de VS op aan om maatregelen in te trekken die gericht zijn op het opwerpen van handelsbelemmeringen, en tarieven, quota en niet-tarifaire maatregelen te verbieden, met inbegrip van die welke de financiering van de aankoop van medicijnen, medische apparatuur, voedsel en andere essentiële goederen verhinderen.

“Wij dringen er bij de regering van de VS op aan om maatregelen in te trekken die gericht zijn op het opwerpen van handelsbelemmeringen.”

Wij zijn in het bijzonder bezorgd over de risico’s voor het recht op leven, gezondheid en andere cruciale rechten van de meest kwetsbare delen van de Cubaanse bevolking, waaronder gehandicapten en ouderen, die een veel groter risico lopen om het virus op te lopen of te krijgen. Dit is een zaak van het grootste belang en grote urgentie.”

Een historische kans

Oxfam Solidariteit spreekt zich in dezelfde lijn uit. “Vandaag belemmert het VS-embargo Cuba bij zijn inspanningen om de verspreiding van de pandemie een halt toe te roepen.” Oxfam sluit zich aan bij vele andere stemmen over de hele wereld die zich uitspreken tegen de achterhaalde en onrechtvaardige blokkade die de VS tegen Cuba blijft handhaven. In de context van een wereldwijde pandemie die overal ter wereld ongekende gezondheids- en economische crises heeft ontketend, zijn wij van mening dat dringend actie moet worden ondernomen om de betrekkingen tussen de VS en Cuba te normaliseren en een eind te maken aan het VS-embargo.

“Oxfam roept op tot beëindiging van het VS-embargo om het onrecht te herstellen dat is begaan tegen Cubaanse vrouwen en mannen die streven naar hun recht om zonder blokkade te leven.”

Crises creëren kansen. Wij geloven dat er een historische kans is voor de VS, onder leiding van de regering-Biden, om een nieuw VS-beleid van respectvolle en constructieve betrokkenheid met Cuba te voeren. Oxfam roept op tot beëindiging van het VS-embargo om het onrecht te herstellen dat is begaan tegen Cubaanse vrouwen en mannen die streven naar hun recht om zonder blokkade te leven.”

Aan de solidariteitsbewegingen om de druk op te voeren tegen de blokkade.