Koudede (36) groeide op in Arlit, in het noorden van Niger, het saharagebied waar de Toearegs huizen. Hij ontsnapte door toedoen van zijn ouders aan de schoolbanken en vond dat zelf helemaal niet erg. Al van jongs af aan had hij immers interesse voor muziek en hield hij de rebelse Toearegmuzikanten uit zijn omgeving in de gaten.
De nomaden uit Noord- en West-Afrika streven sinds 1960 naar onafhankelijkheid en vele jongemannen in die tijd namen de wapens op in de strijd voor het behoud van hun eigen taal, gebied en cultuur. In dat strijdgewoel ontstonden verzetsliederen, gezongen door jonge Toearegs, die de oude muzikale tradities gebruikten om hun boodschap door te geven.
Het favoriete tijdverdrijf van de jonge Koudede bleek het bespelen van een conservenblikje, tot grote ergernis van zijn omgeving. Hij stamde niet af van een griotfamilie en omdat hij zich met muziek inliet, kon hij op weinig ouderlijke steun rekenen. Maar Koudede liet dat allerminst aan zijn hart komen. Hij voelde dat muziek iets voor hem was.
“In het begin hield ik vooral de traditionele muzikanten in de gaten. Bij ons, nomaden, speelt de 'tendé' een grote rol. Op een trommel met geitenvel worden twee snaren gespannen. Er zitten twee houten stokken overlangs, stevig vastgebonden met koorden. Om het instrument in evenwicht te houden, zetten we langs beide kanten een gewicht op de stokken. Vroeger zaten daar dan langs weerskanten vrouwen op, die tegelijkertijd met hun handen het ritme aangaven."
"Tijdens traditionele feesten wordt de tendé bespeeld. Soms zingen de mannen, soms de vrouwen. Temidden van dit alles lopen de kamelen, die worden beschouwd als een deel van onze gemeenschap. Wij zien hen als heilige dieren. Als het feest is, doen de kamelen dus mee."
"Eens ik wist hoe de vork in de steel zat, begon ik zelf op allerlei manieren muziek te spelen. Na een tijdje besefte mijn omgeving dat ik muzikaal talent had, en stilaan aanvaardde men dat ik muzikant wilde worden.”
Tijdens de jaren negentig van de vorige eeuw deinde de populariteit van de Ishumarmuziek (de muziek van de rebellen die streven voor onafhankelijkheid) uit naar andere Afrikaanse landen en Europa. De groep Tinariwen kreeg bekendheid en meer en meer Toearegmuzikanten sloten zich bij hun muziek aan. Velen van hen moesten vluchten toen de grond hen te heet onder de voeten werd.
Koudede vluchtte naar Algerije en Libië en in de vluchtelingenkampen van de nomaden verdreef hij de tijd met het stemmen van zijn snaren. Hij maakte er ook kennis met de moderne gitaar. Zo werd ver van huis, tussen het woestijnzand, de Toearegblues, de klaagzang van de woestijn, leven ingeblazen.
Tijdens die periode ontstond ook de groep Takrist’nakal, en Koudede was van de partij. In 1999 deed hij met deze groep voor het eerst België aan. De groep trad op in Moeskroen en toerde daarna verder door Europa.
Koudede zat ondertussen niet stil. Hij creëerde een eigen repertoire en ging ermee de boer op. In Burkina Faso, waar hij ook een tijdje als vluchteling leefde, leerde hij onder meer Camille Louvel, de manager van Victor Démé kennen.
“Hij hielp mij mee mijn repertoire uit te bouwen en ondersteunde me op alle vlakken. Dankzij hem kon ik groeien op muzikaal vlak en sta ik nu waar ik sta. Ik kreeg ook de kans om mee door Frankrijk te toeren, samen met een groep Franse en Afrikaanse Toearegmuzikanten. Daarna trok ik weer richting Niger. Er was ondertussen terug vrede over het land gekomen, de rebellen hadden de wapens neergelegd.”
Koudede bezingt in zijn liederen enerzijds de schoonheid van de woestijn, de liefde en het traditionele nomadenleven. Maar anderzijds schuwt hij de ruwe werkelijkheid niet en gaat hij voor sociaal engagement.
Zijn repertoire bevat dan ook liedjes over de Peul (een nomadenstam uit West-Afrika) in het Wolof (hun taal), over ballingschap, over de 4x4 (het transport van de Toearegs), of over 24 ‘tada’ (de maand april). 24 april is bij de Toearegs de dag van de vrede, uitgeroepen na de eerste rebellenstrijd.
Begin 2009 speelde Koudede samen met Tartit, een groep vrouwelijke Toearegs op het Festival au Desert in Mali. Daar werd hij verkozen als ‘Revelatie van het jaar’. Eind 2009 werd hem gevraagd om samen met de Burkinabese percussionnist Baba Konaté uit Ouahigouya (BF) in het project ‘Mountain Men’ te stappen.
Een acoustisch folk/bluesduo, een Fransman en een Australiër, besloten om van Frankrijk naar Burkina Faso te reizen en betrokken de twee muzikanten bij hun plannen. Daaruit vloeide een cultureel programma voort met concerten en studio-opnames. Voor volgende jaar is er een tournee met Mountain Men gepland, een cd bij het label Chapa Blues (zie ook Victor Démé) en in 2011 trekt Koudede solo door Europa.
Het Malinese 'Festival au Desert' riep in 2009 de Toeareg Koudede uit tot 'Revelatie van het jaar'. Sfinks Mixed heeft sinds jaren een partnerschap met het woestijnfestival en nodigde de artiest uit voor de editie 2010. Koudede is in de wolken; het is de tweede keer dat hij in België speelt. “Ik koos nooit voor de muziek,“ zegt de woestijngitarist onbewogen. “Het was de muziek die mij uitverkoos.”
dagelijkse newsletter
