Als de ja-stemmen het halen, worden ongeveer 240.000 appartementen in één klap veranderd in sociale woningen! Dat zou uiteraard een grote overwinning zijn voor de inwoners, die al jarenlang veel te hoge huurprijzen betalen …

Het zou meteen ook een duidelijk signaal uitsturen naar alle Europese steden: het is wel degelijk mogelijk om het recht op huisvesting te plaatsen boven de privé-eigendom!

Waarom onteigenen?

De voorbije tien jaar zijn de huurprijzen in Berlijn verdubbeld terwijl de lonen amper stegen. Wonen is daardoor almaar onbetaalbaarder geworden. De belangrijkste verantwoordelijken voor die waanzinnige prijzen zijn de grote vastgoedbedrijven zoals Deutsche Wohnen, Vonovia, Akelius. Zij beloven hun aandeelhouders hoge dividenden en blijven daarom de huurprijzen de hoogte injagen en tegelijk hun huurders schandalig behandelen.

“Voor een stad met betaalbare huurprijzen voor iedereen”. Foto: dwenteignen.de

Alleen al door hun omvang hebben deze vastgoedmonsters een grote invloed op de Berlijnse huurmarkt. Deutsche Wohnen & Co bezitten 12 procent van het hele woningareaal, goed voor 240.000 woningen! Hun socialisering zou niet alleen een directe impact hebben op het leven van de betrokken huurders, maar ook op heel de woningmarkt.

Vroeger waren deze 240.000 woningen grotendeels in handen van de hoofdstedelijke deelstaat Berlijn. Voor de inwoners betekent de onteigening uitsluitend dat ze terugnemen wat altijd al van hen was maar door politieke krachten aan de privésector werd verkwanseld. Zij zien het als een manier om de controle over hun stad te heroveren.

In maart 2021 annuleerde het Duitse Grondwettelijk Hof de bevriezing van de huurprijzen die de inwoners van Berlijn het jaar voordien hadden afgedwongen. Het Hof sprong dus in de bres voor het eigendomsrecht ten nadele van het recht op huisvesting.[1]

Nochtans was deze bevriezing het eerste middel dat effectief iets aan die hoge huurprijzen had kunnen doen. Van andere instrumenten als de Mitpreisbremse (huurprijzenrem), de Milieuschutz (milieubescherming) en het voorkooprecht was al gebleken dat ze weinig soelaas brachten. De socialisering van een groot deel van de woningen blijkt dan ook het enige doeltreffende middel om de waanzinnige huurprijzen aan banden te leggen.

Foto: dwenteignen.de

Hoe ging dit in zijn werk?

Artikel 15 van de Duitse Grondwet, waarop de campagne voor dit referendum stoelt, zegt dat “de grond … kan omgevormd worden tot gemeenschappelijke eigendom met het oog op socialisering”. Datzelfde artikel kan er ook voor zorgen dat de schadeloosstelling voor de vastgoedbedrijven aanzienlijk lager uitvalt dan wat ze op de markt zouden krijgen.

Dit kan dankzij een lening, gefinancierd uit de huur van de tot sociale woningen omgevormde appartementen. Op die manier zou de begroting van de deelstaat Berlijn niet overbelast worden. De appartementen kunnen dan inkomsten genereren voor bijvoorbeeld de financiering van nieuwbouw en een uitbreiding van het sociale woningpark.

Er is ook een democratisch aspect: zowel in de privésector als in de sociale woningsector hebben huurders nauwelijks iets in de pap te brokken. De socialisering zou aanzienlijk de medewerking en de controle van de huurders vergroten doordat deze woningen dan toegewezen worden aan een openbare instelling en bestuurd worden met de democratische medewerking van deze overheidsinstellingen samen met de huurders. De Berlijners eisen dan ook dat ze betrokken worden bij het stedelijk woningbeleid.

Betoging van de actiegroepen in Berlijn. Foto: dwenteignen.de

Een werk van lange adem

Dit referendum is het resultaat van een langdurige campagne en een nooit geziene mobilisatie van de inwoners van Berlijn.

Deutsche Wohnen & Co enteignen (Duits wonen en Co onteigenen) is een democratisch basisinitiatief van geëngageerde mensen samen met huurderscomités, met groepen die zich inzetten voor een ander stedelijk beleid en met politieke partijen.  De beslissingen worden er genomen op tweemaandelijkse algemene vergaderingen.

Zeven werkgroepen staan in voor de organisatie van de verschillende aspecten van deze campagne: voorbereiding van de algemene vergaderingen, acties, mobilisatie, coördinatie, contacten enzovoort.

Daarnaast zijn er talrijke wijkgroepen die infostands organiseren, affiches plakken, van deur tot deur gaan om de inwoners te informeren en handtekeningen op te halen, enzovoort. Deze wijkgroepen zijn de ruggengraat van de campagne en tellen nu al een duizendtal actieve medewerkers in de hele stad.

Een resolutie (voor de onteigening) werd al in oktober 2018 voorgelegd aan de Berlijnse deelstaatsenaat. Tussen april en juni 2019 werden voor het eerst handtekeningen opgehaald. Dit was meteen het startpunt van het hele proces om een referendum af te dwingen. 77.001 Berlijners ondertekenden onmiddellijk in 2019 (hoewel 20.000 handtekeningen op 6 maanden tijd al volstonden).

De Berlijnse Senaat hield het proces daarna meer dan een jaar tegen. Uiteindelijk werd de petitie in september 2020 – en na massaal protest – toch ontvankelijk verklaard. Vervolgens kreeg het Huis van Afgevaardigden van Berlijn vier maanden tijd om de petitie te behandelen. De meerderheidscoalitie van SPD, Groenen en Die Linke raakten het echter niet eens over de vorm van deze gevraagde socialisering.

In januari 2021 lanceerde Deutsche Wohnen & Co enteignen daarom een tweede etappe van de campagne en werden opnieuw handtekeningen opgehaald. Tussen februari en juni 2021 ondertekenden meer dan 350.000 mensen de petitie voor een referendum (nu is 175.000 is het vereiste minimum)! Zo heeft deze strijdbeweging van de Berlijners uiteindelijk een eerste overwinning behaald en een referendum afgedwongen over de onteigening van de grote vastgoedgroepen.

Dit gaat door op 26 september 2021, tegelijkertijd met de verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden van Berlijn en de nationale Bundestag (het Duitse federale parlement). Om de buit binnen te halen moet een meerderheid “ja” stemmen en moet minstens 25 procent van de stemgerechtigde Berlijners deelnemen (er is geen stemplicht).

De financialisering van huisvesting over de voorbije jaren in Berlijn is geen geïsoleerd gegeven. Alle Europese steden hebben met dit probleem te maken. Zo onthulde een dagbladenquête dat de stad Brussel 498,2 miljoen euro heeft geïnvesteerd voor de heraankoop van woningen.[2]

In Madrid dreef Amerikaanse vastgoedreus Blackstone de prijzen dermate op dat de huur soms verdubbelde in drie jaar (!) waardoor talrijke gezinnen op straat belandden. Ook Dublin, Parijs, Londen, Kopenhagen en Lissabon blijven niet gespaard.

Het is dan ook van uitzonderlijk belang deze strijd van de Berlijners te steunen en overal bekend te maken!

Berlin: 359.000 signatures et un référendum pour l’expropiration des grands groupes immobiliers verscheen op 11 augustus 2021 op de website Action Logement Bruxelles en werd vertaald door Marina Mommerency

“Huurders zijn geen citroenen!”. Foto: actionlogementbxl.org

Notes:

• Voor meer informatie (in het Duits) zie: https://www.dwenteignen.de/
• Voor contact met Deutsche Wohnen & Co enteignen (in het Engels of in andere talen): right2thecity@dwenteignen.de
• Crowdfunding om de campagne te financieren en bij het referendum van 26 september een overweldigend “ja” te bekomen. Zie: https://startnext.com/dwenteignen21
• [1]Het Hof was van mening dat de deelstaten niet competent waren om in deze materie te oordelen en dat enkel de federale regering het eigendomsrecht kan beperken … Die uitspraak bemoeilijkt de taak van de Duitse deelstaten die geacht worden het recht op huisvesting van hun inwoners te verzekeren.
• [2]https://www.eldiario.es/economia/nuevos-duenos-vivienda-han-transformado-fondos-internacionales-mercado-inmobiliario_1_7935880.html