180.000 Vlaamse gezinnen wachten op een sociale woning. Eind vorig jaar stonden er zo’n 5.400 gezinnen op de wachtlijst van de Ark.  Een record aantal. 2.400 gezinnen staan momenteel op de wachtlijst van het SVK Noorderkempen.  Ondanks dat de investeringen in het woonbeleid jaar na jaar stijgen, blijft de woonnood nog sneller toenemen. Het is hoogtijd voor oplossingen die echt werken om deze wooncrisis aan te pakken.

Chris Dielis

Kandidaat-huurders moeten vaak jaren wachten op een sociale woning. Dit heeft een grote impact op hun leefbudget. Mensen ontvangen na 4 jaar op de wachtlijst, een Vlaamse huurpremie om tegemoet te komen in de huurkosten op de private huurmarkt. Dit is echter onvoldoende. Pas wanneer deze gezinnen effectief in een sociale woning terecht kunnen, krijgen ze terug wat meer financiële ademruimte.

Het bouwtempo voor sociale woningen moet drastisch opgetrokken worden. De budgetten zijn voorhanden. Dit geld moet zo snel mogelijk omgezet worden in bakstenen. Bouwprocedures moeten vereenvoudigd worden en buurtbewoners moeten meer gesensibiliseerd worden. Sociale woningbouw heeft onterecht een negatief imago.

Maar ook gemeenten moeten meer doen dan enkel het bindend sociaal objectief nastreven. Benader dit niet als een maximaal te behalen doelstelling, maar als een minimale doelstelling. Schaf het plafond van 15% sociale woningbouw af en beloon steden en gemeenten die meer sociale huisvesting realiseren.

Private verhuurders kunnen vandaag de dag al ondersteund worden bij de renovatie van hun woning, om deze nadien ter beschikking te stellen via een sociaal verhuurkantoor. Op die manier wordt de eigenaar ontlast van een aantal zorgen en worden deze woningen ter beschikking gesteld van mensen die op de wachtlijst voor sociale huisvesting staan.  Het is van groot belang deze vormen van samenwerking tussen private en sociale huur te blijven promoten.

Geconventioneerd verhuren

Kandidaat-huurders die wachten op een sociale huisvesting zijn tussentijds wel aangewezen op de private huurmarkt. En ook daar stellen zich een aantal grote uitdagingen.

52% van de private huurders betaalt meer dan 1/3de van zijn inkomen aan huur.  De gemiddelde huurprijs ligt tussen 650 à 700 € per maand. Reken daarbij nog de bijkomende kosten aan gas, water en elektriciteit… Voor mensen die leven met een beperkt inkomen blijft er na het betalen van alle andere rekeningen, nog maar een beperkt leefbudget over. 47% van de private huurwoningen zijn bovendien ontoereikend qua kwaliteit.

Heel wat mensen die leven in of nabij armoede, wonen in onaangepaste woningen. Vaak met veel mensen in te kleine appartementen of in woningen die slecht geïsoleerd zijn, die vochtig zijn en niet altijd conform de geldende normen qua elektriciteit, verwarming ed.

Ze zijn vaak het slachtoffer van huisjesmelkerij maar staan financieel niet sterk genoeg om te verhuizen naar een andere woning. Ze berusten in hun situatie omdat ze bang zijn voor een conflict met de huisbaas of – wanneer er een woninginspectie zou komen – het huis onbewoonbaar zou worden verklaard. Er zijn gewoon te weinig kwalitatieve, betaalbare woningen ter beschikking op de private huurmarkt.

Mensen in precaire situaties worden nog al te vaak slachtoffer van discriminatie. Onze oproep: maak werk van praktijktesten.

De Vlaamse overheid zou verder kunnen investeren in een systeem van geconventioneerd verhuren, waarbij private verhuurders ondersteund en ontzorgd worden om kwaliteitsvolle woningen betaalbaar te verhuren.  Zo maak je de huurmarkt aantrekkelijk voor potentiële verhuurders en investeerders en kan je het huuraanbod uitbreiden en de krapte tegen gaan.
De nieuwe MijnVerbouwLening zet al een stap in de juiste richting, maar dit kader kan verder uitgewerkt worden.

Op lokaal niveau moet er dringend werk gemaakt worden van een daadkrachtig antidiscriminatiebeleid. Mensen in precaire situaties worden nog al te vaak slachtoffer van discriminatie. Onze oproep: maak werk van praktijktesten.

Nieuw toewijzingssysteem: meer mensen op straat

Tot slot maken wij ons ernstig zorgen over het nieuwe toewijzingssysteem dat Minister Diependaele wil invoeren in 2023.  In dat nieuwe toewijzingssysteem zal de kandidaat-huurder voor 80% van de toewijzingen moeten aantonen dat hij in de laatste tien jaar minstens vijf jaar onafgebroken in dezelfde gemeente of in het werkingsgebied van de woonmaatschappij woont. Deze uitgesproken focus op lokale binding wordt zo een echt uitsluitingsmechanisme.

Wie in een andere regio wil gaan wonen en nood heeft aan een sociale woning, wordt dat in de praktijk belet. Wie in een andere streek wil gaan wonen bijvoorbeeld omdat de kinderen in die regio zijn gaan wonen, omdat je nog niet zo lang in het land bent of omdat je daar werk hebt gevonden, maakt in de praktijk quasi geen kans meer op een sociale woning.

Fakkeltocht ‘t ANtWOORD Turnhout 17 oktober 2022

20% van de toewijzingen zullen gebeuren als ‘versnelde toewijzing’. Mensen met een extra of acute kwetsbaarheid op de woonmarkt kunnen via deze weg instromen. Voor deze 20% wordt er dus geen lokale binding opgelegd.

Deze instroommogelijkheid komt in de plaats van de bestaande versnelde toewijzingen bij sociale huisvestingsmaatschappijen en het puntensysteem van de sociale verhuurkantoren, die voorrang mogelijk maken voor gezinnen in de meest dringende nood. Beide systemen zijn vandaag goed voor bijna 30% van de nieuwe toewijzingen van sociale woningen.

Met maar 20 in plaats van 30% van het huidige aantal toewijzingen aan deze kwetsbare huurders, zullen meer mensen op straat terecht komen en langer in noodwoningen en andere opvangsystemen moeten verblijven.

Acht organisaties, waaronder het Netwerk tegen Armoede, hebben hiertegen beroep aangetekend bij de Raad van State wegens schending van het recht op wonen.  Verstrengde toelatingsvoorwaarden haalt mensen uit de statistieken, maar vermindert de woonnood niet!