Verantwoordelijkheid zoektocht slachtoffers

 Begin september werd in het Segoviaanse dorpje El Espinar een massagraf met de stoffelijke resten van 17 militieleden blootgelegd die in juli 1936 door franquistische opstandelingen gefusilleerd werden. Diegenen die de opgraving bijwoonden onthaalden het voorproject van de nieuwe wet op een warm applaus. Voor hen is het belangrijk dat Spanje haar pijnlijke geschiedenis onder ogen ziet. De nieuwe wet helemaal niet anti-patriottisch, integendeel.

Eugenio was één van de ‘milicianos’ die met een nekschot werd afgemaakt. Zijn dochter Rosa María wist dat haar vader ergens op het kerkhof begraven lag maar had nooit gehoopt dat er ooit een opgraving en een herbegrafenis zou komen.

Dankzij de nieuwe wet gaat de Spaanse staat opnieuw financieel tussenbeide komen om dit soort opgravingen te financieren. In het massagraf vonden de archeologen de trouwring van Eugenio. Toen ze die aan Rosa María overhandigde werd het voor Rosa María en kleinzoon Alejandro allemaal teveel en beiden lieten hun tranen de vrije loop.

Met deze kleine geste kan Rosa María eindelijk een pijnlijk familiehoofdstuk afsluiten. Zij vindt dat het hoog tijd is dat de Spaanse overheid eindelijk de verantwoordelijk op zich neemt en werk maakt van het opgraven van slachtoffers die tijdens het Franco-regime zijn gevallen en begraven.

Met de wet komt 45 jaar na de terugkeer van de democratie eindelijk een telling van alle slachtoffers van het Franco-regime en een centrale DNA-bank om hen te kunnen identificeren. De taak is gigantisch want er zouden op dit moment nog 114.000 stoffelijke resten van slachtoffers in massagraven liggen. Tussen 2000 en 2018 werden er amper 9.000 republikeinen herbegraven[2]. Met de besparingspolitiek van premier Mariano Rajoy (Partido Popular) werden de subsidies voor de opgravingen op nul gezet.

Afschaffing adellijke titels en onderscheidingen uit Franco-dictatuur

De familieleden van gewezen dictator Franco zullen binnenkort wellicht wild om zich heen beginnen slaan want volgens de wet worden adellijke titels en onderscheidingen die tussen 1948 en 1977 werden toegekend, gecatalogiseerd en vervolgens afgeschaft, dus ook ‘el Ducado de Franco’ (het Hertogdom van Franco).

Onderscheidingen zoals die van de sadistische politieman Antonio González Pacheco, bekend als ‘Billy el Niño’ (Billy the Kid) die er jarenlang lustig op los folterde zullen volgens de wet ingeleverd moeten worden. ‘Billy el Niño’ die het onderwerp was van een vurig debat in het Spaans parlement, is in mei 2020 aan Covid-19 gestorven en kon tot op het einde van zijn leven zijn bloedmedailles koesteren.

Ook duizenden gerechtelijke veroordelingen uit de periode van de Franco-dictatuur moeten ongedaan gemaakt worden. Duizenden Spanjaarden werden voor hun politieke opvattingen tot lange gevangenisstraffen veroordeeld of gefusilleerd zoals de dichter Miguel Hernández of de gewezen minister-president van de Generalitat Lluís Companys.

Nieuwe bestemming Vallei der Gevallenen

De huidige regering wil dat de Vallei der Gevallenen een nieuwe invulling krijgt als civiele begraafplaats en een plek waar de slachtoffers van de oorlog en dictatuur worden herdacht. In de nieuwe wet zal staan dat alleen slachtoffers van deze periode in de Vallei der Gevallenen mogen liggen. Iedere persoon die geen slachtoffer is van het regime van Franco, zal worden verplaatst.

De Spaanse regering dient ook jaarlijks fondsen vrij te maken voor het opgraven van slachtoffers uit de Vallei der Gevallenen. Want voor republikeinse families moet het mogelijk zijn om hun geliefden weg te halen uit de kathedraal die ooit diende als praalgraf voor dictator Franco.

Aangepaste boetes en nieuwe sancties

Wie zich niet zal houden aan deze veranderde wet, riskeert boetes en sancties, net als nu. Toch zullen er enkele wijzigingen worden aangebracht: Boetes voor ernstige overtredingen, zoals het verheerlijken van Franco in openbare ruimtes, worden verlaagd naar 100.000 euro. Aan de andere kant worden voorheen kleine overtredingen, zoals het behoud van de symboliek die verwijst naar het Franco-regime, straks zwaarder bestraft. Verantwoordelijken ontvangen in dat geval een boete tussen de 2.001 en 10.000 euro.

Naast geldboetes wordt in de nieuwe wet gesproken over aanvullende sancties, zoals het sluiten van gebouwen, als er geen gehoor wordt gegeven aan de vraag om te stoppen met de verheerlijking van Franco. De vraag is of de wet wel degelijk zal worden toegepast want in de praktijk wordt tijdens anti-regeringsbetogingen zonder schroom fascistische symboliek tentoon gesteld en is het brengen van de fascistische groet schering en inslag.

Wet op verenigingen en stichtingen

De wet stelt ook dat binnen een jaar na inwerkingtreding ervan de Wetten op verenigingen en stichtingen[3] worden aangepast met als gevolg dat in het openbaar aanzetten tot (in)directe haat tegen slachtoffers van het Franco-regime wordt verboden. Volgens deze regel moet de Stichting Francisco Franco opgedoekt worden. Hoog tijd want stel je voor dat er anno 2020 in Duitsland zoiets als een ‘Adolf Hitler Stichting’ zou bestaan…

Spaans patriottisme tegen Catalaanse en Baskische nationalisten

De nieuwe wet zal op heel wat protest onthaald worden door diegenen die geloven dat het raken aan het verleden, “openen van oude wonden” is. Volgens de extreemrechtse Vox is de nieuwe wet “anti-Spaans”. De partij van Santiago Abascal die 52 parlementszetels heeft, stelde op 15 september in het Spaanse parlement een wetsvoorstel voor dat een aanpassing moet zijn op de Wet van de politieke partijen van 2002.

Met deze wetsaanpassing probeert Vox partijen buiten de wet te stellen die ijveren voor de afscheuring van een regio of deelnamen aan het Catalaanse onafhankelijkheidsproces van 2017. De tekst van het wetsvoorstel noemt geen namen maar concreet zouden dat de volgende partijen zijn: ERC (Esquerra Republicana de Catalunya), Junts per Catalunya, de BNG (Bloque Nacionalista Galego), de CUP (Candidatura d’Unitat Popular) en EH Bildu (Baskische nationalisten). Als de wetsaanpassing van Vox goedgekeurd zou worden dan zouden vijf of zes van de 13 politieke partijen die nu in het Spaanse parlement zetelen uit de boot vallen.

Bij Vox weet men heel goed dat ze geen meerderheid zullen halen voor hun wetsaanpassing maar dat is niet erg. Wat telt is dat ze met hun initiatief de Spaanse politiek verder polariseren en zich tegelijk duidelijk onderscheiden van de Partido Popular als enige echte “vaderlandslievende partij” van Spanje. Want het gaat er nu enkel om wie de grootste vlag heeft.

Link filmpje La Sexta vind je hier.

Notes:

[1] Ley de Memoria Democrática

[2] https://www.eldiario.es/sociedad/realidad-fosas-franquismo-nueva-ley-memoria-busca-poner-han-recuperado-9-000-decenas-miles-victimas_1_6186140.html

[3] Leyes de Asociaciones y Fundaciones