Sinds 29 februari is Haïti ten prooi gevallen aan een nieuwe golf van geweld door gewapende bendes. Premier Ariel Henry, die op het moment dat de ongeregeldheden uitbraken op reis was in het buitenland, slaagde er niet in het land weer binnen te komen. Tot voor kort genoot de premier nog de onvoorwaardelijke steun van de VS. Maar nu heeft Washington hem laten vallen. Op 11 maart kondigde Henry zijn ontslag aan.
Onder auspiciën van de Communauté des Caraibes (CARICOM) werd een presidentiële raad samengesteld, bestaande uit zeven leden (en twee waarnemers) die werden gerekruteerd uit de politieke partijen, de privésector en het maatschappelijke middenveld. De presidentiële raad moet een premier ad interim aanduiden en gestalte geven aan een overgangsfase in het vooruitzicht van verkiezingen.
Dat de internationale gemeenschap en in het bijzonder de Verenigde Staten nu dringend werk willen maken van zo’n overgangsregeling wekt verwondering. In een recent verleden hebben die zich immers categoriek verzet tegen een vergelijkbaar voorstel dat toen de kern vormde van het Montana-akkoord, een overeenkomst die op 30 augustus 2021 werd getekend door een brede waaier van actoren uit het maatschappelijke middenveld, waaronder de vakbonden.
Hoe staan de Haïtiaanse vakbonden tegenover de huidige crisis en de presidentiële raad? Hoe zien zij de rol van de internationale actoren? Wat is hun visie op de door Ariel Henry gevraagde multinationale gewapende missie die in oktober 2023 het groene licht kreeg van de VN en onder leiding van Kenia zou moeten worden uitgevoerd?
Jacques Belzin, voorzitter van de Confédération des Travailleurs Haïtiens (CTH) en Jean Bonald G. Fatal, voorzitter van de Confédération des Travailleurs et Travailleuses des Secteurs Public et Privé (CTSP) spraken met het magazine Equal Times.
Lukt het u om te werken onder de huidige omstandigheden?
Jean Bonald G. Fatal: “Ik ben ambtenaar en kan onder de gegeven omstandigheden onmogelijk werken. Veel overheidsgebouwen worden door de bendes bezet of werden in brand gestoken. Andere zijn gesloten uit vrees voor brandstichting of plundering.”
“Veel mensen die vanwege het geweld hun huizen moesten ontvluchten, hebben een tijdelijk onderkomen gevonden in overheidsgebouwen. Bijna niemand gaat nog de deur uit. In Port-au-Prince is het momenteel niet mogelijk om publieke vergaderingen te houden. We moeten ons behelpen met teleconferenties.”
Jacques Belzin: “We zitten noodgedwongen thuis, maar als afgevaardigden van een syndicale organisatie moeten we onze taak vervullen. We moeten onze verantwoordelijkheid opnemen en de eisen van de arbeiders kenbaar maken.”
“Ik moet er wel aan toevoegen dat het onveiligheidsprobleem zich vooral stelt in Port-au-Prince dat voor meer dan 90% in handen is van de gewapende bendes. De andere afdelingen van het land functioneren naar behoren. Daar werken de mensen en wij moeten hen bijstaan.”
Hoe staat u tegenover de presidentiële raad die onder auspiciën van CARICOM werd ingesteld om de structurele overgang in goede banen te leiden?
Fatal: “Deze crisis is bedacht en wordt gevoed door de internationale gemeenschap. Die begaat steeds opnieuw dezelfde vergissingen. De mensen die CARICOM nu uitnodigt om over de crisis te praten zijn tegelijk degenen die haar veroorzaakt hebben.”
“Ik heb het dan bijvoorbeeld over de werkgevers, waaronder diegenen die het akkoord van 21 december 2022 van ex-premier Ariel Henry mee hebben ondertekend. Zij worden bij de besprekingen betrokken, hoewel de formele sector slechts 8 tot 12% van de economie uitmaakt. Maar de vakbonden zitten niet mee aan de onderhandelingstafel. Nochtans vertegenwoordigen die alle arbeiders, zowel uit de formele als uit de informele sector.”
“Niet alleen de vakbonden worden uitgesloten, maar ook de vrouwen. Acht van de negen raadsleden zijn mannen. Er is maar één vrouw bij. Op de valreep werd er nog een tweede vrouw aangeduid nadat een man zich had teruggetrokken. Maar ze is waarnemer, ze heeft geen stemrecht. Zeven mannen zullen dus alles beslissen.”
Belzin: “Het Haïti-dossier is nu in handen van CARICOM. We hebben hen aangeschreven met het verzoek ook vertegenwoordigers van de arbeiders aan de onderhandelingstafel toe te laten.”
“Men zou kunnen opwerpen dat de vakbondssector onrechtstreeks vertegenwoordigd is door Fritz Jean die is aangeduid als afgevaardigde van het Montana-akkoord waarvan wij deel uitmaken. Maar de CTH en de CTSP hebben gevraagd om rechtstreeks aan de onderhandelingen te mogen deelnemen.”
“Het Montana-akkoord heeft aan kracht ingeboet. Aanvankelijk maakten enkele traditionele politieke partijen er deel van uit, maar die hebben zich nadien weer teruggetrokken. Andere partijen schaarden zich zelfs achter Ariel Henry met de bedoeling het akkoord uit te hollen. Politici denken alleen maar aan hun eigen belangen. Zo ondermijnen ze de doelstelling van dit akkoord: vorm geven aan een overgang die breekt met het verleden. Het georganiseerde maatschappelijke middenveld moet een – momenteel nog niet aanwezige – kritische massa genereren die als hefboom kan dienen om een overgangsregering samen te stellen.”
U ziet weinig heil in de presidentiële raad?
Fatal: “Die raad is een berg die een muis zal baren. Haïti heeft al aardig wat ervaring met een dergelijk type van bestuur, en zonder enig resultaat. Het is elke keer met een sisser afgelopen.”
Belzin: “In 1986 hebben we na het vertrek van dictator Jean-Claude Duvalier een soort van presidentiële raad gehad. Dat was geen succes. Ik wil geen onheilsprofeet of jobsbode zijn, maar er is weinig kans dat deze presidentiële raad in haar opdracht zal slagen. Zullen de zaken erop vooruit gaan?”
Hoe staat u tegenover de multinationale gewapende missie die nu in het vooruitzicht wordt gesteld?
Fatal: “Dat is een schertsvertoning. Er stelt zich uiteraard al het probleem van de wettelijkheid van zo’n internationale interventie. Maar los daarvan wijst niets erop dat die gewapende macht de crisis zal kunnen oplossen. Wie Haïti echt vooruit wil helpen, moet steun bieden aan het Haïtiaanse leger en de Haïtiaanse politie, ze voorzien van uitrusting en wapens.”
“De politie op zich is niet het probleem maar de manier waarop ze geleid wordt, de politici die de beslissingen nemen en de strategische lijnen voor dat politiekorps uitzetten.”
Belzin: “Er is nood aan een handhavingsmacht om de bandieten aan te pakken. Het zijn eerder terroristen dan bandieten. De manier waarop ze te keer gaan, vertoont veel gelijkenis met terrorisme. Als daar niets wordt aan gedaan, kan er nooit vrede komen. De nationale politie is wel aanwezig op het terrein, maar ze is geïnfiltreerd door bendeleden.”
“Vooraleer we ze kunnen versterken, moeten die structuren hervormd worden. Eerst moeten we de installatie van de presidentiële raad afwachten. Maar dat kan pas gebeuren als de veiligheid gegarandeerd is. We zitten in een vicieuze cirkel.”
Hebben de vakbondsorganisaties voorstellen om uit deze crisis te geraken?
Fatal: “Naast het probleem van de bendes is er de kwestie van de werkloosheid. Duizenden jongeren maken deel uit van de bendes omdat ze geen hoop meer hebben. Ze hebben geen greintje hoop meer. We willen dat de bendes uit het straatbeeld verdwijnen, maar om dat te bereiken zijn wapens alleen niet voldoende.”
“We moeten het probleem bij de wortel aanpakken. Al die wapens op straat zijn uiteraard problematisch, maar om de onveiligheid concreet en afdoend aan te pakken, moet we het probleem van de werkloosheid oplossen. We moeten de Haïtiaanse jeugd aan jobs helpen en haar daarnaast ook nog andere perspectieven bieden.”
Belzin: “De economie heeft absolute prioriteit. Zonder een goed draaiende economie zal er nooit vrede zijn. We leven in een gecentraliseerd land. Alles wordt gedirigeerd vanuit Port-au-Prince, waar de douanedepots werden geplunderd, waar meer dan 26 000 jobs in de textielnijverheid verloren gingen en waar de overheid niet meer in staat is het loon van de ambtenaren uit te betalen.”
“We moeten een multisectoriële economische commissie oprichten. We moeten ervoor zorgen dat de Staat en de leningsfondsen impulsen geven aan de nationale economie.”
Welke rol kunnen de internationale actoren spelen?
Fatal: “Er wordt alleen maar gepraat over Oekraïne en Gaza, terwijl onze situatie minstens even uitzichtloos is. We willen dat de International Trade Union Confederation (ITUC) zich meer laat gelden ten overstaan van de ILO (International Labour Organization). Die organisatie heeft onder meer als taak om dit soort misdaden tegen de bevolking te voorkomen.”
“Het is de taak van de vakbonden om wat zich nu in Haïti afspeelt meer bekendheid te geven op het internationaal forum. Want we leven in een land waar de bendes straffeloos moorden, plunderen en verkrachten. Er is nood aan een nationaal én internationaal reveil.”
Belzin: “Het moet uit zijn met de hypocrisie van de internationale gemeenschap. Die heeft de problemen in de hand gewerkt en wij ondervinden daar nu de gevolgen van. Als Haïtiaan vraag ik de internationale gemeenschap niet dat ze in onze plaats de crisis komt regelen. Maar ze draagt wel een grote verantwoordelijkheid. Enig idee vanwaar al die wapens komen die nu in handen zijn van de bendes?”
“Waarom geven de VS zoveel geld aan Israël om Palestina tot schroot te bombarderen en krijgen wij weinig of niets om onze politiemacht wat meer slagkracht te geven? Wij zijn toch hun buren, we bevinden ons op slechts twee vlieguren afstand. En Europa moet zich door de VS niet op sleeptouw laten nemen. De Europese burgers moeten weten dat wij hun solidariteit nodig hebben.”
Dit artikel verscheen op de website van CeTri. Vertaling Ronald Decelle.
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
