Officieel gaat het om “elke vergoeding, ongeacht de benaming, die wordt betaald naar aanleiding van, of in het kader van de beëindiging van een arbeidsovereenkomst”. In mensentaal: het KB viseert alle extra ontslagpremies, die in het kader van een sociaal plan, afgedwongen worden bovenop de wettelijke opzegvergoedingen.
Maar het KB viseert ook morele schadevergoedingen. Zwangere vrouwen die wegens hun zwangerschap ontslagen worden, kunnen via juridische weg een schadevergoeding afdwingen. Hetzelfde geldt voor ontslag tijdens borstvoedingsverlof of tijdskrediet. Al deze extra ontslagpremies en schadevergoedingen worden door dit KB vanaf 1 oktober 2013 als loon beschouwd.
Een tweede KB van 24 oktober wijzigt aansluitend het artikel 46 van de werkloosheidsreglementering van de RVA. Vanaf 1 november 2013 is alles, wat als loon beschouwd wordt, niet langer cumuleerbaar met werkloosheidsuitkering. Beide KB’s hebben verstrekkende gevolgen. Laten we twee voorbeelden bekijken.
André, slachtoffer van een sluiting, verliest 25 maanden werkloosheidsuitkering
Neem de situatie van André. De vakbonden van zijn bedrijf onderhandelen een sociaal plan bij de sluiting van zijn bedrijf. André krijgt bij zijn ontslag een extra premie van 62.000 euro bruto. Na belastingen en sociale bijdragen houdt hij er netto 31.000 euro aan over.
Tot vandaag kreeg André na zijn ontslag een opzegvergoeding van 7 weken. Na die periode kreeg hij een werkloosheidsuitkering en kon hij beschikken over zijn premie.
Met beide KB’s wordt de premie van 62.000 euro bruto omgezet in 25 maanden loon (berekend volgens formule in de nieuwe werkloosheidsreglementering van de RVA). Nu wordt de situatie als volgt: André zal na 7 weken vooropzeg 25 maanden moeten wachten alvorens hij zijn werkloosheidsuitkering krijgt.
André zal de 62.000 euro bruto (31.000 euro netto) moeten aanspreken om die periode te overbruggen. In de feite ontneemt het nieuwe KB André 25 maanden werkloosheidsuitkering.
Als gezinshoofd verliest André minimaal 28.372 euro. André houdt nauwelijks iets over van zijn extra ontslagpremie.
Jana, ontslagen tijdens haar zwangerschap, verliest 6 maanden werkloosheidsuitkering
Jana, een alleenstaande moeder, is zwanger van haar tweede kind. Jana wordt ontslagen en zij kan voor de rechtbank aantonen dat haar zwangerschap aan de basis ligt van haar ontslag. Ze heeft recht op een morele schadevergoeding (6 maanden loon).
Vóór 1 november 2013 kreeg Jana na haar wettelijke opzegtermijn meteen een werkloosheidsuitkering. Daarbovenop ontving ze de morele schadevergoeding.
De huidige KB’s ontnemen Jana voor de periode van zes maanden haar werkloosheidsuitkering. Jana verliest dus minimaal 5.718 euro. Een stevige financiële aderlating voor een alleenstaande moeder met een tweede baby op komst.
Aanval op ieder sociaal plan en op de beschermende rechten
Met deze KB’s beknot de regering-Di Rupo voor de zoveelste keer het sociaal overleg tussen werkgevers en vakbonden. Want geen enkele extra premie die in een sociaal plan wordt opgenomen, kan nu nog bovenop de werkloosheidsuitkering toegekend worden.
Dit is een slag in het gezicht van de werknemers die hun werk verliezen, in de eerste plaats van hen die 15, 20, 25 … jaar van hun leven voor het bedrijf hebben gegeven.
Na al die jaren op straat terechtkomen, is dikwijls traumatisch. Nieuw werk zoeken, een nieuw leven opbouwen … het is niet vanzelfsprekend, zeker niet in de huidige crisis.
Het huis afbetalen, de kinderen laten studeren … dat kun je niet bolwerken als je niet snel ander en even goed betaald werk vindt.
Een extra ontslagpremie was tot op vandaag in feite dan ook een schadevergoeding, een extra financiële buffer, bovenop de werkloosheidsuitkering om die moeilijkheden te overbruggen.
Met het nieuwe KB schrapt de regering die extra schadevergoeding bovenop de werkloosheidsuitkering. De werknemers van alle bedrijven die in de toekomst met collectieve afdankingen geconfronteerd worden, worden hiervan de dupe.
Hetzelfde geldt voor de morele schadevergoedingen tegen onrechtmatig ontslag. De KB’s leiden tot de uitholling van de morele schadevergoedingen. Dit leidt tot de uitholling van de bescherming en opent de deuren van de willekeur.
Asociale regering
Paul Magnette, voorzitter van de PS, beweert bij hoog en bij laag dat door de “aanwezigheid van de socialisten, deze regering de meest sociale regering van Europa” is.
Al deze ronkende verklaringen ten spijt moeten we vaststellen dat het KB van 24 september er is gekomen “op voordracht van de eerste minister, de minister van Sociale Zaken, de minister van Werk en de staatssecretaris voor de Bestrijding van de Sociale en de Fiscale Fraude”.
Zo vermeldt het KB zelf. Met andere woorden, vier ministers van PS en SP.A: eerste minister Elio Di Rupo, de ministers Laurette Onkelinx en Monica De Coninck en staatssecretaris John Crombez liggen aan de basis van bovenstaande onrechtvaardige en asociale gevolgen.
Terwijl minister van Overheidsbedrijven, Jean-Pascal Labille (PS) de vertrekpremie van één miljoen euro van NMBS-topman Descheemaecker wel ‘excessief’ noemde, maar er meteen aan toevoegde: “We kunnen niet anders dan de bepalingen van zijn contract naleven.”
Voor werknemers die bij een herstructurering of sluiting ontslagen worden, ziet de regering geen enkel probleem om de overeengekomen ontslagpremie, bovenop de werkloosheidsuitkering, om te zetten in een verlengde opzegtermijn en om de ontslagen werknemers hun werkloosheidsuitkering voor een lange periode af te nemen.
De regering beweerde ook “dat ze er niets tegen kon doen”, toen de Ford-directie de CAO van 2010, waarin ze beloofde de fabriek tot 2020 open te houden, eind vorig jaar verbrak. Maar als het over de verworven rechten van de werknemers gaat, is er voor deze regering geen enkel probleem om deze te schrappen.
Zonder enige schaamte pakken deze sociaaldemocratische ministers er bovendien mee uit dat ze met deze maatregel in 2013 10 miljoen euro werkloosheidsuitkering uitsparen. Voor 2014 verwachten ze een opbrengst van meer dan 25 miljoen euro.
Sociale fraude?
Toen de studiedienst van de PVDA de gevolgen van de KB’s via het weekblad Solidair onthulden op 28 november reageerde SP.A-minister Johan Vande Lanotte in Het Laatste Nieuws dat het “hier niet om een besparingsmaatregel gaat, maar om het sluiten van fiscale achterpoortjes die door de directie en de vakbonden van een bedrijf al te gretig worden benut”.[1]
Voor de SP.A-minister zijn de slachtoffers van herstructureringen en sluitingen potentiële fraudeurs, waarvoor achterpoortjes gesloten moeten worden. Dit zijn pure leugens.
De extra ontslagpremies zijn een soort schadevergoeding, bovenop de werkloosheidsuitkering, ter compensatie voor het verlies van een job, betaald door de onderneming.
Op die premie betaalde de werknemer belastingen en sociale zekerheidsbijdragen. Er is hier nergens sprake van potentiële fraude.
Strijd loont. Ford-arbeiders dwongen eerste uitzondering af
De Ford-arbeiders en hun toeleveranciers kregen begin november de gewijzigde werkloosheidsreglementering in handen. Zij beseften onmiddellijk de gevolgen van deze KB’s op hun situatie.
De meerderheid van de werknemers van Ford en de onderaannemers blijft tot 31 december 2014 aan de slag. Pas dan, op het moment van de effectieve sluiting, krijgen zij hun extra ontslagpremie.
Vermits de nieuwe werkloosheidsreglementering in werking treedt vanaf 1 november 2013 zou dat ook voor hen gelden. Stakingsacties en een betoging naar de zetel van de RVA in Hasselt werden voorbereid.
Daarop haastte de regering een uitzondering in te voeren: premies die overeengekomen in CAO’s, afgesloten vóór 1 november 2013, vallen niet onder het KB. Gaby Colebunders, ACV-délégué van Ford, was daarmee niet tevreden: “Deze KB’s moeten in de vuilnisbak, niet alleen voor ons – die van Ford en de toeleveranciers – maar voor alle werknemers die het slachtoffer zijn van sluiting.”
Onrust bij Caterpillar en ArcelorMittal dwingen regering tot tweede toegeving
De publicatie van het dossier van studiedienst van de PVDA in Solidair veroorzaakte heel wat onrust in bedrijven in herstructureringen. Onder meer in Caterpillar en in ArcelorMittal kwam de onthulling hard aan.
In beide ondernemingen stonden ze op punt om een sociaal plan met extra ontslagpremies af te sluiten. De nieuwe KB’s zouden volledig van toepassing zijn op deze premies. De woede en de kritiek op de PS zwol aan.
De regering haastte zich om de zaak te kalmeren met twee nieuwe toegevingen. De uitzondering voor Ford en toeleveranciers werd verlengd tot 31 december 2013: CAO’s afgesloten vóór 31 december 2013, vallen niet onder de nieuwe regeling. Daarnaast werd er een werkgroep opgericht die toezicht zou houden op de gevolgen van de KB’s.
Derde toegeving
Marriane, de vrouwenorganisatie van de PVDA, onthulde op 5 december dat de KB’s ook van toepassing waren op de morele schadevergoeding bij ontslagen zwangere vrouwen. De PS en SP.A-ministers, Onkelinx en De Coninck, waren not amused.
Ze stuurden staatssecretaris John Crombez (SP.A) erop uit om uit te leggen: “Dat zulks niet zal gebeuren, gezien de opgerichte werkgroep erop zal toezien dat sommige uitkeringen nog wel cumuleerbaar zijn met werkloosheidsuitkeringen. Het spreekt vanzelf dat de schadevergoeding die zwangere vrouwen ontvangen wanneer ze wegens hun zwangerschap zijn ontslagen, bij die uitzonderingen horen.”[2]
Toch geeft John Crombez toe dat het KB al van kracht is en dat de werkgroep nog niet klaar is met haar werk. “Dat is dan een goede reden om de werkgroep sneller te laten werken”.[3]
Beide KB’s moeten worden ingetrokken
Het volstaat niet de KB’s en hun toepassing te ‘corrigeren’. Dat is wat de regering nu doet: corrigeren om de onrust te kalmeren. Beide KB’s moeten worden ingetrokken.
Verschillende bedrijven worden vandaag geconfronteerd met herstructureringen: Caterpillar, ArcelorMittal, Tessenderlo Chemie … Door de mobilisatie van de werknemers kunnen beide KB’s ingetrokken worden.
Opbouw krachtsverhoudingen is essentieel – de kleur van de minister is van totaal ondergeschikt belang
Sta me toe even een sprong te maken naar de strijd tegen de pensioenhervormingen van deze regering in december 2011. De regeringspartijen probeerden in die strijd twijfel te zaaien en de vastberadenheid te ondermijnen met volgende ideeën: “Wie actie voert tegen de regering, riskeert de val van de regering. En dan komt de N-VA aan het roer. Dan zal het nog erger zijn. Wij, socialisten, zijn jullie garantie voor het minste kwaad.”
In juni 2012 maakte ik een balans op van de strijd tegen de pensioenhervormingen van deze regering. Ik weerlegde bovenstaande opmerkingen met het volgende: “Allereerst moeten we ons de vraag stellen of de samenstelling van een regering de beslissende factor is voor het al dan niet doorvoeren van bepaalde maatregelen.”
“De geschiedenis van de arbeidersbeweging leert ons dat de sociale strijd die erin slaagt de krachtsverhoudingen te wijzigen in het voordeel van de werkende bevolking, veel belangrijker is dan de samenstelling van de regering.”[4]
In het dossier van de premies bevestigen ook hier bovenstaand uitgangspunt. Niet de kleur van een staatssecretaris als John Crombez (SP.A) is bepalend in de huidige toegevingen, maar wel de beroering en de dreiging met acties. Dit is een belangrijke les voor de komende zes maanden.
Joris Van Gorp
Joris Van Gorp is lid van de studiedienst van de PVDA.
Voetnoten
- [1]Het Laatste Nieuws, 28 november 2013
- [2]Le Soir online, 6 december. Zie http://www.lesoir.be/374979/article/actualite/belgique/2013-12-06/chomage-des-femmes-enceintes-crombez-rassure<br>
- [3]Le Soir online, 6 december.
- [4]De strijd tegen de regering-Di Rupo, najaar 2011-voorjaar 2012 – Zie https://www.dewereldmorgen.be/artikels/2013/02/25/de-strijd-tegen-de-regering-di-rupo-najaar-2011-voorjaar-2012
