Nipte verkiezingsoverwinning
Maduro won de verkiezingen met 50,8 procent van de stemmen, 1,8 procent meer dan zijn tegenstander. Dat was nipt, maar heel uitzonderlijk is het niet. Vorig jaar wonnen Obama en Hollande respectievelijk met 51,0 procent en 51,6 procent. Dat was resp. 3,9 procent en 3,2 procent meer dan hun tegenstrever. Niemand betwist hun legitimiteit.
Capriles zei ogenblikkelijk dat hij de resultaten niet zou aanvaarden. Hij diende geen officieel verzoek in tot hertelling, maar koos direct voor stemmingmakerij via de media. Het was het startschot van een destabilisatiecampagne. Toen Chávez in 2007 een referendum met een nog kleinere marge van 1,4 procent verloor, aanvaardde hij die uitslag zonder protest.
In het buitenland zijn de reacties minstens even gepolariseerd als in het binnenland. Het rechtse bewind in Spanje steunde eerst de eis tot hertelling. Niet verwonderlijk, in 2002 was de Partido Popular (PP) ook aan de macht in Spanje. Toen steunde ze zonder blikken of blozen de staatsgreep tegen Chávez.
Ook is het weinig verwonderlijk dat Washington een hertelling eist. Dat is niet alleen omdat dat Chávez de ketchupfabriek Heinz genationaliseerd heeft. Toevallig is John Kerry, de huidige minister van Buitenlandse Zaken, getrouwd met mrs. Heinz … Er zijn uiteraard nog wel een paar andere redenen die gemakkelijk te bedenken zijn (zie verder).
China en Rusland verwelkomden de overwinning van Maduro net als zowat alle landen van Latijns-Amerika, met inbegrip van Chili, Mexico en Colombia, waar rechtse regeringen aan de macht zijn.
Speciale felicitaties kwamen o.a. van Evo Morales, de president van Bolivia: “deze overwinning laat zien dat tegenover de onderworpenheid, tegenover de plundering van het kapitalisme en het imperialisme, volkeren hun democratische wil kunnen laten zien”.
Rafael Correa, de president van Ecuador riep ook alle staatshoofden van UNASUR, de Unie van Zuid-Amerikaanse Landen, op om aanwezig te zijn bij de inauguratie van Maduro.
Poging tot destabilisering
Kort nadat het resultaat van de presidentsverkiezingen werd bekendgemaakt, trokken antichavistische groepen de straat op om amok te maken. Onze media beperkten de berichtgeving tot vreedzame betogingen met potten en pannen met de eis tot een hertelling van de verkiezingen.
In werkelijkheid ging het er behoorlijk gewelddadig aan toe. De verliezende presidentskandidaat Henrique Capriles riep zijn aanhang op om op straat te komen. Dat miste zijn effect niet. In heel het land werden vernielingen aangebracht aan lokalen van de PSUV (de partij van de president), gebouwen van de kiescommissie, gezondheidscentra en sociale woningen. De laatste twee zijn belangrijke symbolen van de Bolivariaanse revolutie.
Gewapende bendes trokken brandende barricades op en bezetten kruispunten. Privéwoningen van politici en van leden van de kiescommissie werden belegerd. Stoottroepen van extreemrechtse groeperingen pakten journalisten hard aan en in de hoofdstad Caracas werden de kantoren van Telesur, Radio del Sur en TV Venezolana aangevallen.
Toen een jongeman tussenbeide kwam om de gemoederen te bedaren, maakte een groep gewapende antichavisten hem af met drie schoten. In totaal vielen 7 doden en meer dan 60 gewonden. 135 personen werden aangehouden, onder wie 12 personen die gewapend waren met mortieren.
De regering verklaarde niet te zullen ingaan op provocaties en het leger betuigde zijn steun aan Maduro. Capriles had aanvankelijk opgeroepen tot een algemene staking, maar daar was geen voldoende draagkracht voor. Daarna riep hij op voor een grote protestmars op woensdag 17 april, maar ook hier moest hij inbinden.
Op dit moment lijkt de rust hersteld. Maar de komende dagen zouden er opnieuw opflakkeringen kunnen zijn, zeker als je de historische context kent.
Nooit kunnen verkroppen
Dit geweld komt inderdaad niet uit de lucht gevallen, maar ligt in de lijn van de recente geschiedenis. De oligarchie en de rechterzijde hebben de verkiezingsoverwinning van Chávez in 1998 nooit kunnen verkroppen. Voor de VS was Chávez een nachtmerrie. Uit vrijgegeven documenten blijkt dat de VS de as Cuba-Venezuela als een echte bedreiging ziet voor haar hegemonie in Latijns-Amerika.
De rechterzijde, met steun van Washington, heeft dan ook alles uit de kast gehaald om links van de macht te verdrijven. In 2002 pleegden ze een staatsgreep, die mislukte. Tussen haakjes, n.a.v. die gebeurtenissen leren we de ware aard van Capriles kennen.
Tijdens die staatsgreep werd de Cubaanse ambassade belegerd, o.a. door paramilitaire eskaders van Miami. Capriles was toen burgemeester van de gemeente waar de ambassade zich bevond. Hij deed niets om de agressie van die eskaders te stoppen, sloot tegen alle internationale rechtsregels de elektriciteit en het water af, en probeerde via een ladder de ambassade binnen te dringen.
Een half jaar na de mislukte staatsgreep deed de rechterzijde een nieuwe poging en probeerde ze het land plat te leggen met een lock-out in de petroleumsector. Ook dat mislukte. In de industrie en de handelssector wordt op regelmatige basis sabotage gepleegd en op het platteland worden regelmatig boerenleiders vermoord om de landhervormingen te dwarsbomen.
Ten slotte heb je de media, die nog steeds voor meer dan 90 procent in commerciële handen zijn. Zij voeren sedert 1998 een ware bewustzijnsoorlog tegen het Bolivariaans project.
Na een diepgaande grondwetswijziging en na 14 jaar Chávez is de macht van de rechterzijde en de oligarchie flink aangetast, maar zij zijn zeker niet uitgeteld. Het gaat onder meer om de werkgeversorganisatie, de nog steeds dominante commerciële media, de hiërarchie van de katholieke kerk, en delen van het leger en van het politiekorps. Dat blok kan bovendien rekenen op steun en bijstand van de VS.
Zij zullen niet rusten vooraleer ze de macht opnieuw veroverd hebben, democratisch of via een andere weg. Door de verkiezingsuitslag voelen ze zich gesterkt in hun voornemen. In de komende jaren mogen we ons dan ook aan nieuwe destabiliseringpogingen verwachten. Wordt ongetwijfeld vervolgd.
