Een goed gemaakte cartoon zegt meer dan duizend woorden. Doet een poging om te relativeren. En laat vooral vrijheid aan de kijker om zijn eigen interpretatie te geven. Zoals deze van cartoonist Karl. Voor sommige mensen geeft dat vaak een ongemakkelijk gevoel. ‘Wat moeten we er nu eigenlijk van denken ?’ vragen ze zich af. Of ze voelen zich aangevallen, als het een gevoelige snaar raakt. Gelukkig zijn die laatste in de (meer extremistische) minderheid.

De Solidariteitsprijs: Vlaamse Vereniging Autisme

Voor de jaarlijkse Solidariteitsprijs van De Standaard zendt de Vlaamse Vereniging Autisme bovenstaande advertentie in.

De Solidariteitsprijs is een initiatief waarbij de kwaliteitskrant aan “de wereld van het goede doel” de kans geeft om zich een aantal keer paginagroot voor te stellen. In deze tijd van prijzige mediaruimte zeker de moeite waard. Dit jaar zijn er 24 gegadigden van uiteenlopende strekking.

Slechts een paar daarvan overstijgen volgens mij daarbij hun eigen doel, geven een knipoog naar de wereld om ons heen. Een andere zeldzaamheid, of minstens iets dat ik vaak mis in dergelijke advertenties, is subtiele maar ook begrijpelijke humor.

Beiden vind ik, onder andere, terug in de advertentie van de VVA. Ook in een paar andere goede doelen die zichzelf voorstellen in de krant. Maar als ‘t dan toch moet, geef ik liever de voorkeur aan een goed doel waar ik me verwant mee voel.

Een knipoog naar de politieke situatie

‘Het archetype van een autist’ speelt duidelijk ironisch in op de politieke situatie in België. Er wordt daarbij volgens mij niet slechts aan één of een paar politici gedacht. En het zou evengoed van toepassing kunnen zijn voor de Nederlandse of Amerikaanse situatie.

In de Belgische politieke situatie zien we vooral patstellingen, impasses, loopgraven – en terminologische discussies. Er is geen vertrouwen, wordt gezegd. Voor de buitenwereld lijken ze wel rond de tafel te zitten maar niet te communiceren. Ze kunnen zich niet verplaatsen in de gevoelens van anderen. Er is ook sprake van rigide denken. Af en toe komt er een psychiater opdraven die op basis van televisie-interviews een van de hoofdrolspelers een of andere diagnose toedicht.

Hardnekkige vooroordelen

Allemaal uitingen die toegeschreven worden aan mensen met autisme, en die hen tot outsider maken. De advertentie wil dan ook een aantal vooroordelen tegenover mensen met autisme duidelijk maken. Geen rekening houden met de gevoelens van anderen. Geen initiatief nemen tot of deelnemen aan een gesprek. Zich hevig verzetten tegen verandering. Het initiatief tot contact overlaten aan een ander overlaten. Sterk gehecht zijn aan bepaalde voorwerpen.

Het zijn hardnekkige clichés die in het dagelijks leven soms meer gelden voor niet-autistische mensen, maar door hen angstig verdrongen zijn. Het woord ‘archetype’ zal wellicht niet toevallig gekozen zijn. In veel psychoanalytische – en psychodynamische geesten is het archetype van een autist immers een bijzonder grillig wezen waaraan de meest onvoorstelbare kenmerken worden toegedicht. Beslist voer voor psychologen !

Een vraagteken bij het in hokjes duwen

Tegelijk is het goed dat de VVA hiermee een vraagteken plaatst bij het in hokjes duwen van mensen op basis van persoonlijkheidskenmerken. Niet iedereen met autisme heeft dergelijke kenmerken. En mensen die wel een of meerdere van bovenvernoemde in zich herkennen, hoeven niet meteen te panikeren. Al kan eens bellen naar de Autismetelefoon (078/152.252) met uw bedenking best heel wat opleveren.

Stop mensen met autisme dus niet in een hokje. Maar gebruik autisme ook niet als een ‘scheldwoord’ voor mensen van wie u vind dat ze niet gedragen zoals u ‘t behaagt. Of als het gaat om een publiek figuur waarvan u vind dat die een heel land (lees: uw financiële toekomst) gijzelt. Ook al is de ene weg al duidelijker dan de andere.

Een oproep tot verdraagzaamheid en iets meer …

Ieder van ons geeft immers vorm en kleur aan onze samenleving. Zeker mensen met autisme, een volkomen eigen(aardige) kleur & vorm. Meer verdraagzaamheid tegenover anders-zijn, en niet meteen schelden, isoleren of erop kloppen (zoals wel eens gebeurt), is geen luxe.

Wat ik zelf daar nog aan toegevoegd zou willen zien: erken dat iemand die niet aan de vernoemde (of andere) vooroordelen beantwoordt wel autisme heeft als hij of zij het u bekent of zegt. Bagatelliseer het niet, maak ‘t niet supertragisch, maar probeer het ook niet weg te wuiven of te knuffelen. Luister met interesse.

Ook als het een vrouw is die bekent autisme te hebben. Dat is wellicht een minpuntje van deze advertentie, dat ze louter op mannen focust. Er zijn niet alleen vrouwen met autisme, er zijn ook vrouwelijke politici (die het land gijzelen), en er zijn vrouwen die op basis van persoonlijkheidskenmerken in hokjes worden gestopt.

Meer welgemeende interesse en minder omgangsangst

Al is ‘t belangrijkste voor mij : zeg liever niet iets vergoelijkend. Iets als : ‘Ach joh, dat valt wel mee. Je hebt wellicht wel geen ernstige problemen maar een heel milde vorm hé. Het komt ooit wel goed. Jij bent toch altijd de eerste om initiatief te nemen in een gesprek. Altijd en overal sla je jouw snater niet. Niet altijd gepast maar kom, je bent gewoon een beetje raar. Meer niet’.

Meer welgemeende interesse en minder omgangsverlegenheid of zelfs omgangsangst voor anders-zijn, zoals autisme, zou het leven meer leefbaar maken. Voor mensen met autisme, voor hun omgeving, voor de samenleving in het algemeen.

In De Standaard van 6 & 7 augustus staat een lezenswaardig artikel rond de beleving van (mensen met) autisme en hun omgeving.

Vanaf 12 augustus kan iedereen via De Standaard stemmen voor zijn favoriete advertentie. Een link naar de exacte plaats komt nog op deze blog.

Op de Community van de Vlaamse Vereniging Autisme kan u alvast uw mening kwijt over de advertentie.