Het rommelt weer een beetje in de onderbuik van de Wetstraat. Sommige politici kunnen het (al weer) niet laten om te praten over ‘nieuwe staatshervormingen’ of ‘confederalisme’. De liberaal Alexander De Croo (Open VLD) wijst confederalisme af omdat je dan ‘een permanent conflict’ organiseert. Akkoord. De Croo zegt voorstander te zijn van een federale kieskring. Maar bevoegdheden herfederaliseren, daar durft hij zich niet aan te verbranden. The horror!? Maar wat denken de gewone Belgen eigenlijk? En in welke mate liggen de politieke partijen wakker van hun mening hierover? Luisteren ze naar de man en vrouw in de straat of handelen ze vooral in functie van wat het partij-establishment, de eigen studiediensten en de ‘incrowd’ van de Wetstraat wijs en juist achten?
Met statistieken kan je alles bewijzen. Maar naar mijn mening zijn er veel Belgen, alleszins méér dan genoeg, te vinden die het nu wel grondig hebben gehad met die eeuwige staatshervormingen en het trieste communautaire gebakkelei. Een behoorlijk deel van de bevolking is de mening toegedaan dat er veel te veel is hervormd, dat de staatsstructuur veel te ingewikkeld is geworden en dat we nu opgezadeld zitten met absurde, hilarische, tragische situaties en tegenstrijdigheden. Situaties die niet efficiënt zijn en die een hele rare indruk maken op buitenlanders. Aparte regels voor rijbewijzen en rij-opleidingen, aparte milieupolitiekjes, aparte vervoersbedrijven, een apart landbouwbeleid, een apart beleid qua ruimtelijke ordening, een aparte energiepolitiek, een signalisatie aan de landsgrenzen die in het beste geval discreet aanduidt dat je België binnenrijdt, met grote borden ‘Vlaanderen’ die daar staan te blinken. Ach, de droevige waslijst is veel te lang.
Wie op deze ingewikkelde structuren en absurditeiten wijst, krijgt geregeld het antwoord dat er ‘meer homogene bevoegdheidspakketten’ moeten worden gemaakt. Alles rond 1 thema moet maar naar één niveau worden overgeheveld, klinkt het dan. De verdedigers van dit idee hebben in zeer veel gevallen één zaak voor ogen: alles moet zoveel mogelijk naar gewesten en gemeenschappen. Maar worden land en bevolking daar beter van? Sta me toe dit ten zeerste te betwijfelen. Ook de afschaffing van de provincies, nogal heftig bepleit door sommigen, is dubieus. Welke zaak moet zoiets dienen? Ik vrees eerlijk gezegd: de zaak van separatisten, die eerst zoveel mogelijk willen centraliseren op regionaal (Vlaams) niveau. Daarna kunnen ze dan in koor roepen: laten we nu maar de hele boel splitsen!
Wie pleit voor méér België en minder regionalisering, zoals ik, wordt vaak bestempeld als ‘belgicist’ of als een dromer die terug wil naar het Belgique-à-papa. Goedkope onzin of cafépraat, die vooral moet dienen om politici met een drieste splitsingsagenda vrije baan te blijven geven. Het unitaire België was uiteraard niet perfect, al werden we wel zeer welvarend in de unitaire situatie. Hoe dan ook is België in zijn huidige structuur, zeg gerust oeverloze verkaveling, ook verre van perfect! Dat ziet en beseft het kleinste kind. Dat moet én kan anders!
Geen vijanden of tegenstrevers
Ik ben en voel me Belg, met als specificiteit dat het Nederlands mijn (geliefde) moedertaal is. Mijn Nederlandstaligheid maakt van mij géén vijand of tegenstrever van landgenoten die Frans of Duits praten. Ik hou van dit land in al zijn veelzijdigheid en diversiteit, ik hou ook van de aanwezigheid van diverse landstalen die in mijn ogen vooral een verrijking en een troef is, en geen handicap of vreselijk lot. Ik zou graag willen dat die taalkundige veelzijdigheid overal in dit land wordt beoefend, gekoesterd en versterkt. Ik voel me overal in dit land thuis.
We moeten België anders, beter, gezonder organiseren. Maar dan wel op een manier die leidt tot veel meer cohesie, meer samenhang, meer verbinding én meer uitwisseling. Nu is dit land opgedeeld door taalgrenzen, die door sommigen worden uitgelegd als onoverbrugbare verschillen die wijzen op een grondig verschil in mentaliteit en politieke opvattingen. De politiek-maatschappelijke realiteit is natuurlijk veel genuanceerder, en ik weiger me te laten opsluiten door taalgrenzen of communautaire rancunes of fijngevoeligheden. Ik wil samen-leven met alle Belgen, ook als hun moedertaal toevallig niet de mijne is. Ik wil met hen praten, nadenken, debatteren, bedenken, organiseren, creëren en vooruitgaan. Zeker ook op sociaal vlak. Het is niet omdat iemand Nederlandstalig is dat ik per se op één lijn zit met hem of haar. Als iemand thuis Frans of Duits praat, wil dat ook niet zeggen dat ik het met hem of haar niet eens kan zijn over vele kwesties.
Herfederalisering is noodzakelijk
Het pleidooi voor een herfederalisering van (veel) bevoegdheden klinkt mij als muziek in de oren. Dit is wenselijk én noodzakelijk. Bijvoorbeeld maar zeker niet uitsluitend voor domeinen als economie, mobiliteit, milieu. Ook de kinderbijslagen horen niet regionaal te zijn, zoiets is een totale aberratie. Naar mijn smaak zijn er veel meer domeinen die beter nationaal worden aangepakt. Zonder wafelijzerpolitiek dan uiteraard én door ernstige, verzoenenende en niet-polariserende politici die het algemeen belang voor ogen houden en nastreven, ongeacht de (achterhaalde) taalkwestie. Regionale structuren lijken me eerder een blok aan ons been, op zeer vele vlakken. Een regionale aanpak van bijvoorbeeld cultuur en onderwijs lijkt me nog verdedigbaar, maar dat kan ook met regionale agentschappen die afhangen van één nationaal ministerie. Daar heb je geen regionale regeringen of parlementen voor nodig. Een hoop van die dingen kan weg, samen met de bijbehorende mandaten en posten.
Gedaan met communautaire clichés
De fundamentele vraag is: wat willen we met dit land dat België heet en dat het mijne is én zal blijven? Ik wil vooruit met dit land, en met àl zijn inwoners. Communautaire rancunes en clichés of loopgraven zullen mij daarbij niet afschrikken of gijzelen. Met de mondialisering die we kennen is een land als België eerder een voorbeeld dan een schrikbeeld. Of althans, dat zou het kunnen én moeten zijn. Als alle Belgen vreedzaam en harmonieus kunnen samenleven, dan is dat in Europa evenzeer mogelijk. Ik hoop dan ook dat meer en meer beroepspolitici tot dit inzicht zullen (willen) komen, ondanks de druk vanuit partijcenakels en studiediensten of de professionele en ingebakken vooringenomenheid van de Wetstraat (en vaak ook van het legertje journalisten dat daar circuleert). In de 21ste eeuw moeten we ons niet meer laten verlammen door taalkundig gekissebis. De Nederlandstalige Belgen zijn ondertussen meer dan geëmancipeerd genoeg om normaal en ongedwongen om te gaan met dit land dat het onze is.
In die zin is separatisme dan ook resoluut af te wijzen en te veroordelen. Ook als sommigen proberen om het aan de man / vrouw te brengen door het (on)ding confederalisme te noemen. Zij hanteren daarbij een economische agenda die eerder neoliberaal is, ongetwijfeld tot groot jolijt van sommige werkgeverskringen. Een Belgisch verhaal zit daarbij eerder in de weg…
Denis Bouwen
Vakbondsman, sociaal geëngageerde burger en pleitbezorger van een modern en creatief België.