Polariseren? Waarom niet?

woensdag 9 maart 2016 14:59
Spread the love

Ik ving een reactie op over mijn boekje “Let op je Woorden: Politiek, taal en strijd”. Ik ben er niet zeker van of degene die de reactie gaf het boekje ook effectief heeft gelezen. Maar de commentaar was dat mijn boekje “polariserend” werkt. En dat was als verwijt bedoeld.

Het boekje is inderdaad “polariserend”. En nog wel met opzet. Het is bedoeld om te polariseren, en ik leg even uit waarom.

Laat ons eerst “polarisering” even nader omschrijven. Wat ik in mij in boekje doe en wil bereiken, is dat lezers een onderscheid maken tussen diverse “kampen” in het publieke debat, en dat ze daarin kant kiezen. Mensen moeten uitmaken met welk vertoog ze uit de voeten kunnen, welk vertoog hun echte maatschappelijke positie en identiteit weergeeft, en met welk vertoog ze het best en het meest accuraat die positie kunnen weergeven en verdedigen. Hiermee heb ik impliciet ook al iets anders uitgedrukt: het feit dat er in een samenleving diverse, uiteenlopende posities zijn, dat een samenleving dus niet homogeen is maar verdeeld in uiteenlopende groepen die heel andere posities bekleden en wier belangen heel uiteenlopend zijn.

Om het simpel te stellen: ik verkies “polarisering” boven een demagogie die “eenheid” suggereert, terwijl die eenheid er niet is. In weerwil van wat de CD&V (“Waar een WIJ is”, enz) en jongens zoals Bourgeois (“een Vlaamse Grondwet zal een stuk verbondenheid uitdragen”, enz) mogen beweren is er in onze samenleving geen eenheid, sociaal, cultureel, economisch noch politiek. We zijn een verscheurd en gefragmenteerd geheel dat aaneen wordt gehouden door macht. En hoe nadrukkelijker die macht haar lelijk gezicht moet tonen – van GAS-boetes tot para’s in de straten en een databank met vingerafdrukken – hoe duidelijker het wordt dat de verschillende belangen en posities in de samenleving niet met mekaar te verzoenen zijn. Woordjes zoals “loonlast” maken dat duidelijk: voor wie is loon een last? En wiens woord is dat, bijgevolg? Al zeker niet het mijne.

De “polarisering ” die men opmerkt is dus een zaak van precisie, van realisme in de uitgangspunten. In een gepolariseerde samenleving kan men moeilijk anders. En het is net die polarisering die de krachtigste mythe aanvalt: de mythe van eenheid, van homogeniteit, van een harmonieuze samenleving waarin de enkele rotte appels het verknoeien voor de massa brave, volgzame en rechtse burgers. Die polarisering is dan ook naast een zaak van analytische accuraatheid, een kritisch politiek instrument dat mensen een heldere kijk moet geven op zichzelf, hun belangen, en hun samenleving.

Het is van belang dat men macht een naam geeft, dat men ze zichtbaar maakt en precies lokaliseert. Want net die illusie van eenheid schept een beeld van een samenleving zonder macht – we zijn immers één, een WIJ, gedragen door één “publieke opinie” die zich uit in één democratie waar WIJ allen achter staan. Wel, er zijn in realiteit heel verschillende publieke opinies, en heel verschillende democratieën – de democratie waarin Fernand Huts en Leopold Lippens hun ding doen ziet er anders uit dan die waarin een Afghaanse asielzoeker z’n weg moet zien te vinden, of die waarin een werkloze schoolverlater aan de bak moet zien te komen. Die ongelijkheden en tegenstellingen moeten getoond, onderzocht en begrepen worden. En daarom splits ik mijn lezers op in verschillende kampen, en vraag ik hen ook kamp te kiezen.

Daarom “polariseer” ik dus. En wie dat als een verwijt gebruikt heeft meteen ook z’n eigen positie vrijgegeven. Wat goed is, zoals dat heet, voor het debat.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!