Als je als vrouw bij
Facebook of Apple werkt, biedt je werkgever je de kans om eitjes in te vriezen,
op kosten van het bedrijf. “Social freezing” heet dat en het zou ertoe
bijdragen dat vrouwen een sterke carrière kunnen uitbouwen voor ze aan kinderen
beginnen. Dat las ik eerder deze week in een artikel van Wouter Verbeylen op de
KULeuven nieuwssite. Het woord “uitstelbaby” is bovendien één van de meest
opvallende nieuwe woorden van het jaar, aldus Metro. 

Is “social freezing” een
goede zaak en houdt het vrouwen mee “op de boot”? Of dreigen we als vrouwen én
als samenleving de boot eerder te missen? Een kind krijgen is niet alleen nieuw
leven geven, het brengt vaak ook bij ouders zo’n transformatie te weeg dat het niet onzinnig lijkt hier van een
soort tweede geboorte te spreken. Beatrijs Smulders beschrijft het als volgt:
“Vaak voelen vrouwen eindelijk wat hen diep vanbinnen beroert en wat ze werkelijk
in het leven zouden willen.” Moeders vinden een nieuwe drijfveer, ontdekken wat
hen zin – in de dubbele betekenis
van het woord – geeft in het leven. Dit hoeven heus niet altijd de kinderen zélf
te zijn.  

Frédéric Laloux kwam bovendien
tot de bevinding dat bedrijven van de toekomst gemeenschappelijk hebben dat
werknemers hun werk als betekenisvol ervaren. Je zou dan kunnen stellen dat bedrijven een risico
wanneer nemen ze ruimte maken voor het proces van introspectie die met het
moederschap gepaard gaat. Anderzijds draagt het ertoe bij dat de juiste mensen
op de juiste plaats terechtkomen, en dit komt uiteindelijk iederéén ten goede. 

Het ouderschap brengt niet
alleen een omwenteling teweeg in de zin die ouders ervaren in
het leven. Het gaat ook gepaard met concrete gedragsveranderingen. Ouders
willen zeker wel deelnemen aan allerhande activiteiten, maar die moeten wél de moeite
zijn willen ze er tijd met hun kinderen voor opofferen.

Ouders worden niet alleen
selectiever in hoe ze hun tijd besteden, ze gaan ook efficiënter te werk en
doen meer in minder tijd, in vergelijking met hun leven voordat ze kinderen
hadden. Het “moederbrein” ontwikkelt volgens neurowetenschapper Craig Kinsley
bovendien de capaciteit om meer informatie simultaan te verwerken en er
concreet naar te ageren. Een verworvenheid die blijft.

Akkoord, het ouderschap is allicht
niet voor iedereen even omwentelend en andere wegen kunnen eveneens
leiden tot deze transformatie. In die zin is de keuzevrijheid die mogelijk
wordt gemaakt door eitjes in te vriezen te waarderen. Wél is het belangrijk ook te
overwegen dat de technologische en sociale mogelijkheid om dit te doen subtiel
en niet-zo-subtiel dwingend kan zijn of worden. Een praktijk als eitjes invriezen kan
algauw deel gaan uitmaken van een bedrijfscultuur (“waarom zou je het niet doen
als je kan?”) en van een algemene cultuur. 

Die druk bestaat overigens
vandaag ook. Mijn dochter was drie maanden oud toen ik – en ik had in die drie
maanden ook een doctoraat verdedigd – meer en meer ging horen dat ik toch mijn
carrière niet mocht verwaarlozen; dat ik me toch lang op het ouderschap
richtte. Een sociale druk die ik gewoonweg véél te vroeg vond komen. Andere ouders hebben vast hun eigen voorbeelden.  

Wordt het geen tijd dat we
ophouden ervan uit te gaan dat het moederschap tijd kost en niets bijdraagt; dat
ouder zijn iets is wat je in je vrije tijd doet, naast datgene waar het leven
werkelijk om draait, met name carrière maken, en dat het daar vooral niet mee
mag interfereren. Begrijp me niet verkeerd, er is niets mis met carrière maken.
Wél wanneer we dreigen de intrinsieke sociaal-maatschappelijke relevantie van
een betrokken en bewogen ouderschap over het hoofd te zien – en daar tijd voor
willen en kunnen nemen. Een geëngageerd ouderschap draagt bovendien bij aan die
carrière – het heeft de capaciteit iemand tot diep in zijn wezen te beroeren –
en dan meer specifiek de sociale zin, creativiteit én efficiëntie die iemand
aan de dag legt op de werkvloer. We nemen al gauw als vanzelfsprekend dat het
een carrière in de weg zou staan. 

Er is tijd nodig, en
ruimte, om de transformatie die zo intiem verweven is met het krijgen van een
kind te oogsten en haar in daden om te zetten. Drie maanden op de “pauzeknop”
duwen na de bevalling is hiertoe gewoonweg onvoldoende. De gedachte aan werk
neuriet de hele tijd in het achterhoofd van jonge moeders, en de zorg voor zoon
of dochterlief richt zich meteen op het bewerkstelligen van een ritme en manier
van leven die moeders terugkeer naar de werkvloer kan bespoedigen. De “verstandelijke
aanpak” zegeviert hierbij: “op huilen reageer je best niet want dan maak je je
baby afhankelijk” (is dit nou niet net karakteristiek voor een baby: dat hij
afhankelijk is van een hechtingsfiguur en huilt om aan te geven dat hij zorg
nodig heeft?), en zoon of dochterlief wordt geslaaptraind, liefst zo vroeg
mogelijk. Vele ouders krijgen niet meer de kans om de eigen-aard-igheden van
hun kind te leren kennen en vertrouwen op te bouwen in hun eigen intuïties als ouders.
Het gebrek aan die basis kan ook jaren later bij moeilijkheden in de opvoeding
tot uiting komen. 

Krijgen ouders de tijd om
even ten volle in het mysterie van ouderschap te staan, voltrekken zich
wonderen. Door dit proces alsmaar uit te stellen
stellen we ook één van de meest gemeenschapsvormende ervaringen van
geraakt-zijn alsmaar uit. Dit is niet alleen een groot persoonlijk verlies –
wat immers als je plots beseft wat je écht wil in je leven maar je productieve
tijd al om is? – maar ook een reëel maatschappelijk verlies, dat uiteindelijk
ook bedrijven verarmt.