De gruwel van de
Duitse en Italiaanse bommen op Guernica – Spaans Baskenland, april
1937 – is meesterlijk in beeld gebracht door Pablo Picasso. Het
inferno van Guernica staat symbool voor zinloos, brutaal geweld tegen
burgers, net zoals Dresden (1945), My Lai (1968), Gaza (2008/09 en
2014) en… Fallujah (2004 en 2013/14).
Fallujah ligt in de Iraakse
Anbar-provincie. De stad kreeg herhaaldelijke malen te maken met
geweld en vernietiging, ver van alle camera’s. Op 28 april 2003
openden Amerikaanse soldaten er het vuur op een 200-tal manifestanten
tijdens een uitgangsverbod. Balans: 17 doden en 70 gewonden, een
Bloody Monday! Een jaar later – april 2004 – escaleert de opstand
in de stad tot een bloedbad. Het bezettingsgeweld maakte toen 800
doden van wie 600 burgers (300 vrouwen en kinderen).
Nadat Fallujah
dan toch in handen viel van opstandelingen reageerde het Amerikaanse
leger in november 2004 met een nieuwe operatie: Phantom Fury. En
woest was ze. CNN omschreef het offensief als een “explosie van de
lucht” boven Fallujah. Gevechtsvliegtuigen dropten clusterbommen in
een dicht bevolkt gebied. De krant The Washington Post beschrijft hoe
witte fosfor en artilleriegeschut een “muur van vuur” creëerden.
Dokters getuigden later over gesmolten lichamen. Rond de 70 procent
van de huizen werd geheel of gedeeltelijk vernietigd, naast 60
scholen en 65 moskeeën. De Brits-Amerikaanse dodentol was hoog, de
namen van de 99 gedode soldaten nauwkeurig bijgehouden en geëerd.
Naar het aantal doden bij de opstandelingen is het gissen: 1200?
1500? Het Rode Kruis schat het aantal burgerdoden op 800. Dat
allemaal op enkele dagen. De hel was in Fallujah gepasseerd en zou er
blijven. In de jaren daarop zouden de toxische wapens zorgen voor
heel wat miskramen, kankers, misvormde boorlingen, etc…
Tussen 2006 en 2008
werd heel Irak in brutaal geweld ondergedompeld. Bomaanslagen en
moordpartijen volgende elkaar in sneltempo op. De oorlog kreeg steeds
meer een sektarisch tintje. Sjiieten en soennieten organiseerden zich
in milities. De ene al extremistischer dan de andere. Opstandelingen
pleegden bomaanslagen. Al Qaida in Irak toonde zich erg actief. De
door sjiieten gedomineerde regering gebruikte evenzeer brutaal
geweld. Het ministerie van Binnenlandse Zaken, geleid door een
voormalige leider van de Badr-militie, fungeerde als commandocentrum
voor doodseskaders die luisteren naar namen als de ‘Wolf Brigade’,
‘Tigers’ en ‘Scorpions’. In 2011 trokken de Amerikaanse troepen zich
terug, met een ontmantelde en corrupte staat en een land in puin als
nalatenschap. De demonen bleven echter in Irak rondwaren. Het regime
van al-Maliki leek vastbesloten om de sektarische opdeling van het
land en de politiek van de marginalisering van de soennieten verder
te zetten.
Terug naar Fallujah,
21 december 2012. De soennitische minister van Financiën, Rafi
al-Issawi, wordt samen met zijn lijfwachten gearresteerd. De
bevolking reageerde met een protestmanifestatie waarbij Fallujah het
voortouw neemt. Het Iraakse leger antwoordde met ijzeren vuist. Op 25
januari 2013 vuurde het leger op een betoging in Fallujah. Er vielen
7 doden en 70 gewonden. Wat later volgde de reactie: 3 Iraakse
soldaten sneuvelen. Protestmanifestaties volgden elkaar op,
manifestanten haalden de Iraakse vlag van het Saddam
Hoessein-tijdperk terug boven. Hawija, een stad in de regio van
Kirkoek kreeg in april 2013 de volle laag. Er vielen 56 doden. Een
ontredderde en gefrustreerde bevolking opende de armen voor radicale
milities of sloot er allianties mee. Veiligheidstroepen vielen
Fallujah binnen, opnieuw tientallen doden. Ze werden teruggedreven.
Fallujah viel in de handen van de opstandelingen. ISIS kreeg voet aan
grond. In de hele provincie namen gewapende milities steden en dorpen
in. Het Iraakse leger ondernam verwoede pogingen om terug de controle
te verwerven, gewapenderhand dan. Fallujah werd opnieuw hard
getroffen.
Mensenrechtenorganisaties
spreken over honderden doden dit voorjaar alleen. Niemand weet nog
wat de tol is. Maar dat ze zwaar is, staat vast. Ik lees nu een
recent bericht op de website van het Baghdad Center for Human Rights
Studies. Droge cijfers, maar waarachter zoveel menselijk leed
schuilt. “Fallujah losses 4855 civilians, including 669 children as
a result of government shelling”, zo luidt de titel. Een officiële
bron van een ziekenhuis in Fallujah zegt dat er 1622 mensen zijn
gedood onder wie 260 kinderen. 3233 anderen zijn gewond met nogmaals
409 kinderen.
Cijfers en cijfers,
maar telkens laten ze een vader, moeder, broer of zus in verdriet
achter. Fallujah is niet in het nieuws; onze media vinden geen
verhaal in de vele doden. Terwijl de ‘coalition of the willing‘ het
Iraakse leger luchtsteun verleent tegen IS, dropt datzelfde leger
dodelijke bommen op deze stad.
