Het
plan van Panama dateert al uit 2006, maar kreeg in 2013 vorm toen de
overheid het programma Agro Nutre Panamá lanceerde. Doel is de
voedselkwaliteit te verbeteren door het ijzer-, vitamine A- en
zinkgehalte in de gewassen te verhogen. “We zien biofortificatie
als een goedkope manier om problemen met dagelijkse voeding aan te
pakken”, zegt Ismael Camargo, de coördinator van Agro Nutre.

In
2006 begon onderzoek naar de bioversterking van maïs. Twee jaar
later volgden bonen en in 2009 rijst en zoete aardappelen. Zo’n 4000
van de 48.000 zelfvoorziende boeren of ‘gezinsboerderijen’ doen
momenteel mee aan het planten van de verbeterde zaden.

Het toevoegen
van micronutriënten aan basisvoeding werd in 2009 overheidsbeleid in
Panama. Tot nu toe werden vijf variëteiten maïs, vier rijstsoorten
en twee soorten bonen op conventionele wijze veredeld.

Extreme
armoede bestrijden

“Het
project richt zich in de eerste plaats op gebieden waar extreme
armoede heerst en waar mensen voedsel verbouwen om van te leven”,
zegt Omaris Vergara, voedselingenieur aan de Universiteit van Panama.
“In deze fase denken we nog niet aan commercialisering van dit
voedsel. Het doel is de voedingswaarde te verbeteren van het voedsel
dat deze kleine boeren verbouwen.”

Vergara
zegt dat de grootste hindernis voor expansie het gebrek aan
onderzoeksinfrastructuur is. “Dit project richt zich op
kwetsbare groepen. Academische instituten zullen impactstudies doen,
maar die moeten nog beginnen en zijn erg duur”, zegt ze. “Het
gebrek aan onderzoeksfaciliteiten is een zwak punt in het project.”

Volgens
cijfers van Agro Nutre leeft een miljoen van de 3,5 miljoen inwoners
van Panama op het platteland. Van de plattelandsbevolking leeft de
helft in armoede en 22 procent in extreme armoede. De situatie is het
ergst onder inheemse bevolkingsgroepen.

Minder
waterverbruik

Isidra
González, een 54-jarige boerin uit het dorp Hijos de Dios in de
provincie Coclé, had er tot voor kort nog nooit gehoord. Vijf jaar
geleden begon ze met het planten van verbeterde zaden. Zeventig
gezinnen in het dorp zijn nu overgestapt op deze zaden.

“Ik
geloof dat ze beter zijn en dat ze een hogere opbrengst geven. Ze
hebben maar de helft van het water nodig om te groeien”, zegt
González, die al sinds de experimentele fase bij het project
betrokken is. “Mensen zijn blij met deze gewassen, want ze zijn
goed en hebben meer smaak. Mijn kinderen vinden de rijst en bonen
lekker en dat zegt iets”, lacht ze.

Vicente
Castrellón, een 69-jarige boer, begeleidt andere boeren in het
district. “We oogsten drie keer per jaar. Ik geeft technische
ondersteuning aan andere boeren. Zij oogsten nu vooral voor eigen
gebruik, maar bij sommigen is de opbrengst hoog genoeg om ook wat te
kunnen verkopen en daar een beetje geld mee te verdienen”, zegt
hij. De overstap naar versterkte zaden ging niet eenvoudig, zegt
Castrellón. “Het duurde bijna een jaar voordat ze zich
aansloten bij Agro Nutre. Nu zijn ze er echter enthousiast over.”

Zoete
aardappelen

De
introductie van zoete aardappelen als vierde gewas, was een
strategische zet, legt onderzoeker Arnulfo Gutiérrez uit. Deze
aardappel, die bijna was bijna verdwenen uit het Panamese dieet, is
wereldwijd het op vier na grootste gewas in termen van productie. De
VN-Voedsel -en Landbouworganisatie FAO promoot de expansie ervan
wereldwijd. Panama wil de consumptie van de zoete aardappel verhogen
en in 2015 twee of drie nieuwe, verbeterde soorten introduceren.

Los
van de wetenschap en productie, vraagt biofortificatie om constante
politieke lobbying om het in stand te houden als overheidsbeleid.
Eyra Mojica, vertegenwoordiger van het VN-Wereldvoedselprogramma
(WFP) in Panama, weet goed de weg in het parlementsgebouw.
“Voedselzekerheid is een complexe kwestie”, legt ze uit.
“Het WFP is de belangrijkste instantie die informatie verstrekt
aan de autoriteiten. Er heerst immers nog veel onwetendheid.”

De
vier verbeterde gewassen worden vanaf volgend jaar aangevuld met
onder meer cassave, zegt Mojica. “We willen toe naar zeven
verbeterde gewassen en ook nieuwe doelgroepen. Daarbij denken we ook
aan samenwerking met de lunchprogramma’s van de scholen.”

Panama
Turns to Biofortification of Crops to Build Food Security