Na een reeks grootschalige schandalen rond het misbruiken van online persoonlijke data die u allen bekend zijn (indien het toch onopgemerkt voorbij zou zijn gegaan, ‘NSA-hackings, ‘News Of The World’, Hacking van Microsoft,..), staat online privacy-wetgeving hoog op de agenda van de Europese Unie.

Dat deze incidenten het vertrouwen van de Europeanen ernstig hebben beschadigd, bleek nog maar eens uit een peiling van de EU zelf (‘Special Eurobarometer 359’). Meer dan 70 procent van de Europeanen zegt bezorgd te zijn over wat bedrijven met hun gegevens doen.

De achtste editie van ‘Dag van de gegevensbescherming’ op 28 januari 2014 vestigt extra aandacht op deze problematiek. De vraag is volgens Raf Jespers, advocaat en schrijver van het boek ‘Big Borther in Europa’, of er ook effectief iets uit de bus zal komen. “De kans bestaat dat door lobbywerk van bedrijven de goedbedoelde voorstellen zodanig worden afgezwakt dat ze aan de kern van de zaak weinig zullen veranderen.”

Nieuwe wetgeving

De plannen dateren reeds van januari 2012 maar kregen een extra boost na onthulingen van Wikileaks en Edward Snowden. De nadruk ligt op voorstellen om mensen opnieuw greep te geven op hun online gegevens. Het gaat om principes zoals:

• Recht op wissen’ ( Je gegevens moeten worden gewist als je dat wenst)
• ‘Verplichte melding bij inbreuk’ ( bedrijven moeten overheden verplicht melden dat ze zijn gehacked)
• ‘Expliciete toestemming verplicht’ ( zonder persoonlijke toestemming geen gebruik toegestaan).

Deze Europese wetgeving zal de bestaande nationale wetgeving vervangen in alle 28 lidstaten. De wetgeving geldt dan ook voor buitenlandse bedrijven die toegang wensen te krijgen tot de Europese markt. Er was in het initieel voorstel ook een Europees agentschap voorzien dat toeziet op de naleving ervan met sancties bij niet naleving. Dat zou nu echter worden geschrapt, een gemiste kans vindt Raf Jespers.

“Door de enorme lobby uit de sector ligt de controle nu bij het land waar het bedrijf is gevestigd”, zegt Jespers, “Met als gevolg dat alle bedrijven zich kunnen vestigen in het land met de minste controle.”

Wat met overheidspionage?

Viviane Reding, Europees Commissaris voor Justitie, Fundamentele Rechten en Burgerschap, verwees in een persbericht ook naar een andere illustere vorm van ‘datawinning’, namelijk overheidsspionage. Ze benadrukte dat het een topprioriteit is om er voor te zorgen dat Europese burgers op zijn minst dezelfde bescherming genieten als Amerikanen ( Nu bestaat er nog en verschil in de Amerikaanse wetgeving tussen burgers en niet-burgers).

Volgens Raf Jespers is deze hoop een illusie, ” De Verenigde Staten is niet eens bereid om een bilateraal akkoord te sluiten met Duistland, waarom zouden ze dan wel bereid zijn om dat met de EU te doen? Zelfs nu na alle heisa die er is geweest luisteren ze per dag gemiddeld 200 miljoen gesprekken af. Je kan dus alleen maar concluderen dat overeenkomsten met de VS éénrichtingsverkeer zijn.”

Burger is zelf verantwoordelijk dan?

De oorspronkelijke bedoeling van DataProtectionDay is het verbeteren van het bewustzijn rond privégevens. Hoe vaak klikt een mens niet op ‘ik-ga-akkoord’ zonder de bijsluiter te lezen? Maar zo geeft u zonder dat u het beseft een bedrijf toestemming om allerlei gegevens over u te verzamelen en door te verkopen.

Peter Hustinx, Europees Toezichthouder voor Gegevensbescherming vindt dat een probleem waar de Europese wetgeving niet veel aan kan veranderen. “De meeste mensen zijn bezorgd maar niet op het niveau van hun dagelijks handelen. Ze zijn op Facebook, gebruiken gadgets en downloaden apps. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor hun instellingen.”

Volgens Peter Hustinx zijn we gewend geraakt aan een heleboel gratis online diensten, en staan er niet meer bij stil dat we zoveel gegevens te grabbel gooien.  Hij raadt de gebruiker aan om voorzichtig om te springen met het vrijgeven van persoonlijke gegevens en vooral gebruik te maken van je rechten.

Raf Jespers vindt wel dat we moeten blijven druk zetten op Europa zodat het thema niet naar de achtergrond verdwijnt: “Er zijn in Europa twee krachten aan het werk waardoor de uitkomst nog onduidelijk is. De wil om te hervormen bestaat wel degelijk, alleen zijn er ook veel bedrijven die enorme economische belangen hebben bij dataverzameling en dat maakt het goedkeuren van sterke wetten niet gemakkelijk.”

Om mensen bewust te maken over wat het delen van gegevens op internet betekent, werd er alvast een opvallende promofilm gelanceerd op DataProtectionDay 2014