Centraal-Azië
Begin september deed president Xi Jinping een viertal Centraal-Aziatische landen aan en nam hij in Bisjkek, de hoofdstad van Kirgizië, deel aan een conferentie van de Shanghai Cooperation Organisation (SCO)[1].
In Turkmenistan ondertekende Xi een overeenkomst waarbij China de import van Turkmeens gas met 60 procent zal zien stijgen tegen 2016. In Kazachstan lieten de Chinezen weten dat ze 5 miljard dollar wilden neertellen voor een aandeel in het Kashagan-olieveld, maar dit was onderdeel van een reeks contracten ter waarde van meer dan 30 miljard dollar.
In Oezbekistan werd een overeenkomst gesloten om een vierde deel te bouwen voor de Centraal-Aziatische aardgaspijplijn. Met Kirgizië werd een strategisch partnerschap afgesloten (zodat China nu met alle Centraal-Aziatische staten een dergelijk akkoord heeft).
Er werden ook plannen ontvouwd om voor 3 miljard dollar bijkomende kredieten te verlenen. Het was tijdens een toespraak in Kazachstan dat de Chinese president opriep tot het vormen van een nieuwe economische zone die de hedendaagse verderzetting zou zijn van de voormalige zijderoute.
De beoogde regionale integratie zou moeten leiden tot een meer eengemaakte economische politiek en wetgeving.
Volgens analisten is de Chinese dynamiek in een gebied dat traditioneel tot de Russische invloedsfeer behoort, de Russische ster wat aan het tanen. Overigens verminderde de groei van de Russische economie tijdens de eerste 8 maanden van 2013 tot 1,5 procent terwijl China nog met 7,5 procent groeit.
Zuidoost-Azië
Een paar weken later keerden president Xi en Li zich naar de zuidoostelijke kant van Azië waar de VS een grote invloed uitoefent. Het was de bedoeling dat president Obama ook de Aziatische topconferenties zou bijwonen en enkele landen bezoeken.
Hij moest echter afzeggen wegens de shutdown en zo lag de weg voor de Chinese leiders open om de show te stelen.
Terwijl de VS het afzeggen van Obama’s reis bekend maakte, sloot Xi Jinping voor 30 miljard dollar deals af in Indonesië en kondigde hij een ’alomvattend strategisch partnerschap‘ met Maleisië aan, inclusief het upgraden van de militaire betrekkingen.
Reuters merkt op dat China sinds 2011 zijn positie als grootste handelspartner met de meeste Aziatische landen verstevigd heeft en dat zijn investeringen in de regio blijven stijgen, weliswaar vanaf een lager vertrekpunt dan de EU, Japan of VS.
Tijdens Xi’s bezoek aan Maleisië werd bijvoorbeeld de hoop uitgesproken de bilaterale handel, die nu 95 miljard dollar bedraagt, tegen 2017 op te trekken tot 160 miljard.
China heeft al een vrijhandelsverdrag met de economische organisatie Association of Souteast Asian Nations (ASEAN), maar op de ASEAN-top te Brunei maakte Li Keqiang bekend een stap verder te willen zetten met een nieuw verdrag voor vriendschap en samenwerking met ASEAN.
Hij sprak van een nieuwe maritieme zijderoute in de 21ste eeuw. Het Chinese charmeoffensief geschiedde overigens juist op de tiende verjaardag van het strategisch partnerschap met ASEAN.
Voor het zover is, zullen er nog overeenkomsten moeten worden bereikt over de betwiste gebieden in de Zuid-Chinese Zee. Premier Li verklaarde daarover de internationale erkende gedragscode voor maritiem recht te willen naleven en verder te willen onderhandelen met de betrokken lidstaten, maar dan zonder pottenkijkers als de VS.
Overigens bezocht geen van beide Chinese leiders de Filipijnen. De Filipijnen heeft China immers internationaal gedagvaard.
Met Vietnam werd meer concreet afgesproken een gemeenschappelijke werkgroep op te zetten die offshore samenwerking bespreekt. Zonder een regeling op dit vlak kan China zijn droom wel vergeten om bij de aanleg van een pan-Aziatische spoorweg een toonaangevende rol te spelen qua supersnelle lijnen.
Hoe dan ook zijn voor de spoor-, weg-, elektriciteits- en andere verbindingen tussen China en ASEAN gigantische sommen nodig en Xi Jinping verklaarde zich in Jakarta voorstander van het opzetten van een Aziatische bank die deze infrastructuur zou bekostigen. De Aziatische Ontwikkelingsbank maakt de inschatting dat er daarvoor 8.000 miljard dollar nodig is.
Vrijhandel
Aan de andere Aziatische landen buiten ASEAN stelde Li voor om binnen de twee jaar de discussies over een ‘Regional Comprehensive Economic Partnerschap’ te voleindigen. Australië wil zelfs binnen het jaar de discussies over de vrijhandelszone met China afronden. Andere gegadigden zijn Japan, India, Zuid-Korea, Australië en Nieuw- Zeeland.
Door de afwezigheid van president Obama was er enkel sprake van de RCEP die, eenmaal verwezenlijkt, 40 procent van de wereldhandel zou omvatten. De VS wil echter zijn Trans Pacific Partnerschap (TPP) doordrukken en dit omvat 12 landen waaronder Japan en Vietnam, maar niet China.
Het TPP zou goed zijn voor 30 procent van de wereldhandel. Er is ook een kwalitatief verschil tussen RCEP en TPP. RCEP is een gewone vrijhandelszone, terwijl de vereisten voor TPP hoger liggen: er zijn regelingen voor de bescherming van de intellectuele rechten evenals bepalingen over staatsondernemingen.
Beide concepten verschillen dus, maar de Japanse minister voor Economie Akira Amari gelooft dat beide partnerschappen uiteindelijk zullen integreren. Er zal dus de komende tijd aardig wat gebakkeleid worden over de modaliteiten van vrijhandel in Azië.
Reuters heeft zo zijn twijfels over het TPP, de economische poot van Obama’s inplanting in Azië. In diverse landen is weerstand gegroeid tegen het openen van de eigen markten (bijv. landbouw in Japan) en indien er al een overeenkomst komt, moet die ook nog goedgekeurd worden door het Congres.
Reuters acht het weinig waarschijnlijk dat de Amerikaanse regering dit wetgevend proces met succes zou kunnen doordrukken in de verwarde situatie die de VS nu kent. Het westerse persagentschap besluit dat er op het commerciële vlak meer sprake is van retoriek dan van actie.
Over de politieke kant van deze inplanting herinnert het persagentschap eraan dat afgesproken werd om 2.300 mariniers te stationeren in het Australische Darwin. De totale kost voor het bouwen van huisvesting voor deze 2.300 soldaten wordt door de Amerikaanse senaat op 1,6 miljard dollar geraamd, de facto heeft Australië nog maar 11 miljoen dollar vrijgemaakt voor een nieuw militair kwartier in Darwin. Op dit ogenblik is er nog geen enkele marinier in Darwin aanwezig.
Jan Jonckheere
Jan Jonckheere is redacteur bij Chinasquare.be
Voetnoten
- [1]Een samenwerkingsverband tussen China, Kazakhstan, Kirgizië, Rusland, Tadzjikistan en Oezbekistzan.