De welles-nietes discussie over de loonkost in België zet zich voort. Welles: de loonkost in België is veel hoger dan elders en daarom investeren ondernemers liever elders – en dus moet de loonkost in België naar omlaag, en liefst zonder ondernemers op een andere manier te belasten. Nietes: zelfs als de loonkost in België hoger is dan elders is dat niet de reden waarom ondernemers liever elders investeren – en van de lonen (en de automatische indexering ervan) moet men afblijven.
Er is een derde optie: de loonkost in België is veel hoger dan elders, daarom investeren ondernemers die het kunnen liever elders, en dus moet de loonkost elders naar omhoog. Het is een voor de hand liggende oplossing voor elk relatief probleem: als Janneke te lang is om te kunnen dansen met Mieke, dan moet ofwel Janneke korter worden (geen hakken meer), ofwel Mieke langer (nieuwe schoenen met hogere hakken). Als er te weinig plaatsen zijn op de trein, dan moet ofwel het aantal plaatsen naar omhoog, ofwel het aantal reizigers (voor die trein) naar omlaag. Dus als de loonkost in België te hoog is om ondernemers aan te trekken of hier te houden, dan moet ofwel de loonkost in België naar omlaag, ofwel elders naar omhoog.
Laat ons even abstractie maken van de praktische bezwaren die onmiddellijk opduiken (zoals: de regering van België kan de loonkost elders in de wereld niet veranderen). Zijn er principiële argumenten om te stellen dat de loonkost in België te hoog is? Hebben de gewone mensen in België het te goed, verdienen ze te veel? Wie beweert dat de loonkost omlaag moet, beweert die dat er minder moet worden geproduceerd, of dat er een kleiner deel van de waarde van de productie naar de loonkost moet gaan (en meer naar de vergoeding voor de investering van kapitaal)? Volgens de CIA factbook haalt België de 120ste plaats in een lijst van 136 landen, gerangschikt volgens inkomensongelijkheid, van hoog naar laag. Is het een probleem dat die ongelijkheid in België nog relatief klein is, of is het een probleem dat die ongelijkheid elders relatief groter is? Als er geen principiële argumenten zijn om te stellen dat de loonkost in België te hoog is, dan moeten we tenminste ernstig overwegen dat de loonkost elders te laag zou kunnen zijn. Maar dat doet ongeveer niemand.
Of toch? Het eindrapport van het burgerpanel van de G1000 werd gisteren bekend gemaakt, en beveelt aan om de “loonlasten te standaardiseren op Europees niveau, beginnend bij deze van de buurlanden”. Of: concurrentie tussen bedrijven zal er altijd zijn maar haal sociaal beleid uit de concurrentieoorlog door het te harmoniseren. Treffend: noch De Standaard, noch De Morgen haalden dit element uit het eindrapport van het burgerpanel. De Wereld Morgen deed dat wel: “In dat verband is er ook het pleidooi om de loonlasten te standaardiseren op Europees niveau.” (Metro ook, by the way.) Toeval?
De eerlijkheid gebiedt me om te erkennen dat iets dergelijks ook al in het regeerakkoord Di Rupo staat (op pagina 166): “België zal ervoor blijven ijveren dat de fiscale en sociale dimensies van de Europese integratie evenzeer naar voren worden geschoven als nieuwe kansen voor de Unie. Dit moet geconcretiseerd worden onder meer door een proces van sociale convergentie naar hoge standaarden en een verder doorgevoerde fiscale harmonisatie.” Maar daar gebeurt weinig of niets mee, voor zover een modale burger zoals ik kan beoordelen.
Simpel is het niet, dat geef ik graag toe. Binnen de Europese Unie klinkt de roep om een coherent sociaal beleid nog zwak – onvoorstelbaar zwak eigenlijk, gelet op de afkalving van het sociaal beleid land per land. En, zoals ik eerder al schreef, het probleem eindigt niet aan de grenzen van de Europese Unie. De weg naar een mondiaal sociaal beleid – en mondiale sociale bescherming – lijkt de minst evidente optie. Pas wanneer we de andere opties uitsluiten zullen we de moed vinden om de moeilijkste weg aan te vatten. In drie stappen:
1. Als de loonkost in België veel hoger blijft dan elders zullen investeringen wegtrekken naar elders. Struisvogelpolitiek helpt hier niet.
2. De loonkost en het sociaal beleid in België naar beneden halen in de hoop dat we zo investeringen kunnen aantrekken is hond-die-naar-staart-hapt-politiek, en die werkt ook niet, want andere landen doen net hetzelfde.
3. De enige optie is mondiaal sociaal beleid en mondiale sociale bescherming.
Van zodra we dat beseffen, zullen we ook inzien dat onze nationale uitgaven voor zogenaamde “ontwikkelingssamenwerking” ook zouden kunnen dienen als hefbomen voor mondiaal sociaal beleid – en dat besparingen op die uitgaven eerder dwaas zijn.
