Onderzoekers Jonathan Debeer en Kathleen van Walle van het Steunpunt Gelijkekansenbeleid en de promotoren, professor Patrick Loobuyck en professor Petra Meier van de Universiteit Antwerpen, zijn voor deze studie in gesprek gegaan met heel wat imams, bestuursleden van moskeeën, koepelverenigingen en leden van de moslimexecutieve. Hun eindverslag werd op vrijdag 13 januari 2012 aan Vlaams minister van Inburgering en Integratie, Geert Bourgeois (N-VA), overgemaakt.

Buitenland

Een van de voornaamste bevindingen van het onderzoek is dat vrijwel alle imams die vandaag actief zijn in Vlaanderen zijn geboren in het buitenland. Velen onder hen spreken weinig of geen Nederlands en hebben nauwelijks voeling met de lokale context. Dit bemoeilijkt soms de relatie met de jongere generatie die hier is opgegroeid en waarvan Nederlands de moedertaal is.

Jongeren gaan via andere kanalen op zoek naar de ware islam waardoor de kans op radicalisering stijgt. Tegelijkertijd stellen de onderzoekers vast dat heel wat jonge mensen klaar staan om de fakkel in de moskeebesturen over te nemen. Minister Bourgeois: “Een opleiding voor imams kan hier soelaas bieden. Zo moeten imams niet meer naar het buitenland om daar een opleiding te volgen in een taal die ze amper machtig zijn, in een land dat ze niet kennen. Minister van Onderwijs Pascal Smet onderzoekt dit momenteel.”

Diversiteit

Bourgeois liet de studie uitvoerenomdat het maatschappelijk debat over de positie van de islam in onze samenleving volgens hem is doorspekt met heel wat algemeenheden en polariserende stemmen.: “Ik ben daarover zeer bezorgd omdat dit de integratie en het samenleven allerminst ten goede komt. Daarom heb ik het Steunpunt Gelijkekansenbeleid gevraagd om een objectief beeld te schetsen van de positie van de Imams, de Islamconsulenten en de moskeeën in onze samenleving. Uit dit waardevolle en baanbrekende studiewerk blijkt alvast dat de diversiteit in de Islam zeer groot is.”

Dialoog

De minister wil nu de studie aanwenden om een en ander bij te sturen: “Heel wat moskeeën staan voor een generatiewissel en dat opent perspectieven. Het werk van de eerste generatie die ondertussen ouder is vormt een goede basis om verder te bouwen aan moskeeën die meegaan met hun tijd, die voeling houden met de buurt en dus ook in staat zijn te communiceren met de bredere samenleving”.

“Ik ga de moskeebesturen vragen een Nederlandstalige naam te dragen. Niet alleen omwille van de perceptie door de bredere samenleving maar ook om de band met de jonge gelovigen te versterken van wie de moedertaal Nederlands is. Net omdat die beeldvorming zo belangrijk is in het integratieverhaal riep ik lokale besturen vorig jaar nog op om werk te maken van een ‘interlevensbeschouwelijke dialoog.”

Nuanceren

De onderzoekers raden de overheid in hun eindrapport aan de activiteiten en de islam op een meer genuanceerde, positieve en correcte manier in beeld te brengen in de media, op de opendeurdagen, de ramadan gebonden activiteiten en de interreligieuze dialoog meer onder de aandacht te brengen.

Dat hier mogelijkheden liggen bewijst een ander belangrijk luik uit het studiewerk. Steeds meer moskeeën zijn bereid socio-culturele activiteiten te ontplooien. Niet alleen voor de eigen gelovigen maar ook in samenwerking met buurtcomités, de stad of gemeente en het bredere verenigingsleven.

Er zijn dan ook heel wat lokale initiatieven gaande van opendeurdagen, rondleidingen of gezamenlijke fiets- en wandeltochten. Soms komen die activiteiten voort uit een platform van diverse religies en levensbeschouwingen al dan niet door de lokale overheid ondersteund.

Polarisering

De minister is erg opgetogen over de studie en voelt zich door de publicatie gesterkt verdere concrete maatregelen te nemen. “De Islam heeft, net als elke levensbeschouwing, een plaats in onze samenleving”, zegt Bourgeois. “Het bredere kader is: burgerschap met gelijke rechten en plichten, en de fundamentele verworvenheden van de verlichting. Ondanks radicaliserende stemmen ben ik ervan overtuigd dat de islam hierin een plaats kan hebben”.

“Het debat moet dus blijvend worden aangezwengeld en dit doe je best door de moslims erbij te betrekken. Ik heb de Islamitische koepels en een vertegenwoordiger van de moslimexecutieve dan ook ingelicht over de resultaten van dit studiewerk en hen gevraagd samen aan oplossingen te werken voor de aangehaalde knelpunten”.

“Ik heb het gevoel dat hiermee een dialoog in gang gezet is en ik hoop dat we deze kunnen warm houden. Dat is in het belang van de overheid, de moslimgemeenschap en de hele samenleving. Niemand is immers gebaat bij een polarisering van bevolkingsgroepen en religies.”