“De verschrikking van het nucleaire incident in Fukushima valt niet te ontkennen. Toch moet de toekomst van kernenergie verstandig afgewogen worden als Japan zijn economische macht wil behouden”, verklaart hoogleraar en ingenieur Takao Kashiwagi van het Instituut voor Technologie van Tokio.

Japan stond op het punt meer kerncentrales te bouwen om zijn economie aan te drijven, maar werkt nu aan een nieuw energiebeleid dat tegemoet komt aan de groeiende antinucleaire gevoelens bij de bevolking, zonder nadelige gevolgen voor de industrie.

Kerncentrales verbeteren

Bijna 30 procent van de energievoorziening wordt ingevuld door kernenergie, brengt Kashiwagi in herinnering. Hij maakt deel uit van het nieuwe energiecomité van de Japanse regering. “In plaats van de ogen te sluiten voor de realiteit van onze afhankelijkheid van kernenergie, moeten we technologie ontwikkelen die de veiligheid van kerncentrales verbeterd. Japan werkt hiervoor best internationaal samen.” Ook het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) bepleitte al universele veiligheidsvoorschriften in kerncentrales.

Hoogleraar en tegenstander van kernenergie Reiichi Suzuki meent dat steeds meer mensen willen dat de kerncentrales in het gebied van Fukushima worden gesloten. “Kernenergie heeft geen enkele verdienste. De technologie is onveilig maar ook duur voor de bevolking door de subsidies. Ze laat grote bedrijven toe om onze energiebevoorrading te controleren.”

Door het stilleggen van de reactoren als gevolg van de ramp in Fukushima waren er stroompannes, die vooral de industrie angst inboezemen. Verwachte verliezen en hoge financiële vergoedingen betekenden een zware klap voor de Japanse economie, waarvan de groei in 2011 naar verwachting zal vertragen tot minder dan 1 procent. Economen stellen dat stroompannes meer Japanse bedrijven naar het buitenland zal jagen, met een hogere werkloosheid tot gevolg.

Gouverneur van Aomori

Expert in internationale relaties Takeshi Inoguchi zegt dat de economische waarschuwingen de schijnwerpers hebben gericht op de moeilijke veiligheidskwestie van kernenergie. “De nucleaire besmetting in Fukushima heeft druk gezet op Tokio om nederig toe te geven dat het fouten heeft gemaakt en te beloven dat er meer veiligheid komt. De bevolking verwacht deze veranderingen.”

Een peiling van mei gaf aan dat 70 procent van de mensen tegen kernenergie is gekant. Toch zijn er tekenen dat het ongenoegen wordt getemperd. Op 8 juni bijvoorbeeld werd Shingo Mimura herverkozen als gouverneur van de prefectuur Aomori, die een kerncentrale in werking en vier kerncentrales in aanbouw telt. Zijn tegenstanders wilden de bouw van de centrales stilleggen. Mimura beloofde hogere veiligheidsnormen tijdens een bezoek van de reactors en die strategie lijkt te werken.

Nucleaire ambities

Oudere inwoners van Aomori spraken in de Japanse media van een grote druk op hun schouders. “Ik ben bang en het zint me niet. Maar we zijn voor ons levensonderhoud afhankelijk van de kerncentrale”, getuigt de tachtigjarige Junji Takeyama, wiens zoon en kleinzoon voor elektriciteitsbedrijven werken. Bijna de helft van de bevolking in de meeste gemeenten van Aomori, waar de kerncentrale staat, is aangewezen op de elektriciteitsmaatschappij Tohoku.

Voor de ramp in Fukushima wou Japan zijn aandeel uit nucleaire stroom optrekken tot 50 procent van het nationale elektriciteitsverbruik. De hoogleraren Suzuku en Kashiwagi zijn het erover eens dat Fukushima Japan van deze ambitie deed afstappen. “Maken we helemaal een eind aan het oude systeem of aanvaarden we geleidelijke verandering? Het gevecht is nog maar pas begonnen”, besluit Suzuki.