De drie vermaarde mensenrechtenexperts – de Egyptisch jurist Cherif Bassiouni die in de VS rechten doceert, de voormalige Jordaanse minister van Cultuur Asma Khader en de Canadese jurist en voormalig rechter van het Internationaal Strafhof Philippe Kirsch – zullen tot eind deze maand in Libië onderzoek verrichten. Ze reizen ook naar de buurlanden Egypte en Tunesië. Op 17 juni moeten ze hun rapport voorleggen aan de Mensenrechtenraad.

Volgens voorzitter Bassiouni heeft de onderzoekscommissie “een breed mandaat”: ze kan “alle schendingen” onderzoeken, “door wie ze ook gepleegd zijn”, en zal zich ook over schendingen van het humanitair recht buigen.

De drie onderzoekers willen zowel in gebieden werken die door het regime gecontroleerd worden als in de streken die in handen zijn van de oppositie. Ze zijn van plan met de regering en de overgangsraad te praten, maar ook met strijders, burgers, gevangenen, mensen in ziekenhuizen, vluchtelingen, medewerkers van de VN en van hulporganisaties.

Manipulatie

De Libische regering heeft een persmededeling verspreid waarin staat dat de commissie vanaf 15 april welkom is. Peter Bouckaert van Human Richts Watch die onlangs nog in Libië was, denkt dat de commissie de toelating zal krijgen om naar Tripoli te reizen. “De vraag is of ze daar echt zal kunnen werken, of dat de regering haar aanwezigheid zal proberen te manipuleren. De belangrijkste onderhandelingen gaan over de minimale werkvoorwaarden. Je kan niet zomaar naar daar reizen en een ronde maken die door de regering is uitgestippeld.”
 
Volgens Bassiouni zullen de commissieleden hun informatiebronnen geheim houden en getuigen bescherming bieden. De missie zal samenwerken met het Internationaal Strafhof, dat eind februari van de Veiligheidsraad een mandaat kreeg om naar oorlogsmisdaden te speuren in Libië.

Peter Splinter van Amnesty International is blij met de kwaliteit van de commissieleden, maar vreest dat ze te weinig tijd zullen hebben om alles goed te onderzoeken.

Bassiouni zelf zegt dat hij samen met zijn twee collega’s van plan is in hun rapport een aanbeveling op te nemen om de onderzoekscommissie meer tijd te gunnen. “Dit is de vierde oorlog die ik ga onderzoeken” (Bassiouni deed eerder uitgebreid mensenrechtenonderzoek in voormalig Joegoslavië en Afghanistan, nvdr.); veel dingen worden pas later bekend.” Potentiële getuigen “liggen in het ziekenhuis of hebben familieleden in het land en kunnen dus niet praten tot het weer rustiger is. Dit soort onderzoeken levert geen onmiddellijke resultaten op.”