Een aantal recente gerechtelijke uitspraken wijzen op de omvang van het probleem. Er waren uitspraken over individuele gevallen van educatieve discriminatie van Roma in Kroatië, Griekenland, Tsjechië, Slovakije en Hongarije.

Deze uitspraken en een oproep van het Europese Hof van de Rechten van de Mens om Romakinderen toegang tot het reguliere onderwijs te verlenen hebben tot weinig actie geleid. Dat zeggen verschillende mensenrechtenorganisaties.

Segregatie

“Onderzoek in een aantal landen wijst op segregatie en de gerechtelijke uitspraken bevestigen dat discriminatie een veelvoorkomende praktijk is”, zegt Jana Vargovcikova, coördinator bij Amnesty International in Tsjechië.

De discriminatie van Romakinderen in scholen is goed gedocumenteerd door rapporten van Amnesty International en ook andere organisaties wijzen op segregatie in scholen uit het voormalige Oostblok.

De discriminatie gaat van openlijke segregatie op reguliere scholen door Romakinderen in aparte klassen onder te brengen tot het plaatsen van Roma in scholen voor verstandelijk gehandicapte kinderen na het afnemen van een gebrekkige of een discriminerende test. Dit laatste gebeurt volgens het Europese Hof van de Rechten van de Mens op grote schaal.

Volgens een studie van de Open Society Foundation hebben kinderen van Roma in Slovakije en Tsjechië respectievelijk 28 en 27 keer meer kans om in het bijzonder onderwijs te worden geplaatst in scholen die worden omgedoopt tot praktijkscholen.

Een studie uit 2011 van de Tsjechische onderwijsinspectie spreekt over meer dan drieduizend leerlingen die in dit soort scholen worden geplaatst zonder dat ze getest werden.

Warme maaltijd

“In Dumbraveni in Centraal-Roemenië gaan ongeveer vijfhonderd Romakinderen naar het bijzonder onderwijs hoewel ze normaal zijn”, zegt Ciprian Necula, een Roma-activist die werkzaam is in Boekarest. “Dat komt omdat ze enkel hun eigen taal spreken en dat niet zou passen binnen de reguliere scholen in het land. Als ze eenmaal de leeftijd hebben bereikt om naar de middelbare school te gaan kunnen ze niet lezen of schrijven, maar enkel tekenen.”

Hun ouders zijn vaak gewoon blij dat ze een warme maaltijd krijgen op school. Verder zijn ze slecht geïnformeerd over de impact op de educatieve ontwikkeling van hun kind. Ook angst om gepest te worden op een reguliere school of de hogere kostprijs spelen mee.

Open brief

De Tsjechische regering had eerder aangekondigd om de praktijkscholen in fases te laten overschakelen naar inclusief onderwijs. Maar de vrees is nu dat de doelstelling van 2015 voor de sluiting van de praktijkscholen niet gehaald zal worden.

Mensenrechtenorganisaties denken dat de regering immers zal terugkomen op deze toezegging onder druk van niet-Roma-ouders, docenten van de praktijkscholen en psychologen, die onlangs meer dan zeventigduizend handtekeningen wisten te verzamelen voor een petitie tegen de sluiting van praktijkscholen.

Volgens hen is die angst onterecht want alles zou gefaseerd verlopen en het reguliere onderwijs zou steun ontvangen om aan de individuele behoeften van elk kind te voldoen.

Amnesty International en twee andere organisaties schreven vorige maand een open brief aan de Tsjechische regering. Daarin wordt gevraagd om een moratorium in te stellen op de plaatsing van Romakinderen in praktijkscholen, en om een evaluatie van het systeem, rekening houdende met de internationale en regionale regels voor onderwijs en non-discriminatie.

De regering heeft tot op heden nog niet gereageerd op de brief.