“Hoe dieper mensen afdalen in hun psyche,” zei Ulrich Seidl in Cannes, “hoe dichter ze de misdaad benaderen”. De uitspraak typeert deze door dood, vervreemding, seksualiteit en misdrijven geobsedeerde cineast van Hundstage, Import/Export en nu dus ‘Paradies:Liebe’. Via het abjecte – al wat vies, vuil, veracht en verworpen is – confronteert de iconoclast ons steevast met sociale taboes en mentale malaises.
Seidl groeide op in een Oostenrijkse katholieke bourgeois familie en zou later rebelleren tegen wat hij noemde “de verstikkende sfeer”. “Mijn vader wou dat ik priester werd,” zegt hij, “en als kind beviel het idee me wel. Met de hulp van mijn zussen verkleedde ik me en voerde missen op. Maar op mijn veertiende revolteerde ik heftig tegen de leugens die opgedist worden door school, gezin en kerk”.
De (emotionele) waarheid werd zijn missie in fictiefilms met een documentaire stijl (“ik voed me met een werkelijkheid die ik tegelijkertijd heruitvind”), een sombere toon en een unheimliche sfeer. “Het is niet dat ik me perse wil buigen over de duistere zijde van het leven,” stelt Seidl, “ik wil enkel de verborgen kanten ervan tonen. Met P’Paradies:Liebe’ focus ik op het gevoel van intense eenzaamheid dat iedereen kent zonder het te willen erkennen, op het verschrikkelijke en nooit bevredigde verlangen zich beschermd en geliefd te voelen dat ons allemaal drijft maar dat we voor onszelf verborgen houden”.
Oorspronkelijk zou de film een onderdeel zijn van een zes uur durend epos waarin drie verhalen van evenveel vrouwen (twee zusters en een dochter) elkaar kruisen. Maar na een eerste montage besloot hij het geheel op te delen in drie films verbonden met evenveel concepten: liefde (‘Paradies:Liebe’), geloof (Paradies: Glaube) en hoop (Paradies: Hoffnung).
Leidraad zijn de onvervulde dromen en verlangens van “vrouwen met lage marktwaarde” en het woord paradijs dat verwijst naar “de belofte van een staat van permanent geluk en naar een constant misbruikt concept in de toeristische industrie”.
Deel een van het drieluik, ‘Paradies:Liebe’, draait rond een blanke vrouw die voor het eerst naar Afrika reist en daar in aanraking komt met Beach Boys, zwarte mannen die zich inspannen om sekstoeristen te plezieren. In tegenstelling tot haar meer cynische lotgenotes zoekt Teresa echter niet enkel fysiek plezier maar ook liefde en waardigheid.
Dat denkt ze te vinden bij Munga, een warme charmeur die haar de illusie van jeugd en liefde schenkt. Ontluistering en ontgoocheling blijven echter niet uit. De op leugens gebouwde handel (geld duikt snel op in Munga’s verhalen) doodt immers gevoelens. En emotieloosheid leidt naar eenzaamheid. Ondanks de feestjes en de even arrogante als dwaze vriendinnen. Geld zorgt wel voor macht maar niet voor geluk.
Zoals gewoonlijk werkte Ulrich Seidl zonder traditioneel scenario en ontwikkelde hij scènes via planning en de interactie tussen professionele en amateur-acteurs. Lange takes met frontaal in beeld gebrachte personages creëren hallucinante tableau vivants vol expliciete seks, naturalistische dialogen en pijnlijke confrontaties.
De stille wanhoop druipt van het beeld, terwijl de wederzijdse uitbuiting beschamend duidelijk wordt en de zoektocht naar verloren schoonheid en ongrijpbaar geluk tot diep in onze ziel kerft. Seidl maakt erg lichamelijke cinema: “Het fysieke speelt altijd een belangrijke rol in mijn films, ik zit graag dicht op de huid om zo een uitvergrote en niet opgesmukte realiteit te tonen. Juist in die rauwheid vind je schoonheid.”
Wat meteen ook duidelijk maakt dat hij morele cinema maakt. Genadeloos maar absoluut niet cynisch. Na dit eerste vrouwenportret vol gruwel en schoonheid volgen de spirituele zoektochten naar geluk van Teresa’s zus in een Weense religieuze gemeenschap (Paradies: Glaube) en haar dochter in een dieetkamp (Paradies: Hoffnung). Daarop is het wachten tot september dit jaar en februari 2014.
