Het protest was in de eerste plaats gericht tegen de forse stijging van enkele basisproducten per 1 januari. Maar het algemene ongenoegen onder de werkloze jongeren zit diep.
Mediastilte
Net als in Tunesië is de Algerijnse overheid als de dood voor een veralgemening van het sociale ongenoegen. De officiële media zwijgen als vermoord over de rellen of stellen ze voor als het werk van enkele geïsoleerde ‘oproerkraaiers’. Een regeringsmededeling kwam er vooralsnog niet. De minister van jeugd riep vrijdag op tot ‘kalmte’. Hij zei dat “geweld niets zou oplossen en dat Algerije goed voor zijn jongeren zal zorgen”. Zaterdag is een extra vergadering van de ministerraad gepland.
Vooral woensdagavond leidde het protest tot zware confrontaties met de politie in de volkswijken Al Harrach en Bab El Oued van Algiers. Vrijdag, de wekelijkse rustdag in Algerije, kondigde de regering van president Abdelaziz Bouteflika aan dat alle voetbalmatchen van het weekend worden afgelast. Dat gebeurde om eventuele rellen en samenscholingen te vermijden.
Volgens waarnemers keerde de rust in de loop van vrijdagmorgen weer. Ook na het vrijdaggebed in de moskeeën bleef het in de meeste steden rustig. Rond enkele moskeeën in Algiers en Oran had de oproerpolitie extra manschappen opgesteld. In Annaba kwam het rond 15 uur, na het vrijdaggebed, opnieuw tot rellen. Jongeren bekogelden er de politie met stenen.
Gebrek aan huisvesting
Eind december was het al eens tot incidenten gekomen in enkele verarmde buitenwijken van de hoofdstad Algiers. Betogers kwamen er op straat om betere huisvesting te eisen van de overheid. Sinds de fel bevochten onafhankelijkheid van Frankrijk in 1962 is de bevolking van Algerije verdrievoudigd tot 36 miljoen inwoners vandaag. Maar de huisvesting heeft geen gelijke tred kunnen houden met de bevolkingsaangroei.
Vooral in de voorsteden van de grote steden is het gebrek aan behoorlijke woongelegenheid groot. Jongeren vinden geen betaalbare woning en moeten noodgedwongen bij hun ouders blijven inwonen. Als dan de huurprijzen stijgen, zoals weer het geval was op 1 januari, zorgt dat voor extra spanningen.
Het ongenoegen was al eerder deze week begonnen. Maandagavond hadden duizenden jongeren de toegangswegen tot de regio Tipaza, 70 km ten westen van Algiers, geblokkeerd met brandende autobanden. Slechts na een moeizame interventie door de politie konden de wegen weer worden vrijgemaakt voor het verkeer.
Prijsstijgingen tot 30 procent
Het protest kwam er nadat de regering per 1 januari de prijzen van enkele essentiële voedingsproducten, waaronder suiker en olie, met 30 procent had verhoogd.
In de wijk Bab Ezzouar, dicht bij de internationale luchthaven, liet de politie een nieuw luxueus winkelcentrum en hotel afzetten. Het shoppingcentrum is vorige zomer ingehuldigd en staat zowat symbool voor de welvarende Algerijnse middenklasse die heeft kunnen profiteren van de groeiende inkomsten uit de olie- en gasindustrie. Ook de campus van een nabijgelegen universiteit werd gesloten om eventuele nieuwe rellen te voorkomen.
Wijken schoongeveegd
In de volkswijk Bab el Oued, waar het donderdag tot zware confrontaties was gekomen tussen gemaskerde jongeren en de oproerpolitie, was vrijdagmorgen alles weer schoongeveegd. Volgens correspondenten van de Arabische nieuwszender Al Jazeera waren er nauwelijks nog sporen te zien van de uitgebrande auto’s en de kapotgeslagen bushokjes en haltes van de tramlijn in aanbouw.
Jongeren trokken ook naar de hoger gelegen middenklassenwijk El Biar, waar enkele luxewinkels het moesten het ontgelden en een Renault-garage werd in brand gestoken.
Ook in Kabylië, in de stad Bejaia, op 260 km ten oosten van Algiers, en in Boumerdes en Annaba, dicht bij de Tunesische grens, wierpen werkloze jongeren barricades op met omgehakte bomen en brandende autobanden.
In de grote steden Oran en Constantine kwam het woensdagavond eveneens tot rellen tussen groepjes jongeren en de oproerpolitie die het waterkanon inzette en traangas gebruikte om de orde te herstellen. Volgens de krant El-Watan zouden er enkele gewonden zijn gevallen, maar van officiële zijde werd dat ten stelligste ontkend. Vrijdagnamiddag kwam het opnieuw tot confrontaties met de politie in Oran en Annaba. Overheidsgebouwen werden in brand gestoken.
Frustraties van jongeren vergelijkbaar
Hoewel Algerije economisch veel sterker staat dan Tunesië en de regering-Bouteflika iets meer vrijheid toelaat dan de strakke overheidscensuur van Ben Ali in Tunesië zijn de frustraties onder de jongeren goed vergelijkbaar.
Volgens officieuze cijfers is tot 20 procent van de Algerijnse jongeren werkloos. De recente rellen vinden hun oorsprong in de forse prijsverhogingen die vooral in de armere wijken bijzonder hard aankomen. Enkele politieke waarnemers hebben al de vergelijking gemaakt met de rellen van oktober 1988 en oktober 1998. Ook toen lagen prijsverhogingen van essentiële producten aan de basis van het protest, dat later ook een politieke dimensie kreeg en leidde tot het einde van het FNL-éénpartijregime.
In de jaren negentig werd Algerije bovendien verscheurd door een genadeloze oorlog tussen moslimfundamentalisten en het regeringsleger waarbij 200.000 doden vielen. Er is nooit ernstig onderzoek gebeurd naar de verantwoordelijken voor de vele bloedbaden. Een trauma dat het land nog jaren zal tekenen.
Ongelijke verdeling welvaart
Al Jazeera liet Gita Subrahmanyam, een Algerije-specialist verbonden aan de London School of Economics, aan het woord. Hij zei dat de ongelijke verdeling van de welvaart en de grote overheidscorruptie de diepere oorzaken zijn van het ongenoegen onder de jongeren.
“Zij zien dat een kleine groep zich de voorbije jaren fors heeft weten te verrijken dankzij de inkomsten uit de olie- en gasindustrie, terwijl de toestand in de volkswijken met de dag slechter wordt. Sociale huisvesting is een enorm probleem dat door de regering onvoldoende wordt aangepakt, ondanks herhaalde beloften om er werk van te maken. Misschien is deze waarschuwing aan het adres van de autoriteiten een kans om het beleid bij te sturen. Anders zal het protest alleen nog uitbreiden”, aldus Subrahmanyam.
