Heel wat Antwerpse modeontwerpers zijn de jongste tijd met hun winkels en boetieks opgeschoven naar de Volksstaat en het Zuid. De bekendste modeontwerper van de buurt, Walter Van Beirendonck, moet wegens een faillissement de deuren sluiten en het Modemuseum in de Nationalestraat verdwijnt.

Kettingreactie

Verwacht wordt dat dit alles ongetwijfeld een kettingreactie zal veroorzaken waardoor nog meer kledingzaken en modewinkels zich elders zullen gaan vestigen. Sommigen opperen dat de leegloop wellicht beperkt kan blijven.

Door het verdwijnen van het Modemuseum zullen de huurprijzen van winkelpanden dalen, zodat jonge ontwerpers toch nog kansen krijgen om in het stadscentrum een zaak te vestigen. Dit zal in ieder geval niet beletten dat de wijk haar internationaal imago als modecentrum grotendeels dreigt te verliezen.

Landelijke erkenning

Alles draait rond de zogenoemde landelijke erkenning van de Vlaamse overheid. Die erkenning levert de provincie Antwerpen, die eigenaar is van het Modemuseum, het Zilvermuseum, het Diamantmuseum en het Fotomuseum, jaarlijks 280.000 euro subsidie op, maar is ook een soort kwaliteitslabel.

Om landelijk erkend te worden, moet een museum echter aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet de identiteit van het museum duidelijk zijn en moet een museum altijd haar vaste collectie kunnen tonen. Dat is voor het Modemuseum al vele jaren niet meer het geval en daardoor dreigt de provincie haar erkenning en subsidies te verliezen.

Modeacademie

Sinds de opening van het Modemuseum in de Nationalestraat op zaterdag 21 september 2002, werd de vaste collectie zelden getoond. Het Modemuseum bezit nochtans een uitgebreide verzameling modestukken van vroeger en nu. Heel wat stukken uit de verzameling – objecten, ontwerptekeningen en foto’s – zijn afkomstig van de opleiding ‘Mode’ aan de beroemde Antwerpse modeacademie.

Nogal wat oud-studenten van die opleiding schonken een deel van hun ontwerpen aan het museum, zoals onder meer Dries Van Noten, Martin Margiela, Walter Van Beirendonck, Ann Demeulemeester, Dirk Bikkembergs en vele anderen.

Oubollig

Het museum bezit ook een belangrijke en waardevolle collectie klederen en ontwerpen uit vroegere tijden, maar de verschillende conservators die het Modemuseum sinds de oprichting hebben geleid, hebben deze collectie steeds beschouwd als niet relevant, wegens te folkloristisch en te oubollig.

En het is daar dat voor een deel het schoentje wringt. Want daardoor is er geen vaste tentoonstelling van de collectie waardoor het Modemuseum in feite niet voldoet aan het statuut van ‘museum’. Ondanks het feit dat het museum tweemaal per jaar een klein deel van de verzameling aan de hand van thema-tentoonstellingen ontsluit, is dit voor de Vlaamse overheid niet voldoende om zijn erkenning te behouden. Dit wordt nog versterkt omdat tussen de thematentoonstellingen het museum soms weken is gesloten. En dat kan volgens de Vlaamse overheid niet.

Plaatsgebrek

Volgens gedeputeerde voor Cultuur, Peter Bellens (CD&V), is het gebouw aan de Nationalestraat te klein: “Zelfs als we de thematentoonstellingen laten vallen, kunnen we de volledige vaste collectie nooit tonen. De site is gewoon te klein en dat kan ons de erkenning en de subsidiëring kosten.”

Zodoende is de provincie naarstig op zoek naar een oplossing. En omdat ook het Diamantmuseum en het Zilvermuseum met plaatsgebrek kampen, wordt er aan gedacht de drie musea in een nieuwe locatie onder te brengen. Het Fotomuseum op de Waalse Kaai kan zijn vaste collectie probleemloos tonen en hoeft dus niet op zoek naar een nieuwe bestemming.

Maar door de verbouwing en uitbreiding van de Koningin Elisabethzaal verliest het Diamantmuseum ruimte terwijl het Zilvermuseum in het Sterckshof in Deurne niet meer voldoet aan de hedendaagse normen waaraan een museum moet voldoen.

Internationale uitstraling

De Antwerpse schepen voor Cultuur, Philip Heylen (CD&V), wil het Modemuseum alvast in de modewijk houden: “Het is een trekpleister voor de buurt en het stadscentrum die bovendien een internationale uitstraling geniet. En het kan toch niet de bedoeling zijn dat het museum terugkeert naar de periode dat het nog historische klederdracht tentoon stelde? Dat zou volgens mij een ernstige vergissing zijn.”

Stad en provincie zitten in dit dossier in ieder geval niet op dezelfde lijn. En er is ook een beetje ruzie over het probleem: “Per jaar betaalt de provincie iets minder dan 400.000 euro aan de stad Antwerpen om het pand te huren. Ik stel me de vraag of het wel verantwoord is om zoveel te betalen voor een gebouw dat niet van ons is”, aldus gedeputeerde Peter Bellens. “Daarbij komt dat er dringende onderhoudswerken aan het gebouw moeten worden gedaan door de eigenaar. En dat is tot op heden niet gebeurd.”

Werkgroep

Uiteindelijk werd er een werkgroep opgericht met vertegenwoordigers van de stad en de provincie om uit te zoeken wat de mogelijkheden zijn. Philip Heylen liet in ieder geval al verstaan dat één provinciaal gebouw waarin de drie musea worden gehuisvest niet zijn keuze zal zijn. Gedeputeerde Bellens van zijn kant laat dan weer weten dat hij niets zal beslissen wat de landelijke erkenning in gevaar kan brengen: “We gaan in ieder geval onderzoeken of we de vier verschillende musea, dus ook het Fotomuseum, in eenzelfde gebouw kunnen onderbrengen en we gaan ook bekijken of we de vier museumpanden op wandelafstand kunnen aanbieden.”

Onduidelijkheid

Gezien het Fotomuseum zich op het Zuid bevindt, is dit dus de meest voor de hand liggende locatie. Voor een nieuw gebouw wordt het Park Spoor Noord genoemd. “En als Philip Heylen zo gehecht is aan de Nationalestraat is er niets dat hem belet in het dan ondertussen voormalige Modemuseum tijdelijke tentoonstellingen rond mode te blijven organiseren”, zegt een belangrijk Antwerps politicus off the record.

“Het gebouw is tenslotte van de stad, al zal het stadsbestuur, mijns inziens, eerder geneigd zijn het pand voort te gaan verhuren.”

De werkgroep ten slotte, moet de onenigheid tussen beide partijen voor de zomermaanden uitpraten en met een structurele oplossing tevoorschijn komen. Tot dan blijft de onduidelijkheid over de toekomst van het Modemuseum en de drie andere provinciale musea bestaan.