“De armen dwingen ons om fundamenteel anders na te denken over ons milieu en de vervuiling ervan. In India zitten we met een bevolking van een miljard inwoners waarvan een massa armen die om te overleven aangewezen zijn op hun lapje grond. Door de ontwikkeling van het land is er ook een enorme toename in uitstoot van vervuilende stoffen, gepaard gaande aan vervuiling van de grond en het water.  Vaak zijn er onteigeningen.  De armen zijn de eerste slachtoffers van dit alles. En hun protest dwingt de Indiase overheid om op een andere manier te kijken naar groei en ontwikkeling. De armen confronteren ons met de beperkte middelen die we met zijn allen moeten delen.”

“De middenklasse of de rijken worden niet gedwongen tot radicale keuzes of verandering van levensstijl. Met kleine technologische aanpassingen proberen zij milieuvriendelijk te zijn. Zowel in India als in het westen heeft de middenklasse de keuze: zal ik kiezen voor een passieve woning, of voor een hybride wagen in plaats van een benzinewagen?  Neem ik een papieren zak in plaats van een in plastiek? Maar dit soort keuzes lossen naar mijn mening niets op. Men vervangt het ene probleem gewoon door het andere in plaats van de oorzaak aan te pakken. De armen zullen ons dwingen om op zoek te gaan naar fundamentele oplossingen.”

Delhi als metafoor

“Bijvoorbeeld in mijn stad New Delhi zal de keuze niet meer zijn tussen een benzinewagen of een hybride wagen ,want de wegen zitten nu al dichtgeslibd en er hangt, ondanks het feit dat amper 13 procent van de mensen met de auto gaat werken, veel smog. In Delhi zitten we met de fundamentele vraag hoe we die beperkte openbare ruimte kunnen delen met iedereen, ook met de massa armen. Nu gebruikt veertig procent de bus, twintig procent wandelt en tien procent rijdt met de fiets. Hier is geen sprake van keuze maar van noodzaak. De ecologie van de armen dwingt ons op een fundamenteel andere manier na te denken over mobiliteit en de organisatie van onze openbare ruimte gebaseerd op het principe van gelijkheid van gebruik. Daarmee bedoel ik dat diegenen die de wegen het meest gebruiken recht hebben op meer ruimte. We worden gedwongen om creatiever na te denken over hoe de bestaande middelen kunnen gebruikt worden door grotere delen van de bevolking.”

“De openbare weg in Delhi is een metafoor voor het klimaatprobleem. Zoals we fundamenteel anders moeten nadenken over de dichtgeslibde wegen in Delhi moeten we ook kijken naar die éne atmosfeer die we met de hele wereld moeten delen, met alle bewoners, rijk of arm, van onze planeet. Die éne atmosfeer zit momenteel al vol door de uitstoot door rijke landen. Maar om de armere landen te laten groeien moeten ze de kans krijgen om ook meer uit te stoten. En de kern van het klimaatdebat is dat de rijkere delen van de wereld niets willen opgeven om ook de armen te laten delen in ruimte en lucht.”

Mogen arme landen uitstoten?

“Als de rijken in het verleden verantwoordelijk waren voor het leeuwendeel van de vervuiling van het milieu, dan moet men niet verwonderd zijn dat de armen hetzelfde gaan doen in de toekomst. Het heeft geen nut hen proberen te overtuigen niet te vervuilen, vermits dat zou betekenen dat hun economie niet mag groeien. En het is voor iedereen duidelijk dat we momenteel geen alternatief hebben voor het huidige groeimodel, dat inderdaad een hoge graad van milieuvervuiling met zich meebrengt.”

“Hebben de rijke landen trouwens toestemming gevraagd om te vervuilen toen ze in volle ontwikkeling waren? En zelfs als je de ontwikkeling in het westen bekijkt, gaat het slechts om een klein groepje van de wereldbevolking dat er economisch op is vooruitgegaan. Zo is de VS alleen al verantwoordelijk voor 30 procent van de uitstoot. Ook in Europa hebben we er de afgelopen decennia nooit over nagedacht hoe we de groei zouden kunnen heruitvinden, maar dan zonder vervuiling. De enige manier waarop de uitstoot gereduceerd wordt is door het outsourcen van bedrijven. Als je de cijfers bekijkt, zie je dat Europa nauwelijks haar uitstoot heeft gereduceerd. De rijke landen kunnen zeggen wat ze willen maar de arme landen zullen groeien en ontwikkelen, en dat zal gepaard gaan met meer uitstoot.”

“Bij het eerste klimaatakkoord in Kyoto van ’92 werd het probleem dat de rijke landen tot dan toe de planeet hadden vervuild nog erkend. De rijke landen gingen akkoord om hun uitstoot drastisch te beperken om de armere landen de kans te geven zich te ontwikkelen. Er werd zelfs voorgesteld om de arme landen te helpen met technologie en geld zodat ze anders en sneller zouden kunnen groeien, met minder uitstoot. Tot nu toe is er echter geen letter uit dat akkoord uitgevoerd. Er is geen technologie en geen geld vrijgemaakt en de uitstoot in het noorden is niet verminderd.”

Sense of urgency

“We weten dat arme landen veel kwetsbaarder zijn voor klimaatveranderingen maar vergeet niet dat ook de rijke landen meer en meer kwetsbaar worden. Ik ben hier in België, het is eind mei en ik bibber van de kou. Ik hoorde van iedereen dat het dit jaar de langste winter ooit is. In de VS is er vorige week weer eens een zware tornado gepasseerd. In Myanmar en Bangladesh zijn er de afgelopen twee weken zware cyclonen geweest. Is dit alles te wijten aan de klimaatverandering, of niet ? Niemand kan het met zekerheid zeggen. Het tragische is dat we pas zullen begrijpen wat klimaatveranderingen teweeg kunnen brengen als het al te laat is.”

“Er worden nu al veel arme mensen getroffen in onder meer Afrika, Azië, etc. maar de sense or urgency zal er pas echt komen als ook de rijkere landen getroffen worden en misschien zal het dan al te laat zijn. Er bestaat geen twijfel over dat de rijken meer middelen hebben en beter in staat zijn de veranderingen het hoofd te bieden. Als het hier koud blijft dan kopen jullie gewoon meer kleren en zet je de verwarming thuis wat hoger. En als je zelf geen voedsel kan telen dan importeer je het gewoon van elders in de wereld.”

“Indien we er niet in slagen de uitstoot terug te dringen, dan gaan we naar een opwarming van de aarde met drie à vier graden. Nu al, bij een opwarming met amper twee graden, zien we de gevolgen.  Er moet dus dringend nagedacht worden over de toekomst.  Niemand is rijk genoeg is om het hoofd te bieden aan de rampen die ons te wachten staan.”

Utopische duurzame maatschappij

“Mijn utopische maatschappij zal er niet radicaal anders uitzien dan de huidige maatschappij. Het is een maatschappij die goed bestuurd wordt, met een vrije pers en een goed werkende rechtstaat. Een maatschappij met veel minder afval. Een maatschappij waar geluisterd wordt naar de burgers. Het openbaar vervoer moet voor de overheden absoluut één van de prioriteiten zijn.  Alleen zo kan deze basisvoorziening betaalbaar blijven.”

“In mijn utopische maatschappij zal niet alleen welvaart maar vooral welzijn moeten gemeten en geëvalueerd worden. We waarderen niet de juiste dingen in onze maatschappij. We meten alleen de welvaart en niet het welzijn. We lachten bijvoorbeeld allemaal met de happiness index van het staatje Buthan. Maar het is belangerijk om na te denken over hoe we iets dergelijks op een of andere manier kunnen meten. Nu zegt de overheid dat het land het goed maakt of rijk is aan de hand van de economische groei, het BNP. Waarom alleen die economische factoren meten?”

“In mijn utopische maatschappij wordt er ook lokaal geproduceerd en geconsumeerd. Momenteel betalen bedrijven niet de echte prijs van transport (kosten van vervuiling). Je kan van het éne eind van de wereld naar het andere gaan voor weinig geld. Hierdoor is het voor bedrijven voordeliger om goederen te produceren aan de éne kant van de wereld en ze tienduizenden kilometer verder te importeren. Je zou al een veel duurzamere maatschappij hebben als je meer lokaal produceert en consumeert. Dat vermindert onmiddellijk de vervuilende uitstoot en bovendien de uitbuiting van lokale arbeidskrachten, wier werk eindelijk correct zou kunnen verloond worden.”

Ban de auto

“Ik denk niet dat we een radicale verandering van levensstijl nodig hebben. We moeten gewoon manieren vinden om meer te doen met minder, met behoud van het basiscomfort. Zo moeten we de auto bannen uit onze steden en het openbaar vervoer voorrang geven.  Meer mensen worden mobiel en er wordt minder vervuild. Zulke keuzes kunnen in zekere zin drastisch klinken maar het zal onze levensstijl niet grondig veranderen. Angst voor verandering helpt ons niet vooruit.  Het is beter de veranderingen te omarmen en manieren te vinden om ermee te leven.”

“Velen komen met het argument dat de auto-industrie in elkaar zou storten, wat slecht zou zijn voor onze economie. Kan het produceren van meer en betere bussen, trams en treinen dan geen economische activiteit met zich meebrengen?  Moeten al deze transportmiddelen dan ook niet gerepareerd en onderhouden worden ?”

“Ik kan wel begrip opbrengen voor de mensen die bang zijn dat elke verandering minder groei zal betekenen. Echter, iedereen moet beseffen dat we nu al diep in de problemen zitten. Europa kampt met een crisis van overproductie.  Het Europese economische groeimodel schiet duidelijk te kort.  Indien we erin slagen dit economisch model te veranderen en te verbeteren zodat het werkelijk welvaart en welzijn creëert voor iedereen, dan zijn we op weg naar een duurzame economie. Pasklare antwoorden heb ik niet, maar zoals we nu bezig zijn, dreigen we in de afgrond te storten.”

Het is nooit te laat

“Veel mensen denken dat het al te laat is om iets te doen, maar daar ben ik het niet mee eens. Het is nooit te laat. Er is nood aan verandering maar we zijn geparalyseerd. Omdat niemand een blauwdruk heeft voor een oplossing, is actie moeilijk. Mensen voeren actie als ze concrete alternatieven kunnen zien.”

“Iedereen kan alvast beginnen met bewuster te consumeren.  De grote acties en oplossingen moeten van de overheid komen. Maar die zullen er alleen komen onder massale druk van de publieke opinie. Mensen zijn wel degelijk bezorgd om hun toekomst, om hun voeding, hun water en andere basisbehoeften. In heel wat landen zijn er ook positieve dingen aan de gang zoals de beweging rond biovoedsel, zonne- en windenergie,…”

“We beginnen stilaan allemaal overtuigd te raken dat het ernst wordt. De voortekens zijn duidelijk maar de reactie is onduidelijk. We zullen er in ieder geval met zen allen onder lijden. Daarom is het in ieders belang om een soort samenwerkingsmodel te zoeken voor de toekomst.”