Een vooraanstaand figuur van de Kerk, kardinaal Burke, heeft zich publiek boos uitgelaten, en de beelden zijn ruim gedeeld. Hij weet, ongetwijfeld vanuit gesprekken op het hoogste niveau, dat regeringsleiders achter de schermen hard op het gaspedaal drukken wat de corona maatregelen betreft, omdat sommige wereldleiders beseffen dat onze wereld in feite hard toe is aan een Grote Reset. Deze uitspraak is te zien in een video die rond kerstmis is opgedoken, en die ik gisteren heb gedeeld op mijn Facebook-profiel. Een man van de Kerk in vol ornaat en met de mijter op het hoofd, die zijn nek uitsteekt wegens gepercipieerd onrecht (want de Maatregelen doen natuurlijk veel mensen pijn, niet altijd zo lichte pijn), dat vraagt respect. Die oproep ten voordele van de “kleinen en de machtelozen” staat overigens altijd in een lange en lovenswaardige kerkelijke traditie. Toch ben ik vanuit mijn positie, onder andere als historicus en kenner van de natuur en de Evolutie, niet geneigd streng uit te halen naar de regeringen die wereldwijd sinds de ides van maart wat ons land betreft, stevig ingrijpen in ons bestaan. Het alternatief zou volgens mij alleen maar dit kunnen zijn: verder afglijden naar een nieuwe grote oorlog.
Zo is het in het verleden altijd gegaan, dat weet de historicus die zijn militaire en demografische geschiedenis kent. Kennis van de psychologie (onder andere over het Zondebokeffect waar de Franse cultuurfilosoof René Girard de wereld de ogen heeft voor geopend), wijst in dezelfde richting: er hing recent ernstige, gevaarlijke spanning in de lucht en een verlangen om te beginnen vechten. Waarom? Omdat vele structuren, principes en gewoonten die onze soort had omhelst, gaandeweg de mensheid lieten vastlopen. Zelfs het kroonjuweel van ons recht en onze ethiek, van de naoorlogse wereldordening, de Mensenrechten, raakte ontregeld als ultiem kompas en werd toenemend misbruikt in menige casus. Dit is in onze analyse helemaal niet toevallig. Het hangt samen met de nooit-gezien- lange periode zonder oorlog. Meer dan vijfenzeventig jaar vrede, dat doet paradoxaal genoeg een samenleving niet alleen maar goed.
Omdat een en ander zo belangrijk is voor ons allen, en na de ontdekking dat ook op het hoogste niveau van de Kerk deze visie circuleert, over de noodzaak aan een Grote Reset (ook al lijkt de bisschop in kwestie juist niet akkoord dat we daarin meegaan), een begrip dat ik zelf naar mijn weten in ons taalgebied voor het eerst heb gebruikt, in een opiniestuk op De Wereld Morgen op 22 juli 2020, geef ik hier onder de tekst opnieuw mee. Om het volgen van de gedachtegang te vergemakkelijken, heb ik overuren gemaakt om de eindredactie verder af te werken.
Reacties zijn welkom via Facebook. Ik zal alle vragen in principe graag beantwoorden.
_____________________________________________________________________
De (onderbewuste) behoefte aan een Grote Reset lijkt wat regeringen zoveel wind in de zeilen levert bij de grootschalige aanpak van Corona
Ter herinnering de context: vandaag zijn zoals elke dag ernstige aantallen doden gevallen ten gevolge van ‘gewone’ doodsoorzaken. Zoals de gemiddeld negen doden door zelfdoding, een sector waar ik als observator, hulpverlener en opiniemaker sinds vijfentwintig jaar expertise in opgedaan heb. De doden die vallen door hartaanvallen en beroertes (herseninfarcten) zijn nog talrijker. (Deze laatste twee belangrijkste “doders”, komen totaal niet voor bij volkeren die gezonder eten en veel meer stappen, en ook meer warme sociale contacten hebben in kleine gemeenschappen. Zoals ik in mijn artikel voor DWM over de Tsimane volksstam in Colombia op 20 III 2017 heb uiteen gezet).
Na het nieuws te beluisteren, heb ik de situatie andermaal besproken met een goede vriend, een voormalige hoogleraar geschiedenis. Hij volgt als cultuurwetenschapper al heel lang de situatie in de wereld, hij is achtentachtig geworden. De wetenschapper stelt zich gelijkaardige vragen bij de cijfers en bij de grootschalige maatregelen. De historicus merkt op dat de stijging van het aantal geregistreerde besmette gevallen waarschijnlijk heel wat beperkter is dan de absolute cijfers suggereren. Omdat er tegenwoordig meer en breder getest wordt dan in de beginweken na de uitbraak. Die verhouding-cijfers werden volgens de hoogleraar, gespecialiseerd in onder andere demografische en kerkelijke geschiedenis en de (oorlogen en politiek) van de Nieuwe Tijd, die dagelijks de nieuwsuitzendingen volgt, slechts een enkele keer meegegeven.
Onze conclusie: er wordt veel meer stennis gemaakt dan absoluut noodzakelijk is om strikt medische redenen.
_____________________
Ik zie een duidelijk en solide kader dat afdoende de talrijke en tegenstrijdige fenomenen verklaart. Al enkele jaren terug merkte ik in media de terugkerende vraag op, het dringende verlangen van agenten en verslaggevers in zeer verschillende sectoren kenbaar: “We hebben in feiten grote nood aan niet nog meer (verstandige) bijsturingen en ad hoc- maatregelen, maar aan een “algemene reset”. Aan een herstart met een nieuwe lei. Dit hoorde ik in uiteenlopende maatschappelijke kringen als economie, onderwijs, geneeskunde, politiek, recht.
Wie vertrouwd is met geschiedenis en met de belligerente aard van het beestje Homo sapiens, die als enige in het dierenrijk geregeld in groep soortgenoten aanvalt met het doel hen te doden, en met psychologie, kan er niet naast kijken: het vraagstuk wordt begrijpelijk en verhelderd in een bepaald licht: wanneer wij de algemene en militaire context erbij halen. Alle generaties voor ons hebben na een dertig tot vijftig jaar een oorlog gekend. Men zegt wel eens: er is nooit zo lang vrede geweest in Europa sinds Julius Caesar. Maar dat rustpunt is natuurlijk mooi maar te eenvoudig: ook voor de komst van de Romeinen was er voordurend oorlog. Caesar schreef in zijn De Bello Gallico: de stammen zoals de Aduatikers, De Eburonen, de Belgae, de Nerviërs… zij voeren voortdurend oorlog met elkaar; maar wanneer een grote gemeenschappelijke vijand opduikt, leggen zij de interne twisten naast zich neer en vechten samen tegen die indringer. Naast veel doden, ellende en vernieling, geeft een oorlog de kans de zaken op een andere manier aan te pakken. Maatschappij, industrie, moraal, religie… op een nieuw en fris spoor te zetten. Dit jaar, het lijkt geen toeval zijn, is het einde van de laatste wereldoorlog, in Europa buiten de Balkan, niet minder dan vijfenzeventig jaar geleden. D-Day, het Ardennenoffensief, het ondertekenen van de vrede nabij Berlijn: het is maand na maand precies driekwart eeuw geleden gebeurd.
Het kan vreemd klinken, maar dit betekent dat onze systemen, van politiek tot gezondheidszorg, al erg lang op dezelfde adem hebben moeten doorgaan, en dat is niet goed. De laatste jaren was het duidelijk dat vele personen en structuren op het tandvlees zaten, naar adem snakten, naar een nieuwe innerlijke oriëntatie, naar aflossing. werd in nauwelijks twee jaar de meest beluisterde persoon ter wereld.
Het is tijd om weer met de voetjes op de grond te staan. Laat ons de (natuurlijke, ecologische) deugd van de Nederigheid weer toelaten en omarmen.
In die context is het niet onredelijk dat het corona-virus dat ons collectieve streven kwam door elkaar schudden, voor ieder van ons een beetje een pedaal is geworden; om te remmen, en om in andere richtingen gas te geven. Een stok die is opgepikt om een bepaalde problematiek slagkrachtig aan te pakken, om kleine en minder kleine dingen al deels over een andere boeg te trachten gooien.
Wat de beleidsmensen betreft, ik denk dat zij de maatregelen niet bewust doorvoeren, net zomin als de meesten van ons. Politici zijn geen multidisciplinair geschoolde geleerden.
_______________________________________________________________________
Meer informatie over de wereldwijde crisis, die heus niet alleen de virusdreiging betreft, en over hoe er mee om te gaan:
https://www.dewereldmorgen.be/community/corona-als-welkome-bekroning-voor-een-beschaving-op-drift/
https://www.dewereldmorgen.be/community/het-mondmasker-ook-welkom-voor-onze-geplaagde-geest/
Eerste keer gepubliceerd op 22 juli 2020.
Nieuwe eindredactie op 4 jan. 21.
Illustratie: beeldengroep in het centrum van Kingston upon Hull (UK) die de fotografe de naam gaf “Mankind under Threat”. Te vertalen als “De mens in gevaar”.
