Hoewel hij niet langer president is, kan zijn geweldloze terugkeer toch als een klinkende overwinning voor de opposanten van de coup beschouwd worden. Desondanks treedt de met de coup geïnstalleerde regering van president Porfirio “Pepe” Lobo steeds repressiever op. 87 leden van het Amerikaanse parlement hebben bovendien, in een brief gericht aan minister van Buitenlandse Zaken Hilary Clinton, de opschorting van de hulp aan het Hondurese leger en de politie gevraagd.

Als de enige Amerikaanse journalist die Zelaya op zijn vlucht naar zijn thuisland begeleidde, vroeg ik hem hoe zich voelde bij zijn nakende terugkeer. “Vol hoop en optimisme” antwoordde hij. “Politieke actie in plaats van wapenvertoon is mogelijk. Neen aan het geweld. Neen aan militaire coups. Nooit geen coups meer.”

Bij zijn landing in Honduras knielde Zelaya knielde en kuste de grond. Hij werd verwelkomd door duizenden juichende sympathisanten, die zwaaiden met de zwart en rode vlag van het Nationaal Front van Volksverzet (FNRP), een beweging die na de coup werd opgericht en waarvan Zelaya de bezieler is.

Zijn eerste stop: een massale bijeenkomst aan de herdenkingsplaats van de 19-jarige Isis Obed Murillo, die één week na de coup in 2009 werd gedood toen Zelaya had geprobeerd het land binnen te komen. Murilla wachtte toen, samen met tienduizenden anderen, Zelaya op aan de luchthaven. Het leger blokkeerde de landingsbaan en schoot op de  de massa met scherp. De tiener kwam hierbij om het leven.

Sindsdien zijn geweld en straffeloosheid schering en inslag. Landbouwers, journalisten, studenten, leerkrachten en alle anderen die het wagen zich te verzetten, worden geïntimideerd, gearresteerd en vermoord.

Volgens het Comité ter bescherming van journalisten, zijn er sinds de coup minstens 12 journalisten om het leven gekomen. Grote aantallen campesinos (kleine boeren) zijn vermoord. Nog deze week werden studenten, die protesteerden tegen ontslagen bij leerkrachten en de privatisering van het onderwijs, gewelddadig aangevallen door de politie met traangas en munitie.

Bij de bijeenkomst ter nagedachtenis van Murillo, zei Zelaya: “Zijn bloed is niet tevergeefs vergoten, want we houden stand… verzet zal ons naar de overwinning leiden”.

De huidige regering in Honduras stemde toe in Zelaya’s terugkeer in de hoop op die manier terug te worden toegelaten tot de Organisatie van Amerikaanse Staten en zo niet langer als de paria van Latijns-Amerika te worden beschouwd.

Voor de Verenigde Staten is Honduras allesbehalve een paria. Hoewel president Barack Obama de afzetting van Zelaya aanvankelijk als een coup betitelde, wordt deze term ondertussen niet meer gebruikt. Er is echter geen ander woord voor. Op zondag sprak ik met Zelaya bij hem thuis. Hij vertelt over de gebeurtenissen.

Het was ongeveer 5 uur ‘s ochtends op 28 juni 2009, toen Hondurese soldaten met een zwarte kap via de achterdeur  zijn huis binnenstormden. nadat ze eerst verschillende salvo’s afvuurden

“Ze dreigden ermee me neer te schieten”, vertelt hij. “Ik zei tegen hen: ‘Als je de opdracht hebt gekregen me neer te schieten, schiet dan. Maar vergeet niet dat je dan de president van de republiek neerschiet.’… Ze dwongen me om in mijn pyjama naar buiten te gaan en in te stappen. We landden eerst op de militaire basis van Palmerola … En dan in Costa Rica”.

Nog belangrijker voor Honduras dan de terugkeer van Zelaya, is de terugkeer van de democratie. Zelaya’s voorstellen, zoals het met 60% optrekken van de minimulonen, het omvormen van de Amerikaanse luchtmachtbasis van Palmerola tot burgerluchthaven, het verdelen van land onder de boeren en het toetreden tot ALBA, het regionale samenwerkingsverband opgezet om een tegenwicht te vormen tegen de economische dominantie van de V.S., konden op ruime steun rekenen.

Op de dag dat hij werd afgezet, had Zelaya een stemming gepland over het organiseren van een nationale grondwettelijke vergadering om eventuele veranderingen aan de grondwet te evalueren. Om die reden, verklaart hij, is hij afgezet. 

Minister van buitenlandse zaken Clinton en Lanny Davis, een goede vriend die als lobbyist voor het huidige regime werkt, hebben zeer hard aangedrongen op de erkenning van de Lobo regering. Dit ondanks de  door WikiLeaks gelekte telex vanuit haar eigen ministerie (“Open and Shut: The Case of the Honduran Coup”) die stelde dat de coup duidelijk onwettig is.

Op weg naar de luchthaven van Honduras, om het land na dit historische weekend te verlaten, passeerde ik een groep leerkrachten in hongerstaking aan het Hondurese parlement. Terwijl ze de terugkeer van hun president vieren, doen ze een duidelijke oproep om een einde te maken aan het geweld en de repressie in Honduras, nu ook bijgestaan door 87 Amerikaanse parlementsleden.

Amy Goodman is journaliste bij Democracy Now!, een dagelijks internationaal TV en radio nieuwsuur, dat op meer dan 900 Noord-Amerikaanse zenders wordt uitgezonden. In 2008 ontving ze de Right Livelihood Award, de “Alternatieve Nobelprijs” genoemd. 

(Deze tekst is eerder gepuliceerd op de website Commondreams.org en is vertaal door Ann Dejaeghere)