Ook in de universiteitsstad Coimbra kwamen zaterdag 2 maart enkele duizenden op straat om hun verontwaardiging te tonen. "Genoeg geroofd van het volk", luidt de slogan (foto: Público.pt).

Nieuws, Europa, Economie, Politiek, Vakbonden, Lissabon, Portugal, Europese Commissie, Imf, Anjerrevolutie, Jeugdwerkloosheid, Armoedegrens, Eurocrisis, ECB, Besparingsbeleid, Protestlied, Protestbeweging, Trojka, Pedro Passos Coelho, Analyse, José Afonso, Grândola Vila Morena, Que se lixe a troika! Queremos as nossas vidas, António José Seguro, Europees Financieel Stabiliteitsmechanisme (EFSM), Viviane Reding, Poëzie van verzet - jan.vancriekinge

Honderdduizenden Portugezen uitten creatief protest tegen trojka

De zevende evaluatiemissie van de trojka, die sinds 25 februari het besparingsbeleid van de regering-Passos Coelho tegen het licht houdt, gaat niet ongemerkt voorbij. Zaterdag 2 maart kwamen honderdduizenden Portugezen op straat in Lissabon en 40 andere steden om hun verontwaardiging over het gevoerde neoliberale beleid duidelijk te maken. Referenties naar de Anjerrevolutie kleurden het vreedzame creatief protest.

maandag 4 maart 2013 22:15

Spread the love

De massale protestacties van zaterdag, die over het hele land werden georganiseerd door het brede burgerinitiatief ‘Que se lixe a troika‘ (letterlijk: ‘dat de trojka naar de hel loopt’), vormden de tweede grote mobilisatiegolf – buiten de traditionele vakbondsbetogingen – na die van 15 september vorig jaar.

Het centrale idee achter de protesten was dat de bevolking haar democratische rechten weer moet ‘opeisen’. Het komt niet toe aan de trojka (de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het IMF) om het rigoureuze besparingsbeleid van de Portugese regering te komen evalueren, vinden de organisatoren, maar de bevolking moet zélf laten weten wat ze vindt van de trojka.

“Portugezen zijn geen figuranten in slechte film”

“De Portugezen zijn geen figuranten die spelen in een slechte film die door bureaucraten in Brussel wordt geregisseerd”, zei Nuno Ramos de Almeida, de officieuze woordvoerder van de beweging Que se lixe a troika, tijdens een persconferentie op de luchthaven van Lissabon op maandag 25 februari. Net op het moment dat de trojka aankwam om de zevende evaluatiemissie te komen uitvoeren.

Die zal moeten nagaan of de besparingsmaatregelen van de centrumrechtse regering voldoende ‘verregaand en streng’ zijn om de doelstellingen verbonden aan het hulppakket van 78 miljard euro, dat in mei 2011 werd toegezegd, te halen. In feite staat Portugal sinds twee jaar onder curatele van de trojka met als fundamentele doelstelling het terugdringen van het begrotingstekort.

Om tegemoet te komen aan de eisen van de trojka moet het begrotingstekort tegen eind 2014 onder de drie procent van het BBP (bruto binnenlands product) zakken. Momenteel ligt het begrotingstekort nog op meer dan vijf procent.

Evaluatiemissie van trojka is cruciaal

De huidige evaluatiemissie van de trojka is in die zin cruciaal. Krijgt de Portugese regering een ‘goed rapport’, dan staat niets de uitbetaling in september van de laatste schijf van het hulppakket van 78 miljard euro in de weg. Maandag boog de landengroep van de eurozone zich in Brussel over de vraag van Ierland en Portugal of een verlenging van de looptijden van de leningen die vervallen in 2015, 2016 en 2021 aan de orde is.

In januari had de Portugese regering om een verlenging verzocht van de terugbetalingstermijn in de overtuiging dat het aflossingsschema te zwaar is. De aanvragen gebeuren in het kader van het Europees Financieel Stabiliteitsmechanisme (EFSM).

Volgens financiële analisten in Brussel heeft Portugal ongeveer 7,2 miljard euro aan Europese leningen terug te betalen in 2016, een deel van een pakket van in totaal 17 miljard euro. Tegen 2021 moet nog eens 21 miljard euro aan Europese leningen worden terugbetaald. Een molensteen om de nek van ieder toekomstig beleid.

Verontwaardiging over kapotbespaard land

Dat de trojka de gebeten hond is, was zaterdag overduidelijk uit de vaak uiterst creatieve uitingen van diep ongenoegen en verontwaardiging bij grote lagen van de bevolking, jong en oud, werklozen en ambtenaren. Sinds de grote manifestatie van 15 september 2012 is het alleen maar van kwaad naar erger gegaan voor de veelgeplaagde bevolking.

De besparingen in alle sectoren laten niemand meer ongemoeid, zeker niet degenen die moeten rondkomen met een minimumpensioen of een werkloosheidsuitkering, maar ook vele werknemers die nog een baan hebben, moeten de broekriem flink aanhalen. Volgens cijfers van de communistische vakbondscentrale CGTP zou momenteel één Portugees op de vier onder de armoededrempel leven.

De werkloosheid piekt met 17 procent volgens officiële cijfers; vorig jaar verloren meer dan 200.000 mensen hun baan; de economie blijft krimpen (eind december ging de Portugese economie met 3,2 procent in recessie) en de overheidsschuld zal naar verwachting tegen het einde van dit jaar opgelopen zijn tot 122 procent van het BBP. Het land is kortom kapotbespaard.

Regering blijft Oost-Indisch doof

Toch blijft de coalitieregering onder leiding van premier Pedro Passos Coelho (PSD) Oost-Indisch doof voor de uiteenlopende uitingen van protest en ongenoegen. Volgens de premier is Portugal “op de goede weg, en is de stijging van de werkloosheid geheel in lijn met de verwachtingen”.

Elke suggestie van de oppositie om drastisch van koers te veranderen en opnieuw te investeren in de groei van de economie, wordt afgewezen met het argument “dat de trojka dat niet wil” en dat zonder het geld van Europa de toestand nog vele malen erger zou zijn. Griekenland doet daarbij dienst als afschrikwekkend voorbeeld.

In het parlement – waar de regering van PSD en CDS-PP over een comfortabele meerderheid beschikt – hoeft de regering dus weinig tegenstand te vrezen. Daarom is de buitenparlementaire oppositie steeds belangrijker aan het worden.

Brief aan de trojka

José Seguro, leider van de socialistische oppositiepartij (PS), had begin februari zelfs een brief geschreven aan de trojka met de uitdrukkelijke vraag om van koers te veranderen en Portugal de kans te geven via overheidsinvesteringen de noodlijdende economie weer op de sporen te zetten en jobs te redden. De trojka heeft een antwoord gestuurd, maar dat is nog niet openbaar gemaakt.

Viviane Reding, de Luxemburgse eurocommissaris voor Justitie en Burgerrechten en tevens vicevoorzitter van de Commissie, liet wel in haar kaarten kijken. Bij een recent bezoek aan Portugal verklaarde ze dat “ze begrip heeft voor het ongenoegen onder de bevolking, maar dat een versoepeling van de besparingsvoorwaarden momenteel een bijzonder slecht signaal aan de markten zou zijn”.

“Als Portugal nu door de zure appel bijt, zal het land binnenkort de vruchten plukken van deze noodzakelijke sanering”, zei Reding. Haar uitspraken zetten alleen maar meer kwaad bloed.

Menselijke ‘getijden’ tegen besparingswoede regering

In Lissabon leidden zaterdag alle wegen naar het Terreiro do Paço, het vroegere paleisplein aan de oever van de Taag. Vanuit vijf verschillende startpunten in de stad vertrokken vijf ‘getijden’ van verontwaardigde burgers uit telkens verschillende beroepssectoren of actiegroepen (onderwijs, gezondheidszorg, ambtenaren en gepensioneerden, homo- en vrouwenbeweging).

Al rond 14 uur kwam de hoofdstoet in beweging op het Rotundo Marquês de Pombal om via de centrale Avenida da Liberdade naar de benedenstad af te zakken. Al snel werd het voor de organisatoren duidelijk dat honderdduizenden Portugezen gehoor hadden gegeven aan de oproep van de beweging Que se lixe a troika.

Over hoeveel mensen precies hun protest lieten horen, lopen de cijfers sterk uiteen en is in de Portugese media een fiks debat aan de gang. Volgens de organisatoren waren er zaterdag in Lissabon tussen de 500.000 en 800.000 mensen op straat en ongeveer 400.000 in Porto.

Bovendien werden gelijktijdig ook acties gehouden in 40 andere steden, maar ook door Portugese gemeenschappen in het buitenland (onder meer in Stockholm, Boston, Parijs en Madrid). In totaal misschien wel anderhalf miljoen mensen.

De burgerbeweging wilde niet dat de protestacties zouden eindigen in de wijk São Bento, in de buurt van het parlement, zoals sommige groepen hadden geëist.

Ana Carla Gonçalves van de beweging zei dat met de protestacties van 14 november in het achterhoofd, toen na de eigenlijke manifestatie enkele groepjes probeerden het parlement binnen te dringen en het tot een harde confrontatie met de oproerpolitie kwam, “dit niet verstandig zou zijn geweest”. Een poging zaterdagavond om het parlement te omcirkelen met een mensenketting mislukte.

Massaal, strijdbaar, vreedzaam én creatief

Het protest van zaterdag was massaal, strijdbaar, maar ook heel vreedzaam en ongelofelijk creatief. De politie hield zich overal discreet op de achtergrond. Incidenten waren er nauwelijks. De slogans die werden meegedragen en de muurschilderingen in de stad getuigen van een lange Portugese traditie van poëzie van verzet. Knipogen naar de Anjerrevolutie waren nooit veraf.

Een kleine bloemlezing: de studenten van diverse onderwijsinstellingen die zwaar moeten besparen “buisden de trojka”. De homobeweging schreeuwde van onder een enorme regenboogvlag dat “Imoral é a austeridade, não o amor” (de besparingen zijn immoreel, niet de liefde).

“Governo escuta! O povo está em luta” (regering luister, het volk is in strijd); of “Está na hora de o governo ir embora” (het is tijd dat de regering opstapt) waren veel gehoorde leuzen, net als toespelingen op ‘konijn’, de naam van de premier. Bij een lezing aan de rechtenfaculteit van de universiteit van Lissabon werd de premier afgelopen woensdagavond geconfronteerd met een opgehangen konijn. Studenten verstoorden compleet zijn geplande lezing.

Grândola, Vila Morena is protestlied van beweging

Naast jongeren en studenten waren er ook opvallend veel gepensioneerden aanwezig bij alle manifestaties van zaterdag. Zeker zij die actief waren betrokken bij de Anjerrevolutie lieten zich niet onbetuigd.

Het orgelpunt van het protest zou om 18 uur volgen toen op een volgestroomd Terreiro do Paço door een strijdbare massa het lied Grândola, Vila Morena werd gezongen, compleet met rode anjers in tienduizenden gebalde vuisten.

Dit lied van protestzanger José Afonso staat symbool voor de Anjerrevolutie. De melodie van Grândola zou als kenwijsje weerklinken op de radio in de vroege ochtend van 25 april 1974, het teken dat was afgesproken onder de linkse militairen van de Beweging van de Strijdkrachten (MFA) dat de geweldloze revolutie was begonnen. Die zou definitief een einde maken aan de langste dictatuur die Europa heeft gekend in de 20ste eeuw (1926-1974).

Sinds enkele weken is Grândola opnieuw een hit op Portugese sociale netwerksites en is het historische protestlied uitgegroeid tot het strijdlied van de huidige beweging tegen de besparingsplannen die de armoede fors doen toenemen en de verwezenlijkingen van de revolutie dreigen te niet te doen. Op 15 februari werd het lied zelfs gezongen op de publiekstribune van het parlement waarmee actievoerders een plenaire zitting probeerden te verstoren.

Alternatieven vanuit linkse eenheid?

Zondag 3 maart werd in Porto het Congresso Democrático das Alternativas (CDA) gehouden onder de slogan ‘O país avalia a troika’ (het land evalueert de trojka). Diverse sprekers betuigden hun steun aan de groeiende protestbeweging en riepen op tot een nieuwe ‘linkse eenheid’ om de regering ten val te brengen.

“Deze regering is als een bezettingsmacht die de democratie uitholt en de bevolking tot armoede dwingt”, riep Manuel Carvalho da Silva, oud-secretaris-generaal van de CGTP.

Protestgolf op komst

De communistische vakbondskoepel CGTP heeft alvast een nieuwe ‘dag van strijd’ aangekondigd voor 15 maart. Een dag die in het teken zal staan van protest tegen het gevoerde bezuinigingsbeleid en de verarming.

Ook de bewegingen van werklozen roepen op om die dag op straat te komen. De voorbije weken waren er diverse stakingen bij het openbaar vervoer tegen het regeringsbeleid. Verder protest van de burgerbeweging wordt verwacht tegen 25 april, de verjaardag van de Anjerrevolutie. Sommigen roepen op om alvast een ‘nieuwe vreedzame revolutie’ voor te bereiden …

Bijkomende bronnen:

Eurogrupo reúne-se esta segunda-feira para discutir alívio dos prazos a Portugal
http://www.publico.pt/economia/noticia/eurogrupo-reunese-hoje-para-discutir-alivio-dos-prazos-a-portugal-1586502

Manifestação de dia 2 servirá para fazer “avaliação negativa à troika”
http://www.publico.pt/politica/noticia/manifestacao-servira-para-fazer-avaliacao-negativa-a-troika-1585715

Manifestação de sábado também será feita de protestos sectoriais
http://www.publico.pt/sociedade/noticia/manifestacao-de-sabado-com-concentracoes-de-diferentes-frentes-1586027

Sétima avaliação tenta conciliar consolidação orçamental e crescimento
http://www.publico.pt/economia/noticia/setima-avaliacao-tenta-conciliar-consolidacao-orcamental-e-crescimento-1585684

PSP identificou membro do Que se Lixe a Troika
http://www.publico.pt/politica/noticia/psp-identificou-membro-do-que-se-lixe-a-troika-1585741

Líder do PS revela que FMI respondeu à carta
http://www.publico.pt/politica/noticia/lider-do-ps-revela-fmi-respondeu-a-carta-1585825

Fitch: Maior risco para programa de assistência a Portugal é o fraco crescimento
http://www.publico.pt/economia/noticia/maior-risco-para-programa-de-assistencia-a-portugal-e-o-fraco-crescimento-economico-fitch-1586094

Constâncio considera “pertinente” que Portugal tenha mais um ano para corrigir o défice orçamental
http://www.publico.pt/economia/noticia/constancio-considera-pertinente-que-portugal-tenha-mais-um-ano-para-corrigir-o-defice-orcamental-1586100

Inflação em Portugal é a segunda menor da Europa
http://www.publico.pt/economia/noticia/inflacao-em-portugal-e-a-segunda-menor-da-europa-1586111

Portugal defende prioridade do plano “garantia jovem” aos países sob resgate
http://www.publico.pt/economia/noticia/portugal-defende-prioridade-do-plano-garantia-jovem-aos-paises-sob-resgate-1586128

Passos recebido com coelho enforcado na Faculdade de Direito de Lisboa
http://www.publico.pt/politica/noticia/passos-recebido-com-coelho-enforcado-na-faculdade-de-direito-de-lisboa-1586026#/2