Als gewone burger ben ik benieuwd naar dit EU-kader. Wat me immers opviel was dat, toen het vermeld werd, zowat iedereen verbaasd opkeek. Wat? Is dit beleid? Dat was zeker de reactie nadat het Radio 1-programma “Interne Keuken” op 6 januari 2018 een gesprek met Rik Van Cauwerlaert over dit thema voerde.
Wie zoekt die vindt (?)
Ik heb me dan ook als burger even bezig gehouden met het lezen (en zoéken) van teksten over het Khartoum-proces, en specifieker het deel ervan dat bekend staat als ‘BMM’ – ‘Better Migration Management’. Dit is immers het zogenaamde “Europese kader” waarbinnen Francken de inmenging van Soedanese veiligheidsdiensten in Belgische asielprocedures rechtvaardigt.Ik zie slordige documenten zoals deze hier, waarin het vorige (gepost door Koen Fillet) deels wordt geamendeerd middels een logframe die “null and void” wordt verklaard. Het document noemen we de “Action Fiche” in wat volgt. Dat document staat op de website van een ngo.
De logframe in die Action Fiche is, zo kondigt men er aan, vervangen door een landgebonden “needs analysis”, en die wordt gerapporteerd via de newsletters van een koepelorganisatie. Het Steering Committee van dat Khartoum Process bestaat, van EU zijde, uit Italië, Frankrijk, Duitsland, Verenigd Koninkrijk en Nederland.
Hoe zit het bredere politieke kader ineen? Die Khartoum Process-organisatie baseert zich op een ‘Rome Declaration‘ tussen de Afrikaanse Unie en de EU van november 2014.
Daarnaast is er ook de ‘Valetta top on migration‘, november 2015. In die documenten zien we drie ankerpunten: (a) de strijd tegen mensensmokkel; (b) het ondersteunen van migranten die er het slachtoffer van zijn, en (c) het ondersteunen van partnerlanden in de Hoorn van Afrika om grenscontroles enz. te verbeteren.
Er wordt ook besloten tot het oprichten van een ‘European Trust Fund’ (EUTF) voor steun aan Afrikaanse landen (officieel: TRUST FUND FOR STABILITY AND ADDRESSING ROOT CAUSES OF IRREGULAR MIGRATION AND DISPLACED PERSONS IN AFRICA), en dat EUTF valt onder de bevoegdheid van de EU Commissie (DG DEVCO). Een factsheet vind je hier. Een activiteitenverslag over de samenwerking met de IOM in Afrika is hier te vinden; het gaat over de Libië-route (niet over de Hoorn van Afrika).
Het BMM project wordt vanuit dat Trust Fund georganiseerd. Merk op dat België geen enkele speciale rol speelt in BMM of gerelateerde activiteiten. De Action Fiche informeert ons over wie wél speciale relaties en/of verantwoordelijkheden heeft:
“EU Member States are participants in the Khartoum Process; France, Germany, Italy, UK, Malta along with the EU and the African Union Commission are members of the Steering Committee.Some Member States are implementing migration-related projects in the region, in particular: France, Germany, Italy, Netherlands (who are leading the Regional Development and Protection Programme for the Horn of Africa) and the United Kingdom.”
Terug naar de feitelijke documentatie nu.
We botsten eerder al op de Action Fiche van het BMM-project, en we zagen dat het logframe, met daarin de bepaling van de specifieke doelen en middelen, “null and void” werd verklaard. Om de concrete landenplannen te vinden moeten we ons dus richten op de newsletters van de BMM. Die worden gepubliceerd door de Duitse dienst voor internationale samenwerking, GIZ. Daar vinden we inderdaad links naar de BMM newsletters 1 en 3, maar vreemd genoeg ontbreekt newsletter 2 (alle screenshots zijn genomen op 9 januari 2018).
In Newsletter 1 vinden we het volgende in verband met BMM. Wie is “in charge”? Een vreemd allegaartje van culturele instellingen (British Council), ontwikkelingsparastatalen (GIZ) en politie (Italian State Police):
“A consortium of European and international organisations (British Council, CIVIPOL, Expertise France, GIZ, Italian State Police, IOM and UNODC) is tasked with the implementation of the programme.”
Maar opgepast, dit zijn de UITVOERDERS. Het echte steering commitee zit als volgt ineen:
“The strategic direction of BMM is provided by a Steering Committee, chaired by the European Commission with representatives of those European member states directly involved in the Khartoum Process: France, Germany, Italy, the Netherlands and the UK. The AU Commission and IGAD have permanent observer status in the Steering Committee.”
België is afwezig. Deze Byzantijnse beheersstructuur is in een organogram gegoten:
Wat de BMM samenwerking met Soedan betreft rapporteert newsletter 1 (december 2016) het volgende:
“In September, discussions were held with the official Khartoum Process Focal Point, as well as the members of the National Committee on Human Trafficking in the Ministry of Justice. As first activities, IOM started supporting the National Coordination Mechanism and the development of national migration policies and strategies. Activities planned in the first months are aiming at improving the access of migrants to facilities providing specialised services, providing protection for unaccompanied and/or separated minors, as well as improving the capacities of CSOs in providing knowledge on migration issues”.
In Newsletter 3 (november 2017) lezen we dit:
Het verslag maakt geen melding van de aanwezigheid van Soedanese veiligheidsmensen in Brussel medio 2017. We mogen aannemen dat dit initiatief dus niet binnen het BMM-Khartoum Process is verlopen.
Is dit nu echt beleid?
Een kat vindt er haar jongen niet in terug: de documentatie van dit zogeheten “Europees kader”, alsook de structuur zelf van dat kader, zijn één grote grijze zone. Wat de documenten betreft, de nieuwere versie van het ‘Action Plan’ dat ik eerder heb vermeld, bevat de volgende zeer vreemde passage, waarin we een diskwalificatie zien van iets dat wel nog wordt afgedrukt, gevolgd door een onafgewerkte zin:
We zagen ook dat er een BMM-newsletter ontbreekt op de website van het Khartoum Process – Newsletter 2, die waarschijnlijk de activiteiten van de eerste helft van 2017 zou moeten rapporteren. In Newsletter 3 vinden we geen uitleg voor dat feit. Potentieel cruciale informatie is dus om onverklaarbare redenen niet publiek beschikbaar.
Wat de structuur van BMM betreft zien we een typisch EU-schimmenspel. Alles vertrekt van een akkoord tussen de lidstaten (de Rome Declaration, 2014, en de Valetta Top, 2015). Dat leidt tot het opzetten van een EUTF binnen de portefeuille van een EU-Commissaris, waarna er een uiterst complex spel van partners, rollen en verantwoordelijkheden volgt, met zeer onduidelijke – en gebrekkige – rapportering.
In dat soort van bureaucratische complexiteit is het bijzonder moeilijk om de politieke eindverantwoordelijkheid voor acties te identificeren: het hele systeem rust op het wijzen in elkaars richting en het opentrekken van paraplu’s wanneer er problemen opduiken.
En wat de gebrekkige rapportering betreft, het BMM jaarverslag 2017 dat is gepubliceerd bevat nog steeds editing codes – het is onafgewerkt.
Het verslag is overigens zeer oppervlakkig, en men zal tevergeefs zoeken naar details van de samenwerkingsprojecten (de zogenaamde PAGODA-IMDA Delegation Agreements die in de ‘Action Fiche’ worden vermeld als het concrete samenwerkingsinstrument). Zoals eerder vermeld zal men er ook geen spoor in vinden van het bezoek van Soedanese veiligheidsagenten aan België in medio 2017.
Maar er zijn ernstigere kwesties. In de Soedan-rel liet Francken nadrukkelijk uitschijnen dat hij gewoon EU-beleid uitvoerde; het kader ervan is de BMM. En dat klopt niet: BMM is gewoon een project, één van de zovele projecten die de EU door middel van bizarre en ondoorzichtige beheersstructuren uitvoert.
Het is dus geen EU-beleid en het kan nooit als zodanig worden voorgesteld. Het kan in die zin ook nooit worden ingeroepen als motivatie om af te wijken van nationale of internationale wetten en afspraken. Dat is één.
Ten tweede, het is een specifiek project, dat dus slechts bepaalde acties inhoudt en dus niet eender welke vorm van samenwerking motiveert. Ik citeer uit de ‘Action Fiche’, lees wat volgt zo nauwkeurig mogelijk:
“The project is regional. It will provide capacity building to improve migration management, in particular to prevent and address irregular migration, including smuggling of migrants and trafficking in human beings. The intervention logic is based on four components: (1) capacity building in the form of training and technical assistance and the provision of appropriate equipment; (2) support for policy development and implementation for better migration and border management; (3) support to the identification, assistance and protection of people in needs; and (4) awareness-raising about the dangers of irregular migration and the benefits of alternative options. Activities will be conducted in full respect for human rights of migrants and for the needs of vulnerable groups, such as children, women, old people, victims of trafficking and smuggled migrants, people living in refugee camps and slums, and people who have become targets of xenophobia.”
We zien dat het gaat om ‘activiteiten in Afrika‘, niet hier, en dat die activiteiten dus niét inhouden dat men Afrikaanse politiediensten hierheen brengt om vluchtelingen te identificeren met het oog op deportatie. Als er met veiligheidsdiensten wordt samengewerkt, dan is het om mensensmokkel effectiever te bestrijden – in Afrika – en zo de bescherming van vluchtelingen te verhogen. Deportatie wordt überhaupt gewoon niet vermeld in deze documenten, het behoort niet tot de acties die via BMM uitvoerbaar zijn. Meer nog, de ‘Action Fiche’ vermeldt onder “risks” – de dingen die de uitvoering van het project kunnen hinderen – expliciet het volgende:
“Victims of smugglers and traffickers continue being criminalised for irregular
immigration, prostitution, petty crimes and not treated as victims.”
En laat dat nu expliciet hetgeen zijn dat Francken heeft gedaan met zijn Soedanese vluchtelingen in het Maximiliaanpark. Inzoverre hij zich beroept op het BMM-project, heeft hij het net tegengewerkt.
Slotsom: er is geen “EU-kader” dat de acties van Francken toelaat of zelfs mogelijk maakt, laat staan dat ze via dat kader “normaal” zouden zijn binnen de EU. Die acties zijn en blijven uitsluitend de verantwoordelijkheid van hemzelf en van de regering waarvan hij deel uitmaakt. Er is geen Europese rug waarachter hij zich kan verschuilen.
Dit artikel is overgenomen van Jan Blommaert (en z’n gedachten).
