In een recente brief die verscheen in Nature[1] (28.9.2016) publiceerden Spaanse onderzoekers hun onderzoek naar gebruik van geweld bij zoogdieren. Ze onderzochten het niveau van dodelijk geweld bij 1024 zoogdiersoorten, waaronder de mens, van 137 zoogdierfamilies. Voor de mens onderzochten ze 600 menselijke groepen van het paleolithicum tot vandaag.

Grafiek van het niveau van geweld. Opvallend is het hoog niveau van geweld tijdens het mesolithicum en de middeleeuwen in Europa en de soms zeer hoge niveaus van geweld in Amerika.

(MV) Verschillen in het gebruik van geweld bij de mens kunnen in de eerste plaats verklaard worden door culturele verschillen.

Stellingen van de Spaanse onderzoekers

Geweld bij de mens werd, net als bij sommige andere zoogdieren, gevormd door evolutie. Gebruik van geweld geeft de geweldenaar een groter reproductief succes voor wat betreft partners, status of bronnen. Wat niet wil zeggen dat geweld in alle omstandigheden adaptief is.

Gebruik van geweld tegen soortgenoten komt niet alleen bij de mens voor maar bijvoorbeeld ook bij veel primaten[2]. Het doden van kinderen bij soortgenoten komt voor bij meerdere sociale (in groep samenwerkende) carnivoren.

Het niveau van dodelijk geweld werd gedefinieerd als de waarschijnlijkheid om te sterven door geweld van soortgenoten in vergelijking met alle andere oorzaken. Dodelijk geweld kwam voor bij bijna 40% van alle bestudeerde zoogdiersoorten. Dat is waarschijnlijk een onderschatting want er was geen informatie beschikbaar voor vele soorten. Het percentage doden door geweld van soortgenoten was 0,30% ± 0,19% voor alle soorten, met of zonder intern dodelijk geweld.

Het niveau van geweld is sterk verschillend bij chimpansees (Pan troglodytes) en bonobo’s (Pan paniscus).

Het niveau van dodelijk geweld was of hoger bij sociale en territoriale soorten dan in solitair levende en niet-territoriale soorten.

Het fylogenetisch niveau van dodelijk geweld was 2,0% ± 0,02% van alle doden. Dodelijk was geweld binnen de soort is diep geankerd bij primaten. Bij de mens was dodelijk geweld groter, net als bij zijn voorouderlijke Hominoidea. In moderne en hedendaagse periodes daalde het niveau van geweld echter aanzienlijk. Bij de mens was de bevolkingsdichtheid geen indicator voor een hoger niveau van geweld. Bij andere zoogdieren ging een hogere bevolkingsdichtheid meestal gepaard met een hoger niveau van geweld. Bij de mens is het waarschijnlijk zo dat een hogere bevolkingsdichtheid het resultaat was van een lager niveau van geweld.

Het ontstaan van de staat verminderde het geweld binnen een maatschappij.

De onderzoekers denken dat een zeker niveau van dodelijk geweld biologisch bepaald, geërfd is.

Dr. Marc Vermeersch   –  marc.vermeersch@gmail.com

De auteur geeft lezingen, waar van één over ‘De oorsprong van geweld’. Gratis voor studenten, mits minimum 30 aanwezigen.

Uittreksels uit de brief in Nature

Consequently, it is widely acknowledged that evolution has also shaped human violence.

From this perspective, violence can be seen as an adaptive strategy, favouring the perpetrator’s reproductive success in terms of mates, status or resources. Yet this does not mean that violence is invariant or even adaptive in all situations. In fact, given that the conditions under which violence benefits evolutionary fitness depend on the ecological and cultural context, levels of violence tend to vary among human populations.

Conspecific violence is not exclusive to humans. Many primates exhibit high levels of intergroup aggression and infanticide. Social carnivores sometimes kill members of other groups and commit infanticide when supplanting older members of the same group. The prevalence of aggression throughout Mammalia raises the question of the extent to which levels of lethal violence observed in humans are as expected, given our position in the phylogenetic tree of mammals. In this study, we quantified the level of lethal violence in 1,024 mammalian species from 137 families and in over 600 human populations, ranging from the Palaeolithic era to the present.

The level of lethal violence was defined as the probability of dying from intraspecific violence compared to all other causes. More specifically, we calculated the level of lethal violence as the percentage, with respect to all documented sources of mortality, of total deaths due to conspecifics (these were infanticide, cannibalism, inter-group aggression and any other type of intraspecific killings in non-human mammals; war, homicide, infanticide, execution, and any other kind of intentional conspecific killing in humans).

Lethal violence is reported for almost 40% of the studied mammal species). This is probably an underestimation, because information is not available for many species. Overall, including species with and without lethal violence, we found that the percentage of deaths due to conspecifics was 0.30±0.19% of all deaths.

These findings suggest that lethal violence, although infrequent, is widespread among mammals.

For example, the level of lethal violence strongly differs between chimpanzees (Pan troglodytes) and bonobos (Pan paniscus).

(…) we found that the level of lethal violence was higher in social and territorial species than in solitary and non-territorial species.

The phylogenetically inferred level of lethal violence, averaging across all models, was 2.0± 0.02% of all deaths.

We subsequently explored how the level of lethal violence has changed during our evolutionary history by comparing it with the phylogenetically inferred level of lethal violence in relevant ancestral nodes that describe the course of human evolution. The level of lethal violence was low in the most basal nodes, increasing to 2.3± 0.1% of all deaths in the two nodes closely related with the origin of primates and slightly decreasing to 1.8±0.1% of all deaths in the ancestral ape. These results suggest that lethal violence is deeply rooted in the primate lineage.

The level of lethal violence during most historic periods was higher than the phylogenetic predictions for both humans and the ancestral Hominoidea. However, on entering the Modern and Contemporary ages, the level of lethal violence decreased markedly, as previously reported.

Notably, population density, a common ecological driver of lethal aggression in mammals, was lower in periods with high levels of lethal violence than in the less violent Modern and Contemporary ages. High population density is therefore probably a consequence of successful pacification, rather than a cause of strife.

Finally, the level of lethal violence in state societies was lower than the phylogenetic inferences It is widely acknowledged that monopolization of the legitimate use of violence by the state significantly decreases violence in state societies.

The phylogenetic analysis suggests that a certain level of lethal violence in humans arises from the occupation of a position within a particularly violent mammalian clade, in which violence seems to have been ancestrally present. This means that humans have phylogenetically inherited their propensity for violence. We believe that this phylogenetic effect entails more than a mere genetic inclination to violence. In fact, social behaviour and territoriality, two behavioural traits shared with relatives of H. sapiens, seem to have also contributed to the level of lethal violence phylogenetically inherited in humans. Our analysis of human lethal violence shows that lethal violence in prehistoric humans matches the level inferred by our phylogenetic analyses, suggesting that we were, at the dawn of humankind, as violent as expected considering the common mammalian evolutionary history.

Bron: Nature, Letter – The phylogenetic roots of human lethal violence, José María Gómez, Miguel Verdú, dela González-Megías & Marcos Méndez, Received 17 March 2016 , Published online 28 September 2016

[1] Nature, Letter – The phylogenetic roots of human lethal violence, José María Gómez, Miguel Verdú, dela González-Megías & Marcos Méndez, Received 17 March 2016 , Published online 28 September 2016.[2] … en leeuwen, gorilla’s, chimpansees en de mens. (MV)

Voetnoten lezen en tegelijk het project over de ‘geschiedenis van de mens’ steunen? Koop deze boeken:
Marc Vermeersch. De geschiedenis van de mens. Deel I. Jagers en verzamelaars.
– Boek 1, van Pan tot Homo sapiens. (2de uitgebreide druk 2014). 35€
– Boek 2, de maatschappij van -jagers en verzamelaars. (2de uitgebreide druk 2014) 35€. In dit boek wordt de maatschappij van de Australische en Tasmaanse Aboriginals besproken tussen p. 12 en p. 100.
Marc Vermeersch. De geschiedenis van de mens. Deel II. Landbouwers en veetelers. – Boek 3, Het ontstaan van landbouw en veeteelt in Zuidwest-Azie en de verspreiding er van naar Europa, West-Azie en Afrika. 35€
– Boek 4. Het ontstaan van landbouw en veeteelt in China, Nieuw-Guinea en Amerika. 35€. Wordt verwacht in 2017.
Ik plaats de tekst in het publiek domein. Dat wil zeggen hij mag onveranderd gekopieerd en verspreid worden. Geplaatst op sites, gedrukt in een blad enz.
Als je één van deze mogelijkheden gebruikt: geef mij een seintje, ik blijf graag op de hoogte.
Ik kan de tekst ook mailen in Word-formaat. Mail mij daarvoor.

Deel 1: Geweld bij chimpansees, bonobo’s en de mens 
Deel 2: Het moordinstinct
Deel 3: in de prehistorie
Deel 4: het neolithicum
Deel 5: bij de Australische Aboriginals
Deel 6: Geweld in de eskimomaatschappij
Deel 7: Geweld bij de Irokezen
Deel 8: Slaven bij jagers en verzamelaars