Op 24 februari 2021 mocht de Belgische drugswet haar honderdjarig bestaan vieren. De Vlaamse experten- en burgerbeweging Smart on Drugs en de Franstalige koepelorganisatie #Stop1921 vinden dat geen reden tot feest. Zij pleiten al jaren voor een hervorming van het drugsbeleid.
In België zijn drugs, net als in de meeste landen, illegaal. Smart on Drugs en #Stop1921 vinden deze aanpak ineffectief en achterhaald. Samen lanceren ze de campagne “Unhappy Birthday”, om een rationeel debat over een alternatieve aanpak te openen.
In de eerste plaats wil de campagne mythes over drugsgebruik en repressie ontkrachten. Op de website unhappybirthday.be en op de sociale media van Smart on Drugs en #Stop1921 zullen een jaar lang feiten, getuigenissen en aanbevelingen verschijnen.
Daarnaast roepen ze op tot de oprichting van een parlementaire werkgroep, die de huidige wet moet evalueren en alternatieven moet onderzoeken. Volgens beide organisaties zijn er voldoende wetenschappelijke argumenten om persoonlijk drugsgebruik te decriminaliseren en cannabis zelfs volledig te legaliseren.
Drugsgebruik decriminaliseren
Decriminaliseren betekent dat wie drugs gebruikt, geen boete of straf meer krijgt. Nu heerst daarover grote rechtsonzekerheid. Bezit en gebruik zijn strafbaar, maar voor minder dan drie gram cannabis maken sommige gerechtelijke arrondissementen reeds een uitzondering. De Liga voor Mensenrechten steunt de campagne en pleit voor een consequent en verantwoord beleid.
De drugswet van 1921 beschouwen zij als een schending van de mensenrechten. Ieder individu heeft immers het recht om te beschikken over zijn eigen lichaam en geest en geniet verregaande bescherming van zijn privésfeer. Bovendien treft de wet vooral kwetsbare groepen. De politie blijkt vaker mensen met een lagere socio-economische status te controleren, waardoor zij disproportioneel zijn vertegenwoordigd in de gevangenis.
De wet was er onder meer gekomen om de volksgezondheid te beschermen, maar zou uiteindelijk een omgekeerd effect hebben. Veel gebruikers kennen de sterkte niet van het product dat ze innemen en weten evenmin of het contaminerende stoffen bevat, zoals pesticiden. Omdat drugsgebruik illegaal is, zijn kwaliteitscontroles onmogelijk.
Foto: Luke-2
Door drugsgebruik te behandelen als een crimineel feit, worden gebruikers gestigmatiseerd. Bij problematisch gebruik durven ze vaak geen hulp te zoeken, waardoor ze in een neerwaartse spiraal belanden. Drugsgebruik legaliseren kan de drempel naar de zorg verlagen en verslaafden op het rechte pad houden.
Deze aanpak heeft zijn nut al bewezen in Portugal. Het land kampte in de jaren 80 en 90 met een enorm heroïneprobleem, met een toenemend aantal hiv-infecties tot gevolg. Daarom besloot de toenmalige regering drugsgebruik uit de strafwet te halen en sterker in te zetten op preventie, harm reduction en hulpverlening. Het resultaat is spectaculair: minder problematisch gebruik en minder dodelijke overdosissen. Het aantal hiv-gevallen daalde zelfs met 70 procent.
Cannabis legaliseren en reguleren
Wat betreft cannabis willen Smart on Drugs en #Stop1921 nog een stapje verder gaan. Ze willen cannabis legaliseren, wat betekent dat productie, distributie en consumptie worden toegestaan. Iets dat legaal is, kan de overheid namelijk reguleren. Alcohol is bijvoorbeeld legaal, maar verkoop aan minderjarigen is verboden, net als rijden onder invloed of openbaar dronkenschap.
Tegenstanders stellen dat decriminalisering net aanmoedigt om nog meer cannabis te kopen. Er is echter geen één-op-één relatie tussen (gedeeltelijke) legalisering en gebruik. In Nederland mag cannabis worden verkocht in coffeeshops, maar toch is het gebruik er lager dan in Italië en Frankrijk, waar het volledig verboden is.
Foto: Herbal Hemp via Pixabay
Uruguay legaliseerde als eerste land de hele cannabisketen. Toch kan je er niet elke dag een jointje roken. Cannabis is er enkel verkrijgbaar in de apotheek en gebruikers krijgen een pasje dat hun maandelijkse consumptie bijhoudt. Indien er in België een parlementaire werkgroep komt, kan die onderzoeken of dat idee bij ons kan werken.
War on drugs
Als apothekers deze ‘legale drugs’ mogen verkopen, moeten gebruikers zich niet meer wenden tot illegale dealers. Zo kan de overheid gebruikers weghouden uit het criminele milieu, terwijl ze tot op heden vooral inzet op het bestrijden van dat milieu. Het aantal drugsvangsten is de voorbije jaren toegenomen, maar de handel zet zich ongestoord verder. Zelfs Antwerps burgemeester Bart De Wever geeft nu toe dat het een oorlog is die je niet kan winnen.
Toch blijft hij “hartstochtelijk vechten” tegen drugs, met alle gevolgen van dien. Het geweld in Antwerpen escaleert en treft ook mensen die er niets mee te maken hebben. Terwijl drugsgeld wordt witgewassen, gaat belastinggeld op in een strijd die nergens toe leidt.
Daarom pleitte Jinnih Beels (Sp.a) al in 2017 voor een beleid dat focust op preventie, zorg en het aanpakken van de grootste criminelen. Op Facebook liet ze weten dat ze achter de campagne staat. “Unhappy Birthday” kan eveneens op steun rekenen van Free Clinic, de grootste ontwenningskliniek in Antwerpen.
Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) wil zich niet uitspreken over de campagne. Enkele jaren geleden leek hij nog een voorstander van de legalisering van cannabis, maar nu hij in de regering zit, blijft hij op de vlakte.
Auteur Kristien Hemmerechts vindt dat we de focus beter kunnen verleggen van de strijd tegen drugs naar de redenen achter het drugsgebruik. Op de Instagrampagina van Smart on Drugs zet ze haar visie uiteen, die de campagne goed samenvat: “Het is hoog tijd voor een menselijker drugsbeleid.”
Dit bericht bekijken op Instagram
Foto: Elsa Olofsson, Flickr / CC BY 2.0
