Oud-diplomaten van Daele en Verbeke kloppen zich in een uitvoerig interview in DS (6-7 april) op de borst. “Net als Poetin moet Europa de taal van hard power spreken”, en de defensiebudgetten moeten opnieuw de hoogte in.

Si vis pacem, para bellum. Ze waarschuwen dat als Oekraïne valt, wij aan de beurt zullen zijn. Katlijn Malfliet (DS, 3 april) is niet akkoord: als je vrede wil, bereid je dan voor op vrede. Elvis Peeters (DS, 8 april) is nog duidelijker: als je vrede wil, voer dan geen oorlog. Ik sluit me aan bij deze laatsten.

In plaats van een nuchtere analyse gebaseerd op realpolitik die je van oud-diplomaten kan verwachten is het een emotioneel discours voornamelijk gebaseerd op principes. “We gaan ons niet laten doen. Poetin, jij gaat deze oorlog niet winnen”.

Alleen zeggen ze er niet bij hoe wij – lees Oekraïne – deze oorlog zal winnen, of tenminste niet verliezen. Er wordt geïnsinueerd dat we meer en betere wapens moeten leveren, inclusief de fameuze Taurusraketten. Altijd maar meer wapens. Alsof dat in het verleden gewerkt heeft.

Denken ze nu echt dat Rusland ondertussen stil zal zitten?

De sterkste oorlogseconomie is die van Rusland en het ziet er niet naar uit dat dat zal veranderen. In termen van hard power is Rusland een maatje te groot voor Oekraïne: een drie maal grotere bevolking en dus veel meer potentiële manschappen, een dertien maal grotere economie, inclusief veel meer grondstoffen voor de defensie industrie.

Deze attritie-oorlog valt voor Kiev jammer genoeg niet te winnen. De 60 miljard steun vanuit de VS die dit weekend (20 april) werd goedgekeurd is een opsteker, maar geen game changer. En al zeker niet als we zien dat het Oekraïense leger op haar tandvlees zit.

De gemiddelde leeftijd van het Oekraïense leger is 43 jaar. Jongeren wensen niet naar het front te trekken. Wie kan ze ongelijk geven ? Als motivatie in het begin van de oorlog Oekraïne deed stand houden, is het vandaag andersom. Het plaatje ziet er dus helemaal niet goed uit voor Oekraïne. Oekraïne verliest stelselmatig terrein.

Er is nochtans een heel eenvoudige oplossing om verder verlies te voorkomen, met name onderhandelen. Deze boodschap verwacht je toch ook van onze diplomaten. Quod non. Van Daele en Verbeke zijn unisono: “Praten heeft nu geen zin want een zwaktebod.”

Vorige zomer, toen Kiev aan de winnende hand was, had het volgens hen wel gekund. Ik heb die oproep tot onderhandelen door Zelenski en het Westen toen in ieder geval niet gehoord.

En als onderhandelen vandaag een zwaktebod wordt genoemd, hoe gaan ze dan de situatie benoemen als Rusland meer en meer grondgebied inpalmt? De onderhandelingspositie van Rusland wordt met de dag sterker; die van Oekraïne met de dag zwakker. Van een westerse strategie is überhaupt geen sprake.

Enkel als men zou geloven – met de nadruk op geloven – dat de krijgskansen in de toekomst zullen keren en Rusland dus opnieuw teruggeduwd kan worden (wat in het slechtste geval een nucleaire reactie utriggert), heeft het zin om nu het been stijf te houden.

Maar Verbeke geeft aan het einde van het interview zelf toe dat de EU in tegenstelling tot Oekraïne niet geïnteresseerd is in het heroveren van de Donbas en de Krim.

In dit geval moet ik hem gelijk geven, maar dan heeft zijn voorgestelde oplossing om te wachten met onderhandelen nog minder zin. Praten is geen zwaktebod, zoals Koert Debeuf al eerder duidelijk heeft gemaakt (DS, 29 maart).

Anderen stellen dan weer dat Poetin niet wenst te onderhandelen. Ik lees echter in The New York Times dat hij sinds september informeel verschillende keren heeft laten weten dat hij bereid was tot een staakt-het-vuren en tot diplomatieke gesprekken om te komen tot een vredesakkoord.

Het Kremlin heeft dat enkele dagen geleden nog herhaald. Velen, waaronder onze oud-diplomaten, zullen dat niet geloven. Poetin is niet verlegen voor een leugentje om bestwil. Dat ontken ik ook niet. Er is echter maar één oplossing om te weten te komen of hij het meent: test het. Ga in op zijn vraag.

Het probleem is dat Zelenski niet wenst te onderhandelen met Poetin. Dat laatste heeft hij zelfs in een decreet gegoten. Het zal nochtans met Poetin zijn dat onderhandeld moet worden. Israël onderhandelt ook met Hamas.

Mogelijks werkt het niet van de eerste keer. In dat geval zit er niets anders op om het nadien opnieuw te proberen. Vandaag wil men aan westerse zijde zelfs niet één keer proberen. Zogezegd in het belang van Oekraïne.

Feit is dat in de huidige omstandigheden Oekraïne door ons non-beleid verliest. Elke dag raken meer militairen en burgers gewond en gedood, en verliest Oekraïne terrein. Ik vrees dat die surreële oorlogssituatie, die Michael Van Peel (DS, 6-7 april) onlangs beschreef, nog niet doorgedrongen is tot onze hoofdsteden.

Het is Washington, Brussel, Berlijn en Parijs die Rusland na de Koude Oorlog hebben genegeerd of zelfs vernederd, wat mede geleid heeft tot de oorlog die we vandaag kennen. De grootste verantwoordelijkheid voor de oorlog ligt natuurlijk bij Poetin.

Dat alles zet ik uitvoerig uiteen in mijn net herwerkt boek De Strijd voor Vrede. En Hoe we die kunnen winnen. Vandaag weten we jammer genoeg nog steeds niet van welk hout pijlen maken. Het slachtoffer is telkenmale Oekraïne.

En uit een soort van schaamtegevoel sturen we geld en wapens, waar vooral de (Amerikaanse) wapenindustrie goed bij vaart, maar onvoldoende voor Kiev om zelfs maar stand te kunnen houden.

Tegelijkertijd dringt men bij Zelensky aan om geen onderhandelingen te starten. Dit is een non-beleid. Onze westerse leiders, generaals en diplomaten zouden zich nog veel meer moeten schamen.

Deze Opinie verscheen op 22 april in De Standaard, overgenomen met toestemming van de auteur. Verdere overname door derden na toestemming van Tom Sauer. Tom Sauer is Professor Internationale Politiek aan de Universiteit Antwerpen en auteur van De Strijd voor Vrede (Pelckmans, 3^e editie, 2024)

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier