“Wij willen publieke sociale media!”
Aankondiging, Economie, Samenleving, Politiek, Cultuur, België -

“Wij willen publieke sociale media!”

Willen we de privatiseringspolitiek tegengaan, dan is het van belang om met een publiek agenda te komen op maat van wat we vandaag en morgen nodig hebben. Volgend op het symposium We Own It! organiseren ACOD Cultuur en Vooruit dit seizoen daarom een aantal debatten over het belang van onze publieke dienstverlening. Woensdagavond 14 november debatteren we bijvoorbeeld over de dominantie van digitale bedrijven en wat we er tegenin kunnen brengen. Onze eis? “Beste VRT, loop Facebook en Instagram niet achterna, ontwikkel publieke sociale media!”

dinsdag 6 november 2018 12:49
Spread the love




Winsthonger verovert onze sociale ruimte, ook de digitale. Terwijl de klassieke media gaandeweg steeds meer in de greep kwamen van mediamolochs, ging dat met digitale media razendsnel.

Hoewel het de overheidsdiensten zijn die het internet als uitvinding ontwikkelde, kunnen we er vandaag niet omheen dat de nieuwe wereld online in het bezit is van een klein aantal monopolies: Facebook, Twitter, Apple, Amazon, Google, … . Noem het gerust een coup, wetende dat het voor 1992 zelfs illegaal was om het internet te gebruiken voor commercieel gesjacher.

Als burgers verliezen we daarmee de controle over ons sociaal samenleven. Privacy is te koop. Elke handeling wordt gevolgd, elk bericht meegelezen. Journalist Jan Walraven schreef er een boek over met de veelzeggende titel: De diefstal van de eeuw.

Het toestaan van online toezicht werd nooit in een wet gestemd in een parlement. Er was geen debat over het toelaten van internetbedrijven om mensen online te volgen. Algoritmes bepalen welk nieuws we te zien krijgen. De tegencultuur die sociale media kunnen zijn, zit in een greep van controle, sturing en censuur. Ons sociaal leven? Iemand anders zijn eigendom.

Een VRT 2.0

Terwijl de overheid decennia geleden via radio en televisie een centrale rol speelde in de nieuwsberichtgeving en ons culturele leven, heeft ze de digitale trein compleet gemist. De openbare dienstverlening van de VRT verliest steeds meer terrein op commerciële spelers en zit zelf klem in een marktlogica. De OESO zegt nochtans al sinds 2010 dat de markt niet langer een pluralistische pers kan garanderen.

Opgejaagd door een rechts censuurbestuur dreigt de VRT intussen van wat een democratische en onafhankelijke dienst zou kunnen zijn, te kantelen richting een staatsomroep.

In de richting van een spreekbuis van de gevestigde macht, zeg maar, zoals dat in Polen of Hongarije vandaag al het geval is. De politieke druk ‘om niet te kritisch te zijn voor N-VA’ is intern groot, zo bevestigen journalisten aan de ACOD VRT.

Dat moet anders. We kunnen als individuen weliswaar proberen om onze data beter te beschermen en samen rechtszaken te starten. Of we kunnen acties voeren om te ijveren voor de splitsing van de mediamolochs en voor meer regelgeving. Maar we kunnen er ook voor strijden om onze sociale media terug in publieke handen te krijgen. Mark Zuckerberg omschreef de wereldwijde digitale infrastructuur waar hij eigenaar van is ooit als ‘diensten van openbaar nut’.

Welaan dan, laten we ze als gebruikers terugeisen zodat we zelf kunnen beslissen welke algoritmes er achter schuil gaan. Zodat we zeggenschap krijgen over onze persoonlijke data en die bijvoorbeeld kunnen inzetten voor maatschappelijk belangrijke projecten waar we allemaal beter van worden, niet alleen enkele aandeelhouders van techgiganten. We willen data commons!

Facebook is vanwege het schaalvoordeel een ‘natuurlijk monopolie’ en zou daarom in publieke handen moeten zijn, zoals een digitaal dorpsplein om ideeën uit te wisselen, nieuws te delen en te discussiëren, met vrienden af te spreken, acties te organiseren, enzovoort. #EndTheZucktatorship!




Voor én door het publiek

Laten we als weerwoord op het internet van betaalmuren en twee snelheden – voor rijk en arm – streven naar publieke sociale netwerken. En als we het over ‘publieke’ dienstverlening hebben, dan zou het verkeerd zijn die taak gemakshalve door te schuiven naar ‘de overheid’. We hebben niet alleen een dienstverlening aan het publiek nodig, maar ook door het publiek.

Daar is een eenvoudige reden voor. Zolang er al zoiets als een staat bestaat – en daarvoor kunnen we terugkeren naar het Oude Griekenland – diende die om de krachtverhouding tussen de elite en het volk te beheersen. Eigenlijk diende de staat er vooral op toe te zien dat het winstbejag van de elites niet dermate doorsloeg zodat de volledige samenleving aan uitbuiting ten onder ging. Doorheen de geschiedenis is de staat het toneel van klassenstrijd geweest en daarbij zit het beleid helaas vooral aan de kant van de bevoorrechte klasse.

Een democratische dienstverlening voorzien door de overheid vereist daarom een maximum aan burgerinspraak. Dat kan je garanderen door een tegengewicht aan burgerinitiatieven mogelijk te maken, als alternatief, partner of controlemechanisme. Idealiter blijft deze dynamiek tussen het particuliere en het openbare niet steken in een tegenstelling, maar realiseert er zich een zelfversterkende dialectiek die tegen de druk van de private spelers op kan.

In een lezing tijdens het symposium We Own It! in de Vooruit in het voorjaar legde politiek econoom Andrew Cumbers uit hoe waardevol zo’n samenspel tussen burgerplatforms en overheidsinitiatieven kan zijn bijvoorbeeld voor de uitbouw van een duurzame energieproductie.

Diezelfde ‘publieke’ logica – voor en door de mensen – is minstens even belangrijk voor de organisatie van onze klassieke en digitale media. De manier waarop Nieuw Rechts een oorlog voert tegen de pers – het trollenleger zij aan zij met tweetmajoor Theo, de absurde advocatenclaims van bevriende immobaronnen die onafhankelijke media zoals Apache financieel proberen te nekken, enzovoort – maakt het des te urgenter dat journalistieke burgerplatforms en de publieke omroep elkaars strijd voor een pluralistische pers steunen.

Bij de verdediging en uitbouw van publieke media kan anno 2018 een degelijk debat over de haalbaarheid van publieke sociale media niet langer ontbreken. ACOD VRT wil hierover ook een debat in het kader van de onderhandelingen van de volgende beheersovereenkomst van de VRT (2021-2025).

Data commons, publieke sociale media, … deze We Own It-eisen moeten in aanloop van de federale verkiezingen tevens op het politieke agenda komen te staan. Want na de factuur van de F35’s en het (bewust gecreëerde) gat in de begroting mogen we ons verwachten aan een volgend bestuur dat net voluit de andere kant op wil: nog méér uitverkoop, nog méér sociale afbraak.

Een ommekeer is nochtans mogelijk. Hoopvol nieuws hieromtrent is het Labour-programma in aanloop van de verkiezingen in mei 2019 in de UK. Jeremy Corbyn wil breken met het neoliberaal beleid en de privatisering van de openbare dienstverlening (zoals de spoorwegen) terugdraaien. Bij ons hebben we die gelukkig nog in publieke handen, maar hoe lang nog? Corbyn pleit ook voor méér en sterkere publieke media: Empower those who create and consume media over those who want to control and own it!

Wil je meer weten of mee nadenken? Welkom op woensdag 14 november in de balzaal van Vooruit voor het debat Let’s take back our (social) media. Toegang gratis, mits reservatie.

 

Robrecht Vanderbeeken is filosoof en vakbondsverantwoordelijke ACOD Cultuur.

take down
the paywall
steun ons nu!