Opgesloten asielzoekers weer vrij: het verschil tussen de stoere taal van Francken en de realiteit

Twee van de aanstokers van de vechtpartij in het opvangcentrum van Broechem zijn terug op vrije voeten en hebben hun papieren als erkend vluchteling op zak. Staatssecretaris Francken had nochtans gezegd dat hij hen zo snel mogelijk het land zou uitkrijgen. Wat is er aan de hand? We zochten het uit.

dinsdag 2 februari 2016 15:52
Spread the love

We kregen een zelfzekere Theo Francken te zien nadat op 6 januari twee groepen asielzoekers met elkaar op de vuist waren gegaan in het opvangcentrum van Broechem nabij Ranst. Er werd met stoelen en tafels gegooid en enkele mensen geraakten gewond. De politie kon de aanstokers identificeren. Over het precieze aantal waren de kranten het oneens. Het waren er acht volgens De Standaard. De Gazet van Antwerpen houdt het bij zes aanstokers.

Over de reactie van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken bestaat geen twijfel. Op de regionale zender ATV zegt hij: “De zes amokmakers in Broechem zijn opgesloten. Ik heb die opgesloten. Ik zal ook alles proberen om die zo snel mogelijk het land uit te krijgen.”

“De laatste week zijn er heel wat vechtpartijen geweest, bijna altijd tussen Irakezen en Afghanen”, verklaarde Francken ook nog aan Deredactie.be. Het enige wat Fedasil kan doen is hen 30 dagen uitsluiten van hun opvangrecht, maar Francken wil strengere straffen. “Met alle respect, ik denk niet dat dat heel veel afschrikt. Het moet duidelijk zijn: ik zal overgaan tot opsluiting in gesloten centra als er echt zware misdragingen zijn zoals gisteren.”

Applaus bij zijn electoraat natuurlijk, maar klopt dit wel? DeWereldMorgen.be ging op onderzoek.

Goed nieuws

Vorige week donderdag op die desolate plek in de buurt van de luchthaven van Zaventem. In alle stilte verliet een 21-jarige Irakees het gesloten centrum van Steenokkerzeel. Veel persoonlijke spullen had hij niet bij zich. Ver weg van de camera’s, ver weg van enige publieke verklaringen door Francken.

Hij was één van de aanstokers van de vechtpartij in Broechem. Hij had diezelfde morgen goed nieuws gekregen. Het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen had zijn dossier met prioriteit behandeld en besloten dat hij recht heeft op het statuut vluchteling.

Zoals elke erkende vluchteling kan hij nu twee maanden beroep doen op de opvang van Fedasil. Tijdens die periode zal hij intensief begeleid worden bij het vinden van een taalcursus, een eigen woning, een leefloon en een traject dat hem op termijn een job moet opleveren. En hij mag in België blijven.

Welgeteld 20 dagen werd hij terbeschikking gesteld van Francken (verder TBR, terbeschikkingstelling van de regering). Dat is minder dan de 30 dagen die Fedasil hem de toegang tot opvangrecht had kunnen weigeren als strafmaatregel voor de vechtpartij. Nu zijn ze verplicht hem weer op te vangen want hij is erkend vluchteling.

Hij is hier alleen aangekomen. Op 24 augustus had hij asiel aangevraagd maar in Broechem wachtte hij al maanden op de beslissing van het Commissariaat voor de vluchtelingen. Zoals zoveel jonge Irakezen die nagelbijtend wachten in onze opvangcentra, een pak meer dan die 106 die in een grote mediashow kozen om met een cheque van 300 euro vrijwillig terug te keren naar Bagdad.

Hij maalde helemaal niet om het veldbed dat hij kreeg en de schaarse opvang. Ook over zijn gesloten opvangplaats in Steenokkerzeel is hij best tevreden. “Wij hadden er douches, goed eten, ontspanning, recht op intiem en ander bezoek, recht op een gsm. We kunnen er zaken kopen en de mensen helpen er met jouw papieren of persoonlijke situatie”, zegt hij.

Terbeschikkingstelling

“Dat klopt”, zegt een advocaat met verschillende cliënten in Steenokkerzeel en de vier andere gesloten centra in ons land, “Enkel gsm’s die kunnen filmen worden niet toegelaten. Die moeten ze in bewaring geven en dan kunnen ze bij aankomst in het gesloten centrum een gsm kopen voor 20 euro”.

“De terbeschikkingstelling is de tactiek van de staatssecretaris bij gemediatiseerde dossiers”, zegt een advocaat die al verschillende TBR’s heeft behandeld. “Zo zijn er wel wat dossiers geweest de voorbije weken. De vermeende aanranding in het zwembad van Koksijde bijvoorbeeld. Of onlangs nog op een trein in Wallonië. Daar werd een 29-jarige Syriër ook ter beschikking gesteld van Francken, nadat er op 21 januari een pv werd opgemaakt voor aanranding en schending van de eerbaarheid van twee vrouwen op een trein ter hoogte van Famenne-Ardenne.” De Raadkamer achtte de feiten niet bewezen en liet de man vrij. Getuigen spraken namelijk de feiten tegen, maar Francken vond het nodig deze persoon persoonlijk te laten opsluiten en ter zijner beschikking te stellen.

Staatssecretaris Francken doet daarbij beroep op artikel 52/4 van de asielwet. “In uitzonderlijk ernstige omstandigheden kan (de Minister), wanneer hij zulks nodig acht voor de handhaving van de openbare orde of de nationale veiligheid, betrokkene voorlopig ter beschikking van de Regering stellen.”

In datzelfde artikel staat ook: “De Commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen kan weigeren de status van vluchteling te erkennen indien de vreemdeling een gevaar vormt voor de samenleving, omdat hij definitief veroordeeld is voor een bijzonder ernstig misdrijf, of als er redelijke gronden bestaan om hem te beschouwen als een gevaar voor de nationale veiligheid.”




Die wet werd eerder toegepast op asielzoekers uit Rwanda die later betrokken bleken te zijn bij de genocide. Dat werd toen dus bedoeld met ‘uitzonderlijk ernstige omstandigheden’. Francken trekt dat open tot winkeldiefstallen, aanrandingen en vechtpartijen en dus zelfs tot gevallen waar het parket de onderzoeksrechter of de raadkamer de feiten niet zwaar genoeg vond om tot vrijheidsberoving over te gaan.

Zorgvuldige justitie

“De wet zegt niet voor niets ‘uitzonderlijk ernstig’. Het vocabularium van justitie is altijd zeer zorgvuldig. De feiten moeten dus niet alleen ernstig zijn maar ook uitzonderlijk. Daar moet je dus spaarzaam mee omgaan. Door dat toe te passen op kleine criminaliteit bagatelliseer je de wet”, zegt ere-vrederechter en justitiewatcher Jan Nolf.

“Op die manier installeert Francken een Rambo-cultuur. Hij is ook een meester in het heruitvinden van de overtreffende trap van ‘hard’. Eerst ging hij een hard beleid voeren. Daarna werd het keihard. En vorige week hoorde ik hem al praten over superhard. Maar met beleid en langetermijndenken heeft dit niets te maken. Zijn acties komen als een boemerang terug zoals ook blijkt uit de vraag om de zwembadverdachte van Koksijde vrij te laten. Hij houdt namelijk geen rekening met juridische voorwaarden en wat blijft er dan nog over van de rechtstaat?”, zegt Nolf.

De Iraakse asielzoeker die ervan verdacht wordt vorige week een meisje te hebben vastgegrepen in het zwembad van Koksijde, moet op vraag van dde Raadkamer worden vrijgelaten uit het gesloten centrum waarin hij sindsdien vastzit. Zijn advocaat had een verzoekschrift ingediend. De raadkamer heeft dat verzoekschrift gegrond verklaard.

Ook de advocaat van de vrijgelaten Irakees ergert zich aan de communicatie van Theo Francken. “Zelden of nooit wordt erbij gezegd dat de asielaanvraag van deze mensen dan met spoed wordt behandeld door het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen. Dossiers van mensen in gesloten centra komen daar bovenaan de stapel te liggen. Francken mag beweren wat hij wil. Hij kan met een terbeschikkingstelling helemaal niet de erkenning van vluchtelingen tegenhouden. Hij heeft daar geen enkele macht over. Bij het commissariaat mogen ze geen rekening houden met een terbeschikkingstelling. Noch bij de man op de trein, noch bij de man in Koksijde. Integendeel, zij zullen nu sneller duidelijkheid krijgen over hun erkenning, iets waar al die mensen in de opvangcentra elke dag en dat vaak al maanden op wachten”, aldus de advocaat.

Volgens Theo Francken stelde hij ondertussen 14 asielzoekers terbeschikking van de regering. Alleen al uit onze contacten blijkt dat dat cijfer een onderschatting is.

Achter de schermen

Ook een tweede aanstoker van de vechtpartij, van Syrische afkomst, mocht maandag 1 februari, het gesloten centrum verlaten. Amper drie weken nadat ook hij een TBR-papier kreeg en door Francken als gevaarlijk werd omschreven. Op de fax van Francken naar het asielcentra staat duidelijk: “Zijn gedrag schaadt de openbare orde én de nationale veiligheid”. Het staar er in koeien van letters, ondertekend door Francken op 7 januari. Nog geen maand later loopt deze man gewoon vrij rond omdat hem niets ten laste kan gelegd worden.

De beslissing van Francken werd met een ministrieel besluit genomen. “Al die vrijheidsberovingen moeten dus de ministerraad passeren ter goedkeuring, maar dat kan onmogelijk want hij sluit meteen op als de camera’s draaien”, zegt één van de advocaten.

Een andere advocaat vertelt ons dat er nogal wat gebeurt achter de schermen van de gesloten centra. De staatssecretaris brult wel hard dat hij strenger zal optreden, maar over de gaten in zijn beleid zwijgt hij angstvallig. Tussen de wensen van Francken en de realiteit staat vaak het internationaal recht in de weg.

Zo krijgen we nog een pak verhalen te horen die nooit media halen. In gesloten centra zitten heel wat mensen met een verschillend statuut. Sommigen zijn uitgeprocedeerd. Dan moet er gekeken worden of het land van herkomst de persoon terug wil opnemen, zoniet – en dat geldt voor veel Algerijnen bijvoorbeeld – mag je na enkele weken het gesloten centrum verlaten.

Enkele reis

Er zijn ook de zogenaamde ‘Dubliners’. Dat zijn mensen die geen geldig verblijf hebben in ons land maar wel bijvoorbeeld in Spanje, Portugal of Italië. Die kunnen dan het vliegtuig worden opgezet richting het Europees land waar ze een verblijfsrecht hebben of erkend zijn als vluchteling of nog een asielprocedure hebben lopen of een tweede nationaliteit hebben. Zo zijn er een pak Spaanse-Marokkanen. Die kunnen naar Madrid teruggestuurd worden, maar daar eindigt het dan ook. Daar kunnen ze weer van die vrijheid genieten na een ‘enkele reis’ door onze Belgische overheid.

En dan zijn er de asielzoekers die – zoals de 106 Irakezen, een peulschil op het aantal asielaanvragen uit Irak – met een cheque ter waarden van een lokaal maandloon, 300 euro in dit geval, vrijwillig worden teruggestuurd. “Over die vrijwillige terugkeer en die Dubliners zou ik ondertussen boeken kunnen schrijven”, zegt een goeie bron die werkt in één van de gesloten centra

“Zo hebben we al Dubliners geweten die zich bewust laten arresteren, zelf één die zelf het politiekantoor is binnengestapt met de zin “Ik heb geen geld meer maar heb verblijfsrecht in Spanje”. Als zo iemand geluk heeft wordt hij opgesloten en kan hij op kosten van de Belgische overheid terug naar Madrid.”

Zo was er ook een Marokkaan, vertelt onze bron. “Hij kwam naar België toen hij 7 jaar was. Ondertussen is een dertiger. Maar heeft nooit de Belgische nationaliteit aangevraagd. Hij heeft een aanzienlijk strafblad voor overvallen en drugfeiten. Hij heeft hier ook een kind en een vrouw. Francken liet hem nu na zijn gevangenistijd opsluiten in een gesloten centrum, in afwachting van de uitzetting naar Marokko. Hij is één van die gevallen waar Francken graag over praat in media: “Ik ga de criminelen terugsturen”.”

“Wel, die man kreeg nu het advies van zijn advocaat om vrijwillig terug te keren. Hij stemde daarmee in. Die man kan geen reisverbod naar ons land worden opgelegd en door zijn vrijwillige terugkeer heeft hij nu zijn vrijheid terug. Niets, maar dan ook niets, belet hem langs de voordeur van Charleroi of Zaventem terug te komen naar België. Dan zal ons land hem verblijfsrecht moeten verlenen want hij heeft hier vrouw en kind. Dat is de carrousel achter de schermen.”

“Maar het volk wordt gevoed met de statements van Francken over hoe hij persoonlijk alle vechtersbazen het land zal uitzetten. Dat die mensen net door de actie van Francken sneller erkend worden en daardoor het recht hebben in ons land te blijven, ziet geen krant.”

“Francken krikt ook graag de cijfers op. “Ik stuur meer mensen terug dan mijn voorgangers”, pocht hij. Dat hij zo een Marokkaan helpt om de gevangenis sneller te verlaten en dat die man nu vrij is en perfect kan terugkeren naar zijn vrouw en kind die hier wonen, dat haalt ook het nieuws niet.”

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!