Ik tref Michel in café Minerva. Dit
legendarisch café langsheen de wandeldijk van Sint-Anneke op
Linkeroever is één van de laatste plekken in het Antwerpse waar je –
als je in de juiste richting kijkt – de combinatie van een zekere
weidsheid en groen aantreft, waar je – als de wind goed staat –
niet het geraas van een snelweg hoort. Voorlopig toch nog. Want zoals
de plannen van BAM er nu uitzien, komt op de rechteroever een
gigantische werf. Op Linkeroever komt de snelweg terug bovengronds
ter hoogte van het Sint-Annabos, dat in het verlengde van de
wandeldijk ligt. Het bos zal voor drie vierde gekapt worden en plaatsmaken voor een slibstort. Michel slaakt een diepe zucht wanneer ik
hem erover aanspreek:

“Ach, als je de folder van BAM
bekijkt, dan lijkt het alsof het een paradijs wordt op Linkeroever.
Maar dat is propaganda. De realiteit is dat het verkeer hier verder
zal toenemen. Er komen bijvoorbeeld nieuwe parallelle wegen met op-
en afritten langsheen een verbrede verbinding van de E34 met de E17.
We zullen nog meer fijn stof hebben dan nu. En het is nu al niet te
doen.”

“Ik woon op het vijfde verdiep van de
Europabuilding, die ligt langsheen het kruispunt van de
Blancefloerlaan en de Halewijcklaan. Dat zijn twee heel drukke
invalswegen hier op Linkeroever. Het gevolg is dat er letterlijk
duizenden wagens per dag langsheen mijn appartement denderen. Je moet
je goed realiseren wat dat betekent. Mijn vrouw, mijn dochter en ik
leven constant met lawaaioverlast. We kunnen niet slapen zonder
oordopjes en als we het raam openzetten horen we de televisie niet
meer. Iedereen in onze blok kent dat probleem. En ik kan je
verzekeren, die constante geluidsoverlast werkt heel stresserend.”

Rokerslongen

Toch is het lawaai nog het minst van
Michel z’n zorgen. Zeven jaar geleden verhuisde hij van Wilrijk
naar de Europabuilding. Na drie jaar op Linkeroever begonnen de
klachten:

“Ik heb een chronische allergische
rhinitis ontwikkeld. In mijn neus worden constant slijmen
geproduceerd. Daardoor praat ik erg nasaal en heb ik het
gevoel dat mijn neus onafgebroken verstopt zit. Maar wat nog
vervelender is: de slijmen vanuit mijn neus zakken verder naar mijn
keel. Het zorgt ervoor dat ik erg vaak moet slikken, wat op zijn
beurt problemen geeft tijdens het slapen. Om de slijmproductie
tegen te gaan, verstuif ik verschillende keren per dag een mix van
cortisone en water.”

“Daarnaast heb ik last van een
verminderde longcapaciteit. Dat voelt aan alsof je niet diep meer kan
inademen. Het is iets waar rokers normaal last van hebben. Alleen, ik
heb nooit gerookt. Integendeel, ik heb veel gesport. Die verminderde
longcapaciteit kan niet anders dan door luchtvervuiling komen. Dat is
ook wat de dokters me zeggen. Maar dat valt nooit zwart op wit aan te
tonen natuurlijk.”

“Het kan geen toeval zijn, als
je ‘t mij vraagt. Want niet alleen ik heb gezondheidsproblemen. Mijn
partner en mijn dochter hebben er evenzeer last van. Mijn vriendin
heeft de diagnose van COPD gekregen. COPD staat voor Chronic
Obstructive Pulmonary Disease. Het is een aandoening waarbij de
longblaasjes zwellen en er een kleinere longcapaciteit ontstaat.
Hierdoor heeft ze vaak last van ernstige longinfecties. Ook mijn
dochter ontsnapt er niet aan. Zij is nu tien jaar. Sinds haar drie
jaar – de tijd dat we hier op Linkeroever kwamen wonen – heeft
ze last van overgevoelige luchtwegen. Zij zit net als m’n partner en
ik aan de puffers.”

Ongezonde geest in ongezond lichaam

“Die longaandoeningen, dat weegt op
het gemoed. Je levenskwaliteit neemt drastisch af. Dat wordt vaak
onderschat. Om een voorbeeld te geven: wij besteden als gezin
ongeveer 700 à 800 euro per maand aan medische kosten. Ik ben op dit
moment werkzoekend en mijn vriendin heeft een bescheiden loon. Dat
is dus een heel serieuze hap uit ons budget. Het betekent dat wij ons
geen extra’s kunnen veroorloven. Naar vakanties kunnen we fluiten. Je
moet je dan eens inbeelden hoe alleenstaanden met kinderen in
gelijkaardige situaties het moeten bolwerken. Dat is ondoenbaar.”

Foto: het aantal puffers dat dagelijks door het gezin Maes wordt gebruikt

“Ik ga ook graag fietsen. Ik ben een
sporter. Maar dokters raden me dat ten zeerste af. Door het fijn stof
dat in deze buurt hangt, komen kleine partikels de longen en de
bloedbaan binnen. Dat verhoogt onder meer de kans op hartinfarcten. De dokters raden me aan om de auto te nemen, zodat ik twintig
kilometer verder kan sporten. Maar dat is toch echt absurd?”

“Ik merk het trouwens ook hier in de
buurt: de levenskwaliteit gaat erop achteruit. Mensen zijn
ongelukkig. In de Europabuilding wonen veel bejaarden. Maar die komen
steeds minder buiten omdat ze kampen met ademhalingsproblemen. Het is
gezonder om binnen te zitten dan om buiten te wandelen.”

Verpaupering

“Vele mensen in deze wijk denken aan
verhuizen. Maar het probleem is dat je de huizen ver onder de
marktprijs moet verkopen. Iedereen beseft dat de plannen van de BAM
op Linkeroever voor nog meer gezondheidsproblemen zullen zorgen. Ook
potentiële kopers dus. Niemand wil hier komen wonen. Het gevolg is
dat de wijk zienderogen verarmt. Er bestaat een duidelijke link
tussen de wijken die getroffen worden door luchtvervuiling en
armoede. Maar die link wordt vaak niet gelegd.”

“Ach, niemand ligt wakker van het
verkeer en de vervuiling langsheen de Halewynlaan. Het zijn haast
allemaal sociale woningen. Hetzelfde geldt voor de
Chicagoblok. Daarin wonen ongeveer 1300 mensen, maar geen kat die er
naar omkijkt. Het lijkt wel alsof we politiek gezien niet bestaan. En
dat terwijl Linkeroever een district is waarin ongeveer 15000 man
woont. Dat is de grootte van een doorsnee Vlaamse
provinciestad.”

“De mensen zijn vooral hun geloof kwijt in
de socialisten. Vroeger werd er door linkse partijen geluisterd naar
de mensen. Ze kenden de wijk en de bewoners. Er was contact en
daardoor een vorm van basisdemocratie. Dat is nu allemaal weg. Dat is
de oorsprong van de verrechtsing hier. Mensen kiezen voor een sterke
leider en zoeken de extremen op. De socialisten dragen een enorme
schuld hiervoor.”

“Er heerst een trieste gelatenheid in
deze wijk. Er is veel vuil, veel armoede. Het protest tegen het BAM
en voor de overkapping, dat leeft in Borgerhout en Zurenborg. Maar
Mariake hier op het eerste verdiep van de Europabuilding, die ziet
die protestacties enkel op het nieuws. Er is nog veel werk nodig om
de mensen hier bewust te maken.”