Naast een telexbericht van februari 2009 – waarin we lezen dat België bezwaren heeft tegen toenadering tussen Servië en de EU wegens het falen van de Serviërs in de uitlevering van Ratko Mladic aan het Joegoslavië-tribunaal – en nog een van maart 2007 met een evaluatie van het besluitvormingsproces en de stijl van leiding geven van Haïtiaans president Preval – waarin we onder andere lezen dat die tijdens zijn studentenjaren hier blijkbaar radicale en communistische kringen frequenteerde en zijn diploma landbouwkunde aan de KUL niet haalde omdat hij te veel tijd stak in zijn politieke activiteiten – verscheen vandaag het eerste interessante bericht geheel aan België gewijd.
Het dateert van 24 november 2009 is geclassificeerd als ‘geheim’ en werd naar aanleiding van het bezoek van Staatssecretaris Hillary Clinton op 3 en 4 december 2009 aan ons land opgesteld door de Amerikaanse ambassade in Brussel.
Er wordt een wel zeer bijzonder scenario in voorgesteld van de manier waarop de VS België een leidende rol wilt laten spelen in Europa. Blijkt ook dat minister van Landsverdediging De Crem, die zijn bijnaam Crembo eer aandoet, zich goed kan vinden in de rol van paladijn van de VS.
Nog een boeiend inzicht geeft het kleine hoofdstuk over Europese ontwapening en nucleaire non-proliferatie.
Dit is de integrale inhoud van de telex vertaald uit het Engels (een link naar het bronbestand op WikiLeaks vind je helemaal onderaan):
VOORBEREIDING VOOR BILATERALE BESPREKINGEN MET BELGISCHE LEIDERS TIJDENS DE SECRETARIS’ BEZOEK AAN BRUSSEL 3-4 DECEMBER
Geclassificeerd door: Ambassadeur Howard Gutman, reden 1.4(b) en (d).
¶ 1. (C) Samenvatting: Mevrouw Secretaris, Ambassade Brussel verwelkomt uw bezoek aan Brussel op 3-4 december en uw besprekingen met de aankomende Belgische premier, Yves Leterme, en de minister van Buitenlandse Zaken, hoogstwaarschijnlijk Steven Vanackere. Uw bezoek komt op een moment dat de Belgen klaar zijn een leidende rol op te nemen in Europa — hun vorige premier, Herman Van Rompuy, is juist benoemd tot eerste Voorzitter van de Europese Raad onder de nieuwe omstandigheden van het Verdrag van Lissabon, en de Belgische overheid bereidt zichzelf voor voor het opnemen van het roterend voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie voor de zes maanden beginnende 1 juli 2010. Ambassade Brussel is van mening dat goed gemotiveerd, België een leider kan zijn in het mobiliseren van Europa om de VS bij te staan in het volbrengen van de twee grootste uitdagingen waar de trans-Atlantische gemeenschap voor staat — Afghanistan en Guantanamo. Hopelijk zal de lang sluimerende spanning tussen de Vlaamse en Franstalige regio’s en taalgemeenschappen België niet afleiden van deze opportuniteit. Andere mogelijkheden voor samenwerking bestaan op Afrika-beleid, nucleaire ontwapening in Europa en Iran. De premier of minister van Buitenlandse Zaken kunnen de kandidatuur van voormalig minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel voor het volgende voorzitterschap van de VN Algemene Vergadering trachten te promoten en kunnen opnieuw het falen van België om betrokken te worden bij de G-20 gesprekken als deelnemer of waarnemer ophalen, ondanks dat het de 18de grootste economie in de wereld is. Einde Samenvatting.
EEN LEIDENDE ROL OPNEMEN IN EUROPA
¶ 2. (C) De afgelopen paar maanden heeft Ambassade Brussel gewerkt om de weg te bereiden voor een verandering in België’s zelfbeeld van klein, gedwee land dat leeft in de schaduw van Frankrijk en Duitsland, in een land dat leiderschap kan tonen in Europa ondanks schaars geworden financiële en materiële middelen, vooral door uitgesprokener te worden over de noodzaak voor Europa om te helpen bij de sluiting van Guantanamo en over de noodzaak om de nieuwe Afghanistan-strategie te ondersteunen. Uw bezoek is een kans om deze transformatie te bevorderen en aan te moedigen. In feite, uiteraard, begon de transformatie in België zelf in 2007 toen een nieuwe regering, bestaande uit een bonte coalitie van christendemocraten, socialisten, liberalen en humanisten aan beide zijden van de taalgrens, aan de macht kwam. De premier toen, en nu weer met het vertrek van Van Rompuy naar de EU, was Yves Leterme, een Vlaamse christendemocraat. De regeringsvorming had een vertraging van bijna een jaar ten gevolge van moeilijke problemen inzake machtsverdeling tussen de Franstalige en Vlaamse gemeenschappen, waarvan vele nog steeds moeten worden opgelost.
INTENSIVERING IN AFGHANISTAN
¶ 3. (C) Niettemin, de nieuwe minister van Defensie, Pieter De Crem, met soms schoorvoetend steun van Leterme en anderen in het kabinet, heroriënteerde België’s defensiebeleid. Waar zijn voorganger vooral een humanitaire EU- en VN-ondersteunende rol promootte voor de Belgische militairen, trachtte De Crem België terug te vestigen als een kleine maar betrouwbare NAVO-bondgenoot. Gevolg hiervan, het Belgische engagement in troepen voor NAVO ISAF-operaties is toegenomen van ongeveer 250 militairen tot bijna 540, met verdere stijgingen, misschien tot 680, in het verschiet. Belgen voorzien in de veiligheid van de luchthaven van Kaboel, opereren met en onderhouden zes F-16’s in Kandahar, leiden een Operational Mentoring and Liason Team in Kunduz met een tweede dat verwacht wordt te arriveren in januari, en nemen deel aan een door Duitsland geleid Provincial Reconstruction Team. Deze stijging is gerealiseerd tegen een achtergrond van dalende middelen die een grondige herstructurering van de strijdkrachten en terugroeping van vredestroepen uit Kosovo en Libanon noodzaakten. De regering heeft zich ook verzet tegen critici binnen en buiten de regering die liever een meer pacifistische, minder NAVO-geörienteerde aanpak verkiezen en steeds bereid zijn om politiek garen te spinnen bij mogelijke slachtoffers. Minister De Crem daarenboven heeft positief gereageerd op suggesties van de ambassadeur dat hij uitgesprokener wordt in zijn steun als misschien een manier om de steun van andere partners te ondersteunen. België verdient uw waardering en lof voor zijn inspanningen, en hoewel verdere stijgingen van de militaire contrib (hier is de telex onderbroken, nvdr)
¶ 4. (C) Aan de andere kant, de bijdragen van België aan de civiele ontwikkeling in Afghanistan hebben geen gelijke tred gehouden. In april 2009 heeft de Belgische regering aangekondigd dat zij haar financiële bijstand aan het land zou verdubbelen tot 12 miljoen euro per jaar. Dit cijfer is slechts ongeveer 0,75 procent van haar totale begroting voor officiële ontwikkelingshulp. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft aan het overwegen geweest om 2-4 politie-instructeurs naar Afghanistan te zenden maar heeft geaarzeld omwille van bekommernissen omtrent hun veiligheid. Uw ondubbelzinnige aandringen voor meer civiele steun aan Afghanistan bij zowel de premier en de minister van Buitenlandse Zaken kan helpen om middelen besteed aan Afghanistan te vergroten.
HET AANSPOREN VOOR SLUITING GUANTANAMO
¶ 5. (C) De Ambassade heeft België aangemoedigd een leidende rol te spelen in Europa met betrekking tot de sluiting van het detentiecentrum in Guantanamo. In oktober heeft België een gedetineerde herhuisvest, wiens succesvolle integratie geruststellend zou moeten zijn voor de Belgische ambtenaren. We zijn aan het onderhandelen over de transfer van twee Tunesische gedetineerden die reeds veroordeeld zijn voor misdrijven in België, niet als onderdeel van het “plaatsen” van gedetineerden, maar als onderdeel van ons departement van Justitie’s samenwerking met het Belgische ministerie van Justitie (onze hoop is dat dit proces het makkelijker zal maken voor de Belgische samenleving om de terugkeer te aanvaarden, en ons het ook mogelijk maakt het ministerie van Buitenlandse Zaken afzonderlijk te vragen nog anderen op te nemen). We zijn ook begonnen met de mogelijkheid te suggereren aan België om vanuit het koor in het voetlicht te treden inzake Guantanamo. Het helpen oplossen van de Amerikaanse overheid’s — en Europa’s — probleem met Guantanamo is een goedkope manier voor België om op de voorgrond te treden in Europa. Er zijn tekenen dat België’s gereserveerdheid in wrijving begint te komen met zijn leiderschap. Klachten over België’s uitsluiting van G-20 lidmaatschap, en het verzet tegen de waargenomen invloed van een “directoire” van grote landen in de EU zijn voorbeelden. Het is een kwestie van België te overtuigen dat het niet enkel een eigenbelang heeft in een meer assertieve rol, maar dat het ook een uniek vertrouwd karakter heeft binnen Europa dat het toestaat effectief te zijn. Ambassade Brussel suggereert dat de tijd rijp is om België te vragen meer dan een handvol gedetineerden op te nemen en te vragen in coördinatie met anderen (als geleid door België), zodat Guantanamo — dat Europeanen altijd zo krachtig veroordeeld hebben — voor eens en voor altijd gesloten wordt.
POLITIEKE VALKUILEN IN DE REGIONALE SPANNINGEN
¶ 6. (C) Met drie regio’s, drie taalgemeenschappen, zeven parlementen en een groot aantal politieke partijen, vereisen de binnenlandse politiek en de verdeling van bevoegdheden in België een ingewikkelde en delicate reeks van compromissen. Herman Van Rompuy, hoewel Vlaams, was een politicus die in staat leek het vertrouwen te winnen van zowel de Vlaamse als Franstalige Belgen. Zijn meest waarschijnlijke opvolger, Yves Leterme, is meer herkenbaar Vlaams en deelt die reputatie niet. Eén moeilijke kwestie, Brussel-Halle-Vilvoorde, of BHV, symboliseert de verdeeldheid en is met een ongewone emotionele kracht beladen in België (ref. A). In essentie is het een vraag of de inwoners van de Brusselse rand onder Vlaamse controle moeten leven en stemmen of speciale Franstalige stem- en sociale rechten hebben. De kwestie belemmerde de vorming van een regering na de verkiezingen van 2007 en wordt sindsdien verder langs de weg geschopt. Een speciale inspanning zal moeten worden geleverd voor maart 2010 om ofwel nogmaals een oplossing te vertragen of eindelijk een definitief compromis te bereiken. Hierin falen kan Leterme’s coalitie bedreigen in het eerste deel van het jaar. Het feit dat alle Belgische politici ten zeerste willen vermijden in verlegenheid gebracht te worden gedurende België’s EU voorzitterschap zal hen motiveren om de nodige compromissen te vinden, maar er is geen garantie dat ze dat kunnen.
BELANG IN NAUWERE AFRIKA SAMENWERKING
¶ 7. (C) Centraal-Afrika is een bijzonder belang voor België als de voormalige koloniale macht in de Democratische Republiek Congo (DRC), Rwanda en Burundi. Als zodanig popelt de Belgische overheid om met de Verenigde Staten samen te werken omtrent het stimuleren van hervorming van de veiligheidssector in de DRC, de consolidatie van vrede in het oosten van de DRC, de bevordering van regionale economische integratie en samenwerking tussen landen in de regio omtrent veiligheidsvraagstukken. In het bijzonder, België is even geïnteresseerd in het voorkomen van seksueel geweld als wij. Het zou willen dat wij voortgezette samenwerking tussen Rwanda en de DRC aanmoedigen om steviger op te treden tegen de rebellengroepen die opereren in Oost-Congo en veel te vaak gruweldaden plegen. Toen u België’s voormalig minister van Buitenlandse Zaken, Karel De Gucht, ontmoette, februari laatstleden, besprak u de benoeming van een bilateraal task force om in Washington samen te komen en de hervorming van de veiligheidssector in de DRC te bespreken. Dit heeft nog niet plaatsgevonden, omdat de Belgen ervoor kozen te wachten totdat het nieuwe Afrika team van de overheid van de Verenigde Staten was geïnstalleerd. We zijn nu klaar om hiermee verder te gaan. In november kondigde België een toename van de hulp aan Burundi aan, waardoor het de grootste bilaterale donor van dat land wordt. Zij is van plan om hetzelfde te doen voor de DRC.
MULTILATERALE BENADERING VAN EUROPESE ONTWAPENING
¶ 8. (S) België heeft een bijzondere interesse in nucleaire non-proliferatie kwesties omdat het deelneemt aan de nucleaire strijdkrachten van de NAVO op de vliegtuigbasis van Kleine Brogel. Het verwierp een recente toenadering van Duitsland om samen met Nederland, Italië en Duitsland aan de rest van de NAVO voor te stellen dat nucleaire wapens worden verwijderd uit deze landen (ref. B). Echter, ambtenaren van het Belgische ministerie van Landsverdediging en Buitenlandse Zaken moesten blijkbaar toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Leterme in toom houden toen hij aanvankelijk te positief reageerde op het idee. België’s officieel beleid wijst een eenzijdige benadering van de ontwapening af en dringt erop aan dat de kwestie moet worden besproken door alle NAVO-leden tegelijkertijd, met inachtneming van de Amerikaans-Russische bilaterale besprekingen en het Non-proliferatieverdrag. De regering is ook tegen een voorstel vanuit het halfrond van het Belgische parlement om nucleaire wapens te bannen van Belgische bodem.
SANCTIES TEGEN IRAN INDIEN NODIG
¶ 9. (C) België deelt onze bezorgdheid over de Iraanse pogingen om een nucleaire capaciteit te ontwikkelen. Het ondersteunt strengere sancties in de EU en de VN indien nodig. In dat geval, althans eerst, verkiest het om bestaande sancties effectiever te maken, eerder dan ze uit te breiden tot geheel nieuwe gebieden, met de mogelijke uitzondering van een conventioneel wapenembargo.
VOORMALIG MBZ LOUIS MICHEL’S KANDIDATUUR ALS AVVN VOORZITTER
¶ 10. (C) een kwestie die de premier of minister van Buitenlandse Zaken kan aansnijden, is een verzoek om steun voor de kandidatuur van de voormalige Belgische minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel voor het voorzitterschap van de VN Algemene Vergadering (ref. C). Zoals u weet, spreken we niet over onze kiesintenties voor dergelijke posities. Ze hebben deze kwestie al besproken met adjunct-secretaris Gordon en met ambassadeur Gutman.
Linken:
- e-mail Secretary of State; Secretary Clinton’s February 5, 2009 expanded meeting with French Foreign Minister Bernard Kouchner; 10-02-2009
- e-mail ambassade Port au Prince; RESPONSE TO INR/B REQUIREMENTS ON PRESIDENT PREVAL; 01-03-2007
- e-mail ambassade Brussel; SCENESETTER FOR BILATERAL MEETINGS WITH BELGIAN LEADERS DURING THE SECRETARY’S DECEMBER 3-4 VISIT TO BRUSSELS; 24-11-2009