HET NUT VAN DADER-SLACHTOFFERBEMIDDELING
Een van de heel straffe verhalen in mijn nieuw boek ‘De Leuvense Wereldverbeteraars’ is dat van Catherine Paulus, de moeder van de elfjarige tweeling die op 8 maart 2008 samen met twee andere personen verongelukte toen hun wagen op de Waversebaan in Heverlee werd aangereden door een pick-uptruck bestuurd door een 20-jarige Roemeen die onder invloed was van XTC en cocaïne. Hij was vanuit de Herendreef de Waversebaan opgereden tegen een snelheid van 86 kilometer/uur, terwijl er een maximumsnelheid geldt van 30 km/uur en er op dit kruispunt voor hem een stopteken gold. De politierechtbank veroordeelde hem enkele maanden later tot een celstraf van vijf jaar, een levenslang rijverbod en een geldboete van 11.000 euro. In mijn boek getuigt Catherine dat ze tijdens de vier jaar dat de Roemeen in een Leuvense gevangenis opgesloten zat hem vaak bezocht en diepgaande gesprekken met hem voerde. Dat heeft beiden geholpen om dit vreselijk gebeuren te verwerken.
Het eerste contact tussen beiden was een brief die Catherine van de Roemeen ontving waarin hij zei dat hem verschrikkelijk speet. “Dat was voor mij helend want in mijn jeugd ben ik slachtoffer geweest van een zwaar misdrijf, maar die dader heeft zich hiervoor nooit verontschuldigd. Toen ik de jongen voor het eerst zag zei hij onmiddellijk sorry. Het was het excuus waarop ik al heel mijn leven aan het wachten was. Tijdens dit gesprek vertelde hij mij dat zijn moeder zelfmoord pleegde toen hij 15 was. Ik was van plan hem tijdens uit te leggen hoe het erg het is om mensen te verliezen die ge zeer graag ziet, maar dat wist hij dus al”, aldus Catherine die ongelooflijk is dat dit contact mogelijk was. “Mensen zeggen mij dat die jongen geluk gehad heeft met iemand als ik. Het omgekeerde is ook waar. Ik heb geluk gehad met hem. Ik heb ouders ontmoet van verongelukte kinderen die nog steeds niet weten wie hun kind gedood heeft. Die ouders willen die persoon ontmoeten, een antwoord krijgen op al hun vragen. Dat is ongelooflijk pijnlijk. Als ik hem niet had kunnen ontmoeten was ik ongetwijfeld ziek geworden”, aldus Catherine, die thans regelmatig spreekt in middelbare scholen over veilig verkeer en het belang van dader-slachtofferbemiddeling. Ze is op vrijwillige basis inmiddels ook burenbemiddelaar geworden.
De wet van 22 juni 2005 vormt in het Wetboek van Strafvordering de wettelijke basis van de slachtoffer-daderbemiddeling (ook wel herstelbemiddeling genoemd) in strafzaken. Meerderjarige daders en slachtoffers van misdrijven gaande van diefstallen tot levensdelicten hebben het recht om bemiddeling aan te vragen. Ook het parket kan zoiets voorstellen. Niemand kan vanzelfsprekend worden verplicht om eraan deel te nemen. Tijdens zo’n gesprek kan gepraat worden over het waarom van de feiten, de schadevergoeding, hoe er verder mee om te gaan enz… De bemiddeling loopt parallel aan de gerechtelijke afhandeling en is dus geen alternatief voor de rechtbank. Als de bemiddeling resulteert in een overeenkomst wordt die aan de rechter voorgelegd die er rekening mee kan houden bij de bepaling van het vonnis. In geval van Catherine is dat niet gebeurd en bleven de gesprekken bovendien gedurende het ganse gevangenisverblijf van de Roemeen verder duren. Ook nu heeft ze nog sporadisch contact met hem.
Bemiddeling is een belangrijke evolutie in het strafrecht. Het geeft het conflict voor een deel terug in handen van de conflicterende partijen. Het slachtoffer, dat voorheen tijdens het strafproces vaak in de kou bleef staan en achterbleef met vele vragen en noden, kreeg hierdoor terug een volwaardige plaats in de afhandeling. De confrontatie met het slachtoffer verkleint in hoofde van de dader bovendien het risico op recidive. Het biedt ook betere mogelijkheden om het conflict tussen dader en slachtoffer op te lossen dan de louter repressieve strafrechtelijke aanpak waarbij vooral de gevangenisstraf veel meer kwaad doet dan goed. In ons land is de betreurde Leuvense criminoloog Tony Peters vanaf de jaren ’80 de theoretische wegbereider geweest van de invoering van de wetgeving. Door in mijn jaren op het Instituut voor Criminologie aan de KU Leuven rond 1980 tot twee keren toe criminoloog Herman Bianchi (Universiteit Amsterdam), die hierover enkele boeken schreef, uit te nodigen en zelf over de thematiek enkele nota’s te schrijven heb ik indertijd bijgedragen om deze ideeën bij Peeters en co ingang te doen vinden.
Het boek kost 12,50 euro, telt 230 bladzijden, verschijnt op 6 mei en werd gedrukt bij de CO2-neutrale Leuvense drukkerij Van der Poorten. Na storting van dit bedrag op BE65 7855 2875 6196 wordt het gratis thuis in Leuven geleverd! Voor bestellingen buiten Leuven worden 2,5 euro verzendingskosten aangerekend.
