De man die over die troeven beschikt, dat hoog geplaatst Amerikaans regeringslid, is Zbigniew Brzezinski. Hij is van 1977 tot 1981 nationaal veiligheidsadviseur onder president Jimmy Carter. Brzezinski zegt later hoe fier hij is op de operatie die hij opstartte in Afghanistan.

In april 1978 komt de Democratische Volkspartij in Afghanistan aan de macht. Dat is een progressieve partij met veel sympathie voor de Sovjet-Unie. De nieuwe regering kondigt meteen sociaaleconomische hervormingen af. Buiten de steden heerst nog een feodaal systeem waar de boeren afhankelijk zijn van de grootgrondbezitters.

Na de machtsovername komt er snel een landhervorming. 350.000 boerenfamilies krijgen elk een stuk grond. Tussen april 1978 en mei 1979, zegt de Britse socioloog Fred Halliday, “is er op het Afghaanse platteland meer veranderd dan in de voorbije tweehonderd jaar”.

Fascisten en integristen inschakelen

De linkse en pro-Sovjet koers van de nieuwe Afghaanse regering is voor Washington onaanvaardbaar. Afghanistan ligt aan de zuidflank van de Sovjet-Unie en de omsingeling van de USSR is niet compleet zonder Afghanistan.

Bovendien rommelt het in Iran. Twee jaar nadat de Democratische Volkspartij in Afghanistan de macht grijpt, moet de sjah Iran ontvluchten. In de plaats komt een regime dat de Verenigde Staten haat. De verzwakkende positie van de VS in de regio laat niet toe dat Afghanistan een pro-Sovjet of zelfs maar een neutrale internationale koers volgt.

Om dat probleem aan te pakken, vertrekken Louis Dupree, Louis Robinson, Roger Brook en Venan David naar de Pakistaanse stad Islamabad. Hun opdracht is contacten te leggen met integristen en vroegere feodale heren en zo een beweging op gang te brengen tegen de regering. De coördinatie van hun acties in Afghanistan wordt toevertrouwd aan Robert Lessard, een oude rot in het vak.[1]

Daarop richten de Pakistaanse geheime dienst en de CIA trainingskampen op. In de lente van 1979 hebben al tienduizend moedjaheddin daar een militaire opleiding achter de rug. Zij worden clandestien de grens overgebracht om de oorlog te beginnen.

De twee bekendste namen van het reactionaire verzet tegen de regering zijn Osama Bin Laden en Gulbuddin Hakmatyar. De eerste komt later terug als de organisator van de aanslagen van 11 september 2001 waarbij 2.753 mensen het leven laten.

De tweede is een fascistisch monster – de omschrijving is van de CIA zelf. Niettemin “een eersterangs vrijheidsstrijder” zegt president Ronald Reagan later.[2] Blijkt dat de VS zonder scrupules integristen en fascisten inschakelen. Dat zal in de jaren ’80 en ’90 opnieuw en meermaals gebeuren in de Centraal-Aziatische republieken, in Bosnië en Kroatië, in Xinjiang.

Ze zijn in de Afghaanse val getrapt

De man die in 1978-1979 aan de knoppen zit in Washington heet, zoals gezegd, Zbigniew Brzezinski. Later stelt het Franse blad Le Nouvel Observateur hem de vraag:

– U steunde het moslimfundamentalisme. U hebt wapens gegeven aan toekomstige terroristen. Hebt u daar geen spijt van?
– Brzezinski: Wat zal het belangrijkste blijken in de geschiedenis? De Taliban of de ineenstorting van het sovjet-rijk?[3]

En inderdaad … de regering in Afghanistan komt in het defensief en dreigt de controle over het land te verliezen. Ze doet een oproep aan de Sovjet-Unie om militair tussen te komen. Die geeft na lang aarzelen toe en stuurt troepen.

Tien jaar later is de nederlaag compleet. Aan Le Nouvel Observateur zegt Brzezinski: “Die geheime operatie (de organisatie van de militaire oppositie tegen de Afghaanse regering) was een schitterend idee. Het gevolg ervan was dat de Russen in de Afghaanse val trapten. De Russen hebben bijna tien jaar lang een oorlog gevoerd die ondraaglijk was voor hun land. Dat conflict heeft geleid tot demoralisatie en uiteindelijk tot het uiteenvallen van het Sovjetrijk.”

Het gevaar van het socialisme

Wat Brzezinski zegt over het opzet de Sovjet-Unie te doen ineenstuiken, is geen geheim. De hele kapitalistische wereld zegt dit al open en bloot sinds de Oktoberrevolutie van 1917 die de communisten van Lenin aan de macht brengt. Winston Churchill, de Britse minister van Oorlog, zegt dan onverbloemd: “We moeten dit bolsjewistisch kind in de wieg wurgen.”^[4]

Churchill: “we moeten dat kind doden in de wieg”

Waarom? Robert Lansing, de minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten waarschuwt: “De belofte van de communisten om de onwetende en onbekwame massa’s meester van de wereld te maken bedreigt de bestaande orde in alle landen.”[5]

De oplossing ligt voor de hand: oorlog om de Sovjet-Unie te vernietigen. In 1919, vlak na het einde van de Eerste Wereldoorlog, vallen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Japan, Frankrijk en Italië de Sovjet-Unie binnen. De troepenmacht bestaat uit 180.000 soldaten en officieren. De interventie-oorlog duurt tot 1922. Dan blijkt dat het Rode Leger sterker is dan verwacht. De aanvallers trekken hun troepen terug.[6]

Toch geven ze het niet op. Tijdens de Conferentie van Locarno in 1925-1926 proberen Britse en Franse diplomaten de Duitsers over te halen tot een gemeenschappelijke actie tegen de Sovjet-Unie. Het is de voorbode van de Britse en Franse pogingen in de tweede helft van de jaren ’30, om Hitler-Duitsland het oosten op te sturen, richting Sovjet-Unie, en West-Europa gerust te laten. West-Europa wil zelfs samen met Hitler vechten.

300 atoombommen op de Sovjet-Unie

In 1941 valt Hitler de Sovjet-Unie binnen. Dat leidt vier jaar later tot zijn ondergang. Ten koste van 25 miljoen Sovjetdoden. Waarop het Westen de draad van voor de oorlog terug opneemt.

De eerste uitgewerkte strategie komt van de Generale Staf van het Britse leger op vraag van premier Winston Churchill. Er moet, staat in het plan, zo snel mogelijk een massale invasie komen van Amerikaanse, Britse en Poolse soldaten. Ook de Amerikaanse legerleiding is druk bezig met het opstellen van oorlogsplannen tegen de Sovjet-Unie.

Van 1945 tot 1949 zijn er dat welgeteld negen. Operation Dropshot bijvoorbeeld, voorziet een aanvalsprogramma van 30 dagen waarbij 300 atoombommen en 20.000 ton conventionele bommen boven de Sovjet-Unie gedropt zouden worden op 200 militaire, industriële en burgerdoelwitten, inclusief grote steden zoals Moskou en Leningrad.[7]

Het plan gaat niet door omdat het te riskant is. De National Security Council van de VS, de veiligheidscommissie, schrijft: “De idee is voor onze bevolking onaanvaardbaar. Een verrassingsaanval zal bij veel landgenoten afkeer opwekken. In andere landen, en meer specifiek in West-Europa, zal dat gevoel nog sterker leven. De eventuele militaire overwinning zal weinig of zelfs helemaal niets bijdragen tot de overwinning in het fundamenteel ideologisch conflict.”[8]

In de Sovjet-Unie wachten grote fortuinen

Intussen begint de Sovjet-Unie van karakter te veranderen en daarmee veranderen ook de doelstellingen van het Westen.

Vanaf de Oktoberrevolutie van 1917 is de prioriteit de vernietiging van het socialisme. Maar tien jaar na de Tweede Wereldoorlog komt eerst Nikita Chroestsjov aan de macht en vervolgens Leonid Breznjev, Michail Gorbatsjov en Boris Jeltsin. Iedere wisseling van de wacht is een verdere degradatie van de politieke en ideologische opvattingen. Het Westen hoeft het socialisme in de Sovjet-Unie niet eens neer te halen, dat doen de leiders daar zelf.

Gorbatsjov: leve de vrije markt!

Op economisch vlak gaat de afbouw uit van drie nieuwe uitgangspunten. Gorbatsjov verwoordt ze in 1990 op het 28^ste Congres van de Communistische Partij. Die uitgangspunten zijn: de vrijemarkteconomie is superieur aan de planeconomie, de private ondernemingen zijn superieur aan de staatsondernemingen, de economie van ons land heeft er baat bij zich te integreren in het wereldkapitalisme.

Het is, zegt Gorbatsjov, “de taak van de Communistische Partij het volk een diepgaand besef bij te brengen dat er geen alternatief is voor de overgang naar de markt”.[9]

Als die koers duidelijk wordt, verandert het discours van de Verenigde Staten en West-Europa. Integratie in het wereldkapitalisme, vrije markt, … dat is engelengezang voor de Amerikaanse en West-Europese ondernemers en bankiers.

John Phélan, voorzitter van de Raad van Bestuur van de beurs in Wall Street zegt dat er nu “nieuwe en grote investeringsmogelijkheden zijn voor zakenmensen uit veel landen.”[10] Het Brusselse beursblad L’Echo citeert een rapport van de bank Indosuez waarin staat dat de val van het IJzeren Gordijn de economie van West-Europa een boost zal geven. Duitsland, zegt Indosuez, mag een extra jaarlijkse groei van 4,5 à 5 procent verwachten tussen 1990 en 1995.[11]

Natuurlijk hebben de gigantische rijkdommen van Rusland en de Sovjet-Unie altijd al een magnetische aantrekkingskracht gehad op de Westerse zakenmensen. Fortuinen wenken. Zij liggen besloten in het Noord-Russische hout, de steenkoollagen in het Donetsbekken, de Kaukasische olie.

Op het ogenblik dat Britse en Franse legereenheden in 1919 Siberië binnenvallen, schrijft het Bulletin van de Britse industriëlen: “Siberië is de geweldigste prijs die aan de beschaafde wereld geboden wordt sinds de ontdekking van Amerika.”

De gigantische rijkdommen van Rusland hebben altijd al een magnetische aantrekkingskracht gehad op de Westerse zakenmensen

Als de troepen de Kaukasus binnentrekken en Bakoe bezetten, schrijft het Engelse zakenblad The New East: “Bakoe is groter dan enig ander oliecentrum in de wereld. Als olie een koning is, is Bakoe zijn troon!” Het Japanse tijdschrift Salesman vat samen: “Rusland kan de rijkste graanschuur, de grootste vis- en houtleverancier, de kolen-, goud-, zilver- en platinamijn bij uitstek van de wereld worden.”[12]

1922: kapitalistisch herstel?

Al dat lekkers! In 1922 zijn de interventielegers verslagen. Maar toch is er nog een kans. De leiding van de Sovjetstaat, met de rug tegen de muur na de achtjarige oorlog van 1914-1922, doet een oproep aan de hele wereld om te helpen bij de heropbouw van het land.

De Amerikaanse minister van Handel, Herbert Hoover, ziet de kans en lanceert op zijn beurt een oproep aan de ondernemers en financiers in de VS: de Sovjet-Unie is een economisch vacuüm dat door onze ondernemers opgevuld moet worden, zegt hij. Hoover hoopt, naar eigen zeggen, dat de komst van buitenlandse investeerders het begin van het kapitalistisch herstel zal inluiden in dat land.[13]

Grote Amerikaanse en West-Europese firma’s komen naar de Sovjet-Unie. Ze bouwen productie-eenheden (Standard Oil, Ford, Austin, Lockwood, Vickers), ze sturen technici en managers om Russische collega’s op te leiden (Caterpillar, Ford, Cleveland Tractor), ze komen deals overeen voor de overdracht van technologie (General Electric, Dow, Douglas), ze sluiten concessies (Alcoa, Westinghouse, Siemens, Ericsson).[14]

De grote bedrijven ruiken grote winsten. Maar de Westerse investeerders slagen er niet in de nieuwe staat van sociaal en politiek karakter te doen veranderen. Ze leveren wel, willens nillens, een significante bijdrage aan de versterking van de Sovjet-Russische economie.

Geen enkel land heeft het in de geschiedenis ooit beter gedaan, zelfs China niet

Stellen we de industriële productie in 1926 gelijk aan niveau 100, dan is die in 1938 gestegen naar niveau 857.[15] Dat is in die 12 jaar een gemiddelde groei van 20 procent per jaar. Geen enkel land heeft het in de geschiedenis ooit beter gedaan, zelfs China niet.

Het nationalisme om alles uiteen te slaan

Vanaf 1989-1991 komen er nieuwe kansen. De socialistische idealen zijn na 40 jaar degradatie kapotgeslagen. Maar als het socialistische ideaal verdwijnt, wint een andere ideologie terrein en dat is in dit geval het reactionair nationalisme. Het Westen zal daarop inzetten.

Nemen we het voorbeeld van Oekraïne dat tot december 1991 deel uitmaakt van de Sovjet-Unie. Datzelfde jaar richten nationalistisch gezinde mensen de partij Oekraïense Beweging voor Perestrojka op.

Aan het stichtingscongres nemen 1.100 afgevaardigden deel. Dat congres veroordeelt het socialisme. Het eist de oprichting van een onafhankelijk Oekraïens leger, los van de Sovjet-Unie. Wat zou het karakter moeten zijn van dit leger? Het congres verwijst naar de milities tijdens de Tweede Wereldoorlog onder leiding van Stephan Bandera.

De aanwezigen luisteren naar sprekers die zeggen dat de banderisten vrijheidsstrijders zijn en dat ze eerherstel moeten krijgen. De banderisten zijn tijdens de oorlog nochtans beruchte en gevreesde collaborateurs die Hitlers welbehagen nastreven. Na 1945 worden honderden van hen door de CIA gerekruteerd, onder wie Stephan Bandera zelf.

De nieuwe rekruten spioneren voor de VS en plegen in Oekraïne sabotageacties. Ze verzorgen ook uitzendingen van de CIA-zender Radio Free Europe waarin de ‘Gallicische SS’ lof krijgt toegezwaaid. Stephan Bandera vlucht in het begin van de jaren ’50 naar München waar hij voor de CIA blijft werken.[16]

Van collaborateur naar CIA-agent

Deze ultranationalistische kringen vormen de uitgelezen basis om de Amerikaanse invloed uit te breiden en te verankeren. Sinds het uiteenspatten van de Sovjet-Unie en de putsch van 2014, hebben de VS 5 miljard dollar besteed om dat doel in Oekraïne te bereiken – aldus een bekentenis van de Amerikaanse gezante Victoria Nuland. Ze zegt dat in een interview met CNN.

Na het uiteenspatten van de Sovjet-Unie in 1991, stopt de splitsingsdrang niet. Overal klinkt de kreet: “Eigen volk eerst!” Gewezen republieken zoals Joegoslavië en Tsjechoslowakije delen zichzelf verder op.

In de Russische Federatie loert hetzelfde gevaar. De Federatie telt 21 republieken. Boris Jeltsin wil hen de grootst mogelijke autonomie geven. Professor en historicus Henry Hale schrijft over deze periode: “In 1991 en de daaropvolgende jaren dachten veel waarnemers dat de Russische Federatie eveneens langs etnische breuklijnen uit elkaar zou vallen.”

Het is precies daarop dat sommige Amerikaanse strategen vanaf 1991 mikken. Zbigniew Brzezinski, de man van de Afghaanse operatie, schrijft dat het een goeie zaak zijn als de Russische Federatie zich zou opsplitsen in een Europees Rusland, een Siberische Republiek en een Oost-Aziatische Republiek.[17] Goed voor de democratie, schrijft Brzezinski. Hij bedoelt allicht goed voor het Amerikaanse zakenleven …

Hoe zouden de VS reageren als Rusland hetzelfde deed?

De eerste voorwaarde voor dit maximumprogramma is, nadat Boris Jeltsin de plaats geruimd heeft voor Vladimir Poetin, de val van het regime in Moskou. Jeltsin was een Amerikaanse puppet-on-a-string. Poetin in het begin van zijn regime ook, maar dat draait met de jaren om in zijn tegendeel.

Dat heeft te maken met de voortdurend verder dreigende opmars van de NAVO, tot aan de grenzen van de Russische Federatie. Stel je even voor dat Rusland kernraketten zou opstellen op het grondgebied van Venezuela, Nicaragua en Cuba – drie vrienden van Rusland die niet zo ver van de VS liggen. Hoe zouden de VS reageren?

Als Rusland voet bij stek houdt, zou dat eindigen in een kernoorlog; de VS zouden die dreiging nooit laten bestaan.[18] Andersom hebben de VS dat wel gedaan, of willen dat zo snel mogelijk doen: in Polen, Roemenië, Estland, Letland en Oekraïne.

In 2020 organiseren de VS en de NAVO in Estland militaire oefeningen met reële munitie op slechts 110 kilometer van de Russische grens. Bij die oefening worden raketten ingezet met een reikwijdte van 300 kilometer. In 2021 volgt een gelijkaardige oefening waarbij 24 raketten een aanval simuleren op doelwitten in Rusland.[19]

Duitse minister aan de VS: “jullie zijn oorlogsstokers”

Naarmate de VS voortdurend meer landen van het vroegere Oostblok en de vroegere Sovjet-Unie inlijven in de NAVO, waarschuwen steeds meer Amerikaanse, Europese en Russische diplomaten, generaals en politici dat de VS met vuur aan het spelen zijn.

In juni 2016 zegt de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier dat de VS oorlogsstokers zijn in hun relatie met Rusland. Voor en na hem komen er waarschuwingen die allemaal even duidelijk zijn: Oekraïne in de NAVO trekken, is voor de Russen levensbedreigend. In 2008 al stuurt de Amerikaanse ambassadeur in Moskou, William Burns, een bericht naar Washington waarin staat: “Misreken u niet. Njet is njet. Rusland zegt dat het omsingeld is. De toetredeing van Oekraïne is een stap te ver.”[20]

Sabotage van de vrede

In de periode 2014-2022 doen er zich twee grote kansen voor om tot een vredesakkoord te komen. De eerste is in 2015, bij de ondertekening van het Minsk 2-akkoord tussen Rusland, Oekraïne, Duitsland en Frankrijk.

Daarin staat dat de regering in Kiev een amendement zal toevoegen aan de grondwet waarin vastgelegd wordt dat de Russischsprekende inwoners van Oekraïne dezelfde rechten hebben als de anderen. Toch blijven de autoriteiten in Kiev de oostelijke regio’s van het land bombarderen. Daar wonen hoofdzakelijk Russisch gezinden. Tussen 2014 en 2022 vallen daarbij 14.000 doden.

Later zegt de Duitse gewezen kanselier Angela Merkel dat het akkoord van Minsk helemaal niet bedoeld was om vrede te vestigen maar dat het een kwestie was om Oekraïne meer tijd te geven zich tot de tanden te bewapenen.

De tweede grote kans op vrede is in maart-april 2022. De besprekingen tussen Oekraïne en Rusland in het Turkse Istanbul verlopen in een gunstige sfeer. De beide partijen komen tot een akkoord – enkel de parlementen van de twee landen moeten dat bekrachtigen.

Er staat in dat Oekraïne verklaart geen lid te worden van de NAVO. In ruil daarvoor trekken de Russen hun troepen terug uit Oekraïne. Op dat ogenblik vertrekt de Britse premier Boris Johnson naar Kiev met de boodschap van hem en de Amerikaanse president Joe Biden aan het adres van de regering in Kiev om in geen geval zo’n akkoord te ondertekenen.

Boris Johnson: “Bereid u voor op oorlog. Het Westen zal u financieel en militair alles geven wat ge nodig hebt”

Johnson zegt aan president Zelinski: “Bereid u voor op oorlog. Het Westen zal u financieel en militair alles geven wat ge nodig hebt.” Waarop de hel losbarst.

Twee jaar later zegt de Duitse generaal Harald Kujat dat het uitlokken van de oorlog in Oekraïne de bedoeling had Rusland dodelijk te verzwakken.[21] De VS dachten dat Rusland dezelfde fout zou maken als in 1979 in Afghanistan waarna de Russische Federatie als een rijpe vrucht in de handen van het Westen zou vallen.

 

Notes:

[1] Y. Volkov (red.), The truth about Afghanistan, Novosti, Moskou 1980, p. 40.

[2] William Blum, Killing hope, Common Courage Press, Monroe 1995, p. 338.

[3] Vincent Jauvert, “Interview Zbigniew Brezinski”, Le Nouvel Observateur, 15 januari 1998.

[4] Lieven Soete, Het Sovjet-Duitse niet-aanvalspact, EPO, Berchem 1989, p. 29.

[5] David Michael Smith, Endless holocausts, Monthly Review Press, New York 2023, p. 154.

[6] J.W. Smith, The world’s wasted wealth, The Institute for Economic Democracy, Cambria 1994, p. 202.

[7] David Miller, The cold war, a military history, St. Martin’s Press, New York 1998, p. 364.

[8] National Security Council, NSC 68, Washington 1955, p. 52-53.

[9] Ludo Martens, USSR – de fluwelen contrarevolutie, EPO, Berchem 1991, p. 218-219.

[10] Idem, p. 227.

[11] L’Echo de la Bourse, 12 december 1989.

[12] Michael Sayers en Albert Kahn, De grote samenzwering, EPO, Berchem 176, p.129.

[13] Walter LaFeber, America, Russia and the Cold War, McGraw-Hill, New York 2008, p. 4-5.

[14] Antony Sutton, Western technology and soviet economic development, Hoover Institution Press, Stanford 1971, deel 1: p. 353-363 en deel 2: p. 362-372.

[15] Paul Kennedy, Naissance et déclin des grandes puissances, Editions Payot, Parijs 1989, p. 343, tabel 28.

[16] Ludo Martens, a.w., p. 170 en 207.

[17] Zbigniew Brzezinski, Le grand échiquier, Hachette, Parijs 1997, p. 258-259.

[18] Dat is overigens al gebeurd, in 1962, met de plaatsing van Russische raketten in Cuba. Omdat een kernoorlog dreigde, heeft de Sovjet-Unie de raketten terug weggehaald.

[19] Benjamin Abelow, a.w., p. 26-27.

[20] Benjamin Abelow, a.w., p. 20.

[21] Listen to former German General Harald Kujat at a public lecture, Berlijn, 13 februari 2024, in het Engels: https://www.youtube.com/watch?v=U21-RrB8E6Q en in het origineel, Duits: https://www.nachdenkseiten.de/?p=111161 minuut 4.