Dit is een ingekorte versie van het artikel Chinese privésector gaat grotere rol spelen van Chinasquare.be van 21 juli 2023.

De economische cijfers voor het eerste halfjaar 2023 zijn niet slecht, maar de prestaties in juni zijn sterk ondermaats. De snelle heropleving na Covid-19 lijkt uit te doven. Negatieve factoren stapelen zich op:

• economische oorlogsvoering door de VS met toenemende invloed op de investeringen door buitenlandse bedrijven,
• zwakke wereldhandel in het algemeen,
• stagnerende vastgoedsector met hoge schuldengraad in China,
• dalend vertrouwen bij de Chinese consumenten versterkt door record jeugdwerkloosheid,
• stagnerende investeringen in de bedrijven (meer hierover in dit artikel).

Hoe dit oplossen?

Van internationale handel en investeringen mag momenteel geen grote impuls verwacht worden. De centrale overheid heeft nog budgettaire middelen om te investeren in infrastructuur en de centraal geleide staatsbedrijven doen het goed, maar volstaan op hun eentje niet om de economie op te trekken.

Het gros van de infrastructuurprojecten komt immers van lokale besturen en de meeste staatsbedrijven worden geleid door lokale overheden. Die overheden kreunen onder de schulden van vorige projecten. Lokale staatsbedrijven zitten overwegend in minder rendabele sectoren en hebben eveneens een hoge schuldgraad. Van de lokale staatssector kan slechts een beperkte economische impuls komen.

Containerterminal te Tianjin van Huawei. Foto: China Daily

Het is logisch dat de Chinese overheid kijkt in de richting van de privésector, die toch al voor het gros van de tewerkstelling zorgt, zeker van jongeren. De privésector staat in voor 50 procent van de belastingopbrengsten, 60 procent van het bbp, 70 procent van de technologische vernieuwingen, meer dan 80 procent van de stedelijke tewerkstelling (exclusief ambtenaren) en 90 procent van het totaal aantal ondernemingen.

China telt 47 miljoen privébedrijven en 100 miljoen éénmanszaken. Vooral de kleine en middelgrote bedrijven hebben erg geleden tijdens de Covid-19 pandemie. De eerste vijf maanden van 2023 zijn de winsten van privébedrijven volgens het Nationaal Bureau voor Statistiek gedaald met 21,8 procent en hun investeringen met 0,2 procent. Hier liggen veel mogelijkheden tot verbetering.

De overheid wil dat de groei van de privésector het aanbod en de tewerkstelling helpt verhogen. Tegelijk neemt ze ook maatregelen om de vraag te verhogen. Dat gebeurt niet direct door loonsverhogingen maar vooral door aankoopsubsidies en -kredieten. De Nationale Commissie voor Ontwikkeling en Hervorming heeft steunmaatregelen aangekondigd om zwaarwegende aankopen als auto’s en woningen te stimuleren.

Strategisch gezien ligt de klemtoon van China op innovatie, het zo snel mogelijk technologisch bijbenen van de meest geavanceerde landen om zelfstandig producten en diensten met hoge toegevoegde waarde te kunnen realiseren.

Dat betekent naast toenemende budgetten voor research vooral het bevorderen van snelle commerciële toepassingen van wetenschappelijk onderzoek. Ook hier stelt men veel hoop in innovatieve privébedrijven om dit proces te versnellen. Volgens overheidskrant Global Times is dit een van de belangrijkste motivaties om de privésector nu extra te steunen.

Wat staat in het plan?

Een plan met 31 punten werd gezamenlijk bekend gemaakt door de regering en het centraal comité van de communistische partij. Dat is het hoogst mogelijke niveau van officiële goedkeuring.

Het is voorafgegaan door talrijke gesprekken tussen vertegenwoordigers van de overheid op diverse niveaus en de privésector, ook de buitenlandse ondernemingen. Daar werd geluisterd naar de problemen waar de sector mee te maken krijgt en die de groei ervan afremmen.

Het gepubliceerde document is officieel een ‘Opinie’. Het heeft geen kracht van wet maar is een richtlijn aan alle partij- en overheidsinstellingen op alle niveaus om wetten aan te passen en maatregelen te nemen die deze ‘Opinie’ voorschrijft.

In het document wordt de privésector omschreven als ‘een drijvende kracht voor China op het pad van de modernisering, een belangrijke basis voor ontwikkeling van hoge kwaliteit en een betekenisvolle factor om de twee honderdjarige doelen te bereiken’ (een middelmatig welvarend land na 100 jaar Chinese communistische partij in 2021 en een modern welvarend socialistisch China na 100 jaar Volksrepubliek in 2049).

Foto: Xinhua/Mou Yu/news.cn

De nationale tv-zender CCTV vat de plannen samen als ‘een besluit om de privésector groter, beter en sterker te maken door het creëren van een eersteklas marktgericht en volgens de wet werkend zakenklimaat en te bouwen aan een “nauwe en gezonde” relatie tussen de zakenwereld en de regering’. De focus is duidelijk: elke vorm van discriminatie tegen privébedrijven moet verdwijnen.

De aangekondigde maatregelen omvatten een betere bescherming van de eigendomsrechten van privébedrijven en ondernemers, een meer gelijke toegang tot de markt door wettelijke en feitelijke belemmeringen weg te nemen, en een verbetering van het toekennen en registreren van krediet, zodat de kredieten gaan naar bedrijven met een goede sociale kredietscore en dubieuze bedrijven gestraft kunnen worden.

Privébedrijven in moeilijkheden kunnen gemakkelijker bescherming tegen schuldeisers of faillissement aanvragen. Overheden moeten tijdig de rekeningen van privébedrijven betalen om geen liquiditeitsproblemen te veroorzaken. Eenmansbedrijven kunnen goedkoper omgevormd worden in vennootschappen.

Sommige privébedrijven krijgen het gemakkelijker om obligaties uit te geven, op de beurs te gaan of op andere manieren kapitaal te verzamelen. Privébedrijven krijgen steun om meer te investeren in onderzoek en ontwikkeling en hun activiteiten te digitaliseren.

Privébedrijven worden ook aangemoedigd meer internationaal te werken en in het bijzonder deel te nemen aan het Belt and Road Initiative, het Chinese programma voor betere wereldwijde connectiviteit.

Er komen speciale steunmaatregelen voor privébedrijven in specifieke sectoren:

• arbeidsintensieve bedrijven in centraal, westelijk en noordoostelijk China,
• hernieuwbare energieopwekking en -opslag,
• infrastructuurprojecten zoals stadsontwikkeling, vervoer en waterbeheer.

Het plan zet de voorwaarden uiteen waaraan de privé-internetindustrie en specifiek de portaaleconomie moet voldoen. Die lag de voorbije jaren onder vuur, onder meer wegens monopolievorming, onveiligheid van de data, de gebrekkige sociale zekerheid van de werknemers en de hoge werkdruk.

De ‘Opinie’ bevestigt nu hun strategische rol in het innovatieproces en in de internationale economische betrekkingen. Hun ontwikkelingsmodel is intussen bijgestuurd, en ze moeten volop kunnen werken aan het uitbreiden van de vraag, aan innovatieve ontwikkeling, tewerkstelling en ondernemerschap en de openbare diensten verlenen die het volk nodig heeft.

Privé-ondernemers krijgen meer kansen om deel te nemen aan de parlementen en raadgevende commissies op nationaal en lokaal vlak en om een grotere rol te spelen in internationale economische activiteiten.

Auto-uitvoer vanuit Suzhou. Foto: China Daily

De publieke opinie moet een meer positief beeld krijgen over de privésector, met de nadruk op hun innovatieve rol en op tolerantie voor fouten. Dit laatste is een breuk met de campagne van de voorbije jaren waarbij grote internetbedrijven beschuldigd werden van monopolievorming, inbreuken op de privacy en de dataveiligheid, en hoge boetes kregen.

In het begin van juli 2023 loofde de Nationale Commissie voor Ontwikkeling en Hervorming de bedrijven Tencent, Meituan en Alibaba voor hun bijdragen aan de technologische innovatie van het land.

Wat met de socialistische markteconomie?

De bevordering van de privésector lijkt een noodzakelijke maatregel voor de uitdagingen waar China voor staat: negatief evoluerend buitenlands klimaat, noodzaak om snel en technologisch geavanceerd te groeien. Is het een verdere stap naar een liberale vrije markteconomie of blijft de ‘socialistische markteconomie’ behouden?

Op vorige vijfjaarlijkse partijcongressen sinds 1997 werd telkens de blijvende en belangrijke rol van de privésector in de verf gezet, maar er werd aan toegevoegd dat de staatssector de ruggengraat van de economie vormde, met de privé als belangrijke aanvulling.

In de geest van het huidige document komen staats- en privésector impliciet op gelijke hoogte. Dat blijkt vooral uit de nadruk op een gelijk speelveld. Ook dit werd al op de vorige partijcongressen naar voor geschoven, maar het is de eerste keer dat zo expliciet op een snelle en volledige realisatie wordt aangedrongen.

Toch mag men niet besluiten dat de staat of de Communistische Partij het roer van de economie uit handen geven en de ‘onzichtbare hand’ van de markt gaan laten spelen. Zoals hoger vermeld sprak de openbare zender CCTV over een ‘nauwe en gezonde’ relatie tussen de privésector en de overheid.

Voor de communistische partij van China is de groei van de privésector om verschillende redenen een onmisbare schakel in de huidige ontwikkelingsfase van China. Ondernemers mogen onbelemmerd rijk worden, zolang ze de gewenste positieve bijdragen tot de ontwikkeling van China leveren.