Bron: Pixabay
Opinie - Aleida Monsuur

Het beeld van onze Vlaamse ouderen is overwegend negatief

Aleida Monsuur, Hasselaar is ergotherapeut en momenteel bezig met een verdiepend jaar rond de doelgroep ouderen aan de Hogeschool Thomas More te Geel. Ze reflecteert over de stereotiepe kijke op ouderen.

dinsdag 9 mei 2023 12:18
Spread the love

 

Het beeld van onze Vlaamse ouderen is overwegend negatief. De vergrijzing wordt gezien als een rampscenario en ouderen worden herleid tot voornamelijk negatieve eigenschappen. Deze negatieve blik is niet gebaseerd op de realiteit en dus onterecht. Daarbij is deze onjuiste blik over enkele jaren ook op u en mij gericht. Ik pleit niet voor een onrealistisch positief beeld op ouderen, maar wel voor een correct beeld.

Wij vertellen onze kinderen dat ze uniek zijn, maar blijkbaar geldt dit niet meer op een bepaalde leeftijd. Vanaf het pensioen of de leeftijd 65 behoort een persoon kennelijk tot een homogene groep. In deze groep gelden een aantal kenmerken; oud, aftakelend, niet meer nuttig, kwetsbaar, zorgafhankelijk, noem maar op. Wij kijken naar onze Vlaamse ouderen met hoofdzakelijk negatieve kenmerken, erger nog, wij herleiden hen ernaar. 

Als ik even zo direct mag zijn, stereotyperen en discrimineren wij zonder schaamte een enorme bevolkingsgroep. Ouderen uitsluitend met negatieve eigenschappen associëren is onjuist. Neem bijvoorbeeld kwetsbaarheid. Ouderen zouden de kwetsbare bevolkingsgroep zijn. Kwetsbaarheid is echter niet alleen bij ouderen terug te vinden. Jongeren ontwikkelen steeds meer ernstige emotionele problemen en onze werkende bevolking kampt met serieuze burn-outs. 

Kwetsbaarheid is een eigenschap die typisch is voor elke leeftijdsgroep. Dat denkbeeld mag genuanceerd worden. “Ouderen zijn eenzaam.” Echter geeft 71% van de ouderen aan zich nooit tot zelden eenzaam te voelen. Ze blijven hobby’s beoefenen en hun sociale contacten onderhouden. Dat denkbeeld mag genuanceerd worden. “Ouderen zijn een gevaar voor het verkeer”. Echter is het risico om andere te verwonden lager bij 65-plussers dan bij jongeren. Ouderen hun gedrag in het verkeer, dit in de zin dat ze aandachtiger zijn voor de veiligheid van anderen. Dat denkbeeld mag genuanceerd worden.

In de campagne #denkFOUD worden nog tal van verschillende foute denkbeelden over ouderen weerlegt op een feitelijke en objectieve manier. Stereotypering op basis van cultuur is gelukkig ongepast volgens de maatschappij. Jammer genoeg lijken de stereotypen op basis van leeftijd wel oké te zijn. Laten we tegenover al onze negatieve assumpties een meer genuanceerd en correct beeld over ouderen ontwikkelen.

Uit een recente studie blijkt dat de stereotiepe kijk naar ouderen doorgedrongen is tot de medewerkers in ons zorgstelsel. In deze studie zijn 77 medewerkers in de zorg bevraagd over welke kenmerken zij met ouder worden associëren. Maar liefst 60 van die 77 verwezen naar negatieve eigenschappen zoals fragiliteit en zorgafhankelijkheid. Deze negatieve stereotiepe kijk op ouderen wordt ‘ageism’ genoemd. Het discrimineren op basis van leeftijd. Het baart mij zorgen dat ageism tot in de zorg is binnengedrongen. Het foute beeld wat ik aanklaag zit zo te zien ingebakken in onze samenleving en haar structuren. Laten de zorgverleners en zorgmedewerkers, waaronder ik, een meer genuanceerd en correct beeld over ouderen ontwikkelen.

Het doet mij toch wel pijn in het hart om deze cijfers te delen. Het is duidelijk dat er veel stereotypen heersen over ouderen. Echter is dit niet enkel binnengedrongen in de zorg, maar ook tot bij de ouderen zelf. 41% van de ouderen kijkt negatief tegenover ouder worden, 5 jaar geleden was dit 32%. Ook leven 6 op de 10 ouderen met angst over eventuele zorgbehoevendheid in de toekomst. Het effect van de stereotypen die u en ikzelf hebben over ouderen heeft met name een enorm impact op hun welzijn. Dit mogen wij niet negeren en laat de ernst van de situatie zien. Welzijn betekent dat het zowel lichamelijk als geestelijk goed gaat met iemand. Momenteel wordt dat bij ouderen flink aangetast. Laten wij voor het welzijn van onze ouderen een meer genuanceerd en correct beeld over ouderen ontwikkelen.

Een persoon blijft uniek, ongeacht zijn of haar leeftijd en onze Vlaamse ouderen zijn een enorm verscheidene groep. Vele ouderen hebben tal van ervaring en deskundigheid opgebouwd doorheen hun leven en zetten deze ook na het pensioen nog in. Buiten het opvangen van de kleinkinderen houden ouderen het grootste percentage van de mantelzorgers in, een enorme steun aan ons zorgstelsel. Verder zijn ouderen een onmisbare groep in het vrijwilligerswerk en ondersteunen zij tal van organisaties, 

1 op 4 vrijwilligers zijn 60 jaar of ouder. Daar tegenover wil ik niet ontkennen dat sommige ouderen inderdaad overeenkomen met onze stereotiepe gedachten, ouder worden blijft een verhaal van afgeven. Echter is ouder worden ook een verhaal van opbouwen en verder zetten. Ouderen hebben, ongeacht hun eventuele kwalen, enorm veel competenties en ervaring opgebouwd doorheen hun leven. Momenteel wordt hier, buiten in het vrijwilligerswerk, weinig op ingezet en draaien wij als samenleving verlies op vlak van competenties. Laten wij over de verscheidenheid van de ouderen en hun bijdrage aan de samenleving een meer genuanceerd en correct beeld over ontwikkelen.

Geconcludeerd hebben wij een overwegend negatieve kijk op ouderen. Vanaf 65 jaar behoor je tot een groep die herleid wordt tot enkele negatieve eigenschappen puur op basis van leeftijd. In deze groep genaamd ‘de ouderen of de 65-plussers’ word je niet meer nuttig geacht door de samenleving en worden jouw opgebouwde competenties niet ingezet. Dit negatieve beeld is doorgedrongen tot in de zorg en tot bij de oudere persoon zelf. De oplossing ligt in een meer realistische en genuanceerde kijk op ouderen. 

Zie eerst de mens, dan pas de leeftijd. Deze realistische blik kan worden uitgedragen door meer correcte vertegenwoordiging van de oudere bevolking in de media. Daarnaast ook door aandacht voor een correct beeld over ouderen in het onderwijs. Verder is het misschien nog het belangrijkste dat u, ik, wij persoonlijk letten op onze stereotypen naar ouderen toe en anderen hierop aanspreken. Op die manier zetten we een stap dichter naar een meer genuanceerd en correct beeld over ouderen.

 

Bron cijfers
In de referentielijst: Vlaamse Ouderenraad. (s.a.). Onderzoek Koning Boudewijnstiching: ‘Hoe kijken 60-plussers naar ouder worden?’ [Website]. Geraadpleegd op 28 april 2023 via https://www.vlaamse-ouderenraad.be/onderzoek/welzijn-gezondheid-en-zorg/onderzoek-koning-boudewijnstichting-hoe-kijken-60-plussers
In de tekst: (Vlaamse Ouderenraad, s.a.)

 

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!