De olifant in de kamer
De kogel is door de kerk. De federale regering heeft besloten om de gezinnen ter hulp te komen bij de betaling van de energiefactuur. Gezinnen die niet kunnen genieten van het sociaal tarief zullen in de maand november en december telkens 200 euro krijgen. Kruimels als je weet dat een nieuw jaarcontract voor een gemiddeld gezin momenteel zo’n 9.210 euro bedraagt.
Ondertussen strijken de energiereuzen fabelachtige bedragen op en worden mensen in armoede geduwd. We staan hier wellicht voor de grootste koopkrachtdaling sinds de tweede wereldoorlog. In het Verenigd Koninkrijk zouden de kosten van energie van het beschikbare gezinsinkomen voor de tien procent laagste inkomens kunnen stijgen van 12 procent vorig jaar tot 41 procent vanaf oktober.
We staan hier wellicht voor de grootste koopkrachtdaling sinds de tweede wereldoorlog.
En dat zelfs met de maatregelen die de overheid daar al heeft genomen. In België zal die situatie niet sterk verschillen. In zo’n situatie ligt het voor de hand dat je bij de energieproducenten gaat aankloppen om hun schandalige overwinsten af te romen.
Maar blijkbaar is dat een verboden piste in ons land. In zijn persconferentie repte premier De Croo met geen woord over zo’n belasting op overwinsten. Dat thema kwam merkwaardig genoeg ook niet aan bod in het kakeldebat in de Zevende Dag tussen Vooruit, Open Vld, N-VA en VB. Petra De Sutter van Groen kreeg het in hetzelfde programma ook niet over haar lippen.
Foto: Rawpixel
Op dit moment krijgt Engie, de belangrijkste stroomleverancier van België, meer dan het tienvoudige van de kostprijs voor de productie van elektriciteit die het opwekt. De verwachting is dat deze Franse energiereus in de periode 2021-2024 een overwinst zal boeken van 9 miljard euro. Dat komt omgerekend neer op 1900 euro per gezin. Op die overwinst zal het bedrijf amper 17 procent belastingen betalen.
Engie zal in de periode 2021-2024 een overwinst zal boeken van 9 miljard euro.
Het is nog straffer. Ondanks de miljardenwinsten kreeg het bedrijf in de eerste helft van dit jaar van de Vlaamse overheid voor 600.000 euro aan subsidies voor een groenestroomproject.
De afgelopen zomer heeft de Belgische regering blijkbaar een geheime deal gesloten met Engie over de verlenging van de levensduur van twee kernreactoren. Onderdeel van die deal is dat de overwinsten van de energiereus onaangeroerd blijven.
Griekenland en Spanje geven het voorbeeld
Het kan nochtans anders. De Griekse regering heft een belasting van 90 procent op de uitzonderlijke winsten van grote energieproducenten. Het mechanisme is eenvoudig: er wordt berekend hoeveel het kost om een windmolen, een gascentrale of een waterkrachtcentrale te laten draaien. Boven op de productiekosten wordt een geplafonneerde brutowinstmarge toegestaan en alles wat door boven komt wordt aan 90 procent belast.
De belasting is retroactief en slaat ook op winsten van de voorbije maanden. De opbrengsten van die overwinsten zullen gebruikt worden om de gezinnen te ondersteunen.
Een belasting op overwinsten in ons land is juridisch perfect mogelijk.
In Spanje geldt een gelijkaardige regeling. Elektriciteitsleveranciers worden verplicht om een bedrag terug te betalen dat evenredig is met de sterk verhoogde inkomsten als gevolg van de huidige marktprijzen. Er zijn sancties en maatregelen voorzien om te voorkomen dat de heffing op de consument wordt afgewenteld en er wordt geen uitzondering gemaakt voor de sector hernieuwbare energie.
Volgens Paul Verhaeghe, advocaat Europees fiscaal recht is een belasting op overwinsten in ons land juridisch perfect mogelijk.
Tijd voor actie
Er zijn drie belangrijke pistes om de energiefactuur betaalbaar te houden: belasten van overwinsten, prijzen plafonneren en steunmaatregelen voor de gezinnen en bedrijven. Van de eerste twee wil de Belgische overheid niet weten. Zij kiest voor de derde piste, maar doet dit op een zeer schraperige manier.
Nederland, Frankrijk, Italië en Spanje geven dubbel zoveel uit aan steunmaatregelen als ons land, Duitsland bijna driemaal zoveel en Griekenland viermaal zoveel. Geen wonder dat premier De Croo aankondigde dat we vijf à tien moeilijke winters tegemoet gaan.
De vakbonden willen een maximumprijs voor energie en een belasting op de overwinsten van de energiebedrijven.
Voor de werkende bevolking is het genoeg geweest. Vandaag mobiliseren de vakbonden voor een betoging in Brussel. Enkele van hun eisen zijn betaalbare energiefacturen en de verhoging van de lonen. Ze willen een maximumprijs voor energie en een belasting op de overwinsten van de energiebedrijven. Ze vragen ook een verhoging van de lonen.
Deze betoging is een opwarming voor de algemene staking van 9 november. Binnen in huis zal het misschien koud zijn, maar op straat belooft het nog een warme winter te worden.
