Een oplossing zit bijvoorbeeld in drijvende steden die meebewegen met de getijden, of bestaande steden waar de straten plaatsmaken voor kanalen en de parken voor meren. Als het land zich steeds vaker zal moeten overgeven aan de zee, betekent dat ook dat steden compacter moeten worden ingericht. Dat wil zeggen: meer mensen die samenleven op hoger geleden gebieden.

Wat ook tot de mogelijkheden behoort: stadsbossen en verticale bossen, net als appartementsgebouwen met terrassen ingericht als tuinen, boomgaarden en micro-wildernissen op grote hoogte. Het kan daarnaast betekenen dat boerderijen omschakelen naar aquacultuur. Waar ooit kwelderlammeren graasden kweken boeren dan garnalen en schaaldieren.

Beheerst terugtrekken

Dit wordt wel managed retreat genoemd, ofwel beheerst terugtrekken. Dat slaat op de gecoördineerde verplaatsing van mensen en gebouwen weg van risico’s: als de ijskappen smelten, temperaturen de hoogte in gaan, droogte toeneemt en overstromingen en superstormen steeds intenser worden, zullen mensen zich doelgericht moeten aanpassen.

Tegen 2100 zullen zo’n 88 miljoen mensen verplicht worden om zich te hervestigen, en dat is de meest conservatieve schatting. Vloedgolven worden steeds hoger, kusten eroderen of verdwijnen helemaal door het opkomende water. Volgens de meest alarmerende schattingen gaat het zelfs om 1,4 miljard mensen die daarom moeten uitwijken naar hoger gelegen plekken op aarde.

Afstand nemen van het gevaar

“Klimaatverandering tast alle mensen op aarde aan en iedereen probeert oplossingen te vinden om ermee om te gaan”, zegt A.R Siders van het Onderzoekscentrum voor Rampen aan de Universiteit van Delaware. “Een mogelijke strategie is om afstand te nemen van gevaren. Dat kan zeer effectief zijn, maar wordt nog vaak over het hoofd gezien.”

Ze vervolgt: “We bekijken verschillende manieren waarop de samenleving groter kan dromen bij het omgaan met de klimaatverandering en hoe de waarden en prioriteiten van de gemeenschap daarbij een rol spelen.”

In het tijdschrift Science beargumenteert ze samen met een collega dat het beheerst terugtrekken in zekere zin al begonnen is: in de VS zijn in de afgelopen dertig jaar zo’n 45.000 gezinnen geholpen om hun overstromingsgevoelige woningen te verlaten. “Dit vertegenwoordigt slechts een fractie van de miljoenen mensen die gevaar lopen en is minder dan het aantal huizen dat vaak schade ondervindt en de nieuwe woningen die nog worden opgetrokken in risicogebied.”

Het punt dat ze wil maken is dat veel van het ‘klimaatdenken’ op hele korte termijn gebeurt. “Het is moeilijk om beslissingen te nemen die rekening houden met de gevolgen van de klimaatverandering als je maar vijf à tien jaar vooruit denkt. We bouwen infrastructuur die vijftig tot honderd jaar kan standhouden, onze toekomstvisie en –plannen zouden even ver moeten reiken”, zegt Siders.

Leven met het risico

De onderzoekers lijsten de grootste uitdagingen op: gemeenschappen die in de nabijheid van ongerepte natuur wonen moeten rekening houden met een toename van het aantal bosbranden; stadsbewoners in warmere gebieden zullen vaker last hebben van (dodelijke) hittegolven; eilanden in de Pacific zullen op termijn wellicht hele bevolkingsgroepen moeten evacueren naar andere landen.

Sommige laaggelegen kuststeden zijn al begonnen aan de aanpassingswerken. Rotterdam (Nederland) heeft al drijvende huizen in de Nassauhaven. Deze waterwoningen gaan mee met eb en vloed. New York werd in 2012 hard getroffen door orkaan Sandy en overweegt een overstromingsmuur in de East River.

De miljoenen bewoners van de Amerikaanse Atlantische kustlijn houden al geruime tijd de adem in. Van hen wordt al langer gezegd dat ze de nieuwe klimaatvluchtelingen zullen worden die straks hogere gebieden in het binnenland zullen moeten opzoeken. Voor deze gemeenschappen startten Siders en haar team twee jaar geleden al om strategieën rond een geplande terugtrekking uit te tekenen.

Delaware

Minstens één Amerikaanse staat aan de Atlantische Oceaan zou tegen het midden van de eeuw kunnen worden overspoeld of volledig weggevaagd. Voor de inwoners van Delaware zijn de problemen zeer urgent.

“In Delaware bouwen we zekeringsmuren en worden de stranden aangepast aan wat de toekomst zal brengen. Belangrijk is echter dat we alle opties op de tafel leggen, niet enkel de opties die de mensen houdt waar ze vandaag wonen”, benadrukt Siders.